'^1
I
Fig. 1. Twee schetsen van een oplossing. Het (bovenste) prisma is
verplaatsbaar over de lengte van een baakinterval. De hoogte van
het prisma wordt gemeten op een verticale maatlat. Een afbeelding
van de gerealiseerde constructie van de linker en rechter schets
staat respectievelijk in fig. 3 en 4.
Verplaatsingsmeters met digitale uitvoer
Bij een systeem dat vooral wordt toegepast bij draai- en
freesbanken, wordt gebruik gemaakt van een glazen li-
neaal, waarop een fijne verdeling is aangebracht. Aan
één kant van de lineaal staat een lichtbron en aan de
andere kant bevinden zich enige lichtgevoelige dioden,
waaraan een elektronische teller is gekoppeld. Wanneer
de houder met de dioden langs de lineaal wordt bewo
gen, levert dit een aantal pulsjes die de teller doen op-
of aflopen IHeidenhain, 1977]. Dit principe is ook be
schikbaar in een roterende versie; hierbij is op een rond
glazen plaatje een radiaalgewijze verdeling aangebracht.
Via koppeling aan een spindel is het dan mogelijk ver
plaatsingen met een hoge precisie te meten. Er bestaan
ook systemen die de al of niet aanwezigheid van magne-
tiseerbaar materiaal kunnen tellen.
LICHTBRON
LINE AAL
CONDENSOR
RASTER
FOTODIODEN
Fig. 2. Het principe van een systeem voor lengtemeting met digitale
uitvoer.
gistratie vindt plaats met een Racal cassetterecorder. De
toegepaste meetlineaal heeft een oplossend vermogen
van 0,001 millimeter. Bij de eerste metingen voor de be
paling van de herhalingsnauwkeurigheid van de instel
ling op een merkteken, bleek deze op korte afstand beter
te zijn dan 0,04 millimeter. In verband met het toch nog
relatief groot vereiste elektrische vermogen om het hele
systeem te laten functioneren, is er geen poging gedaan
om dit ontwerp geschikt te maken voor metingen in het
veld.
m
Eerste ontwerp
Het eerste ontwerp werd geconstrueerd boven een Wild-
ZL, een automatisch zenitlood, uitgerust met twee com-
pensatoren. De verticale beweging van het pentagoon-
prisma wordt verkregen met behulp van een spindel.
Als maatlat voor de verticale beweging van het prisma
wordt hier een Heidenhain meetlineaal gebruikt. De re-
NGT GEODESIA 83
Tweede ontwerp
Bij het tweede ontwerp zijn de gedachten uitgegaan naar
een soort voorzetperiscoop. Dit onderdeel zou dan met
een eenvoudige aanpassing op de meeste gangbare
waterpasinstrumenten kunnen worden gemonteerd.
375
Fig. 3. Een Wild-ZL met opbouw.
