wegennet op de andere te kunnen komen. Dit betekent
dat aan de digitalisering van de knooppunten hoge eisen
dienen te worden gesteld. Omdat coördinaten van
knooppunten vaker worden gemeten, dient één gemid
delde waarde in het computerbestand te worden vastge
houden. Tenslotte zal moeten worden gecontroleerd of
geen knooppunten zijn overgeslagen; hiervoor is een vi
suele controle gekozen. De tekenmachine tekent bij elk
begin- en eindpunt van een wegvak, begrensd door
knooppunten, in de richting van het eerste, respectieve
lijk laatste knooppunt een pijltje. Er wordt nagegaan of
in elk knooppunt alle wegvakken van een pijltje zijn voor
zien (zie fig 4).
7. Dorpskommen
De begrenzing van een dorpskom wordt gedigitaliseerd
om te kunnen aangeven welke gronden en, in het bijzon
der, welke bedrijfsgebouwen binnen de dorpskom zijn
gelegen. Dit gegeven is van belang voor een oordeels
vorming omtrent de locatie van bedrijfsgebouwen. Ook
kan worden nagegaan of door verplaatsing daarvan ver
betering is aan te brengen in de infrastructuur.
De begrenzingen van dorpskommen worden op een
summiere wijze gedigitaliseerd, daar het in het algemeen
alleen nodig is aan te geven of gronden van een bedrijf
erin zijn gelegen. Daarom is het voldoende deze bepaling
te doen op basis van de ligging van de centrale punten
van kavels of percelen, en behoeft er slechts op te wor
den gelet dat de grens zo is gedigitaliseerd, dat deze
punten aan de juiste zijde van de grens zijn gelegen.
De daarvoor gebruikte werkwijze, die overigens bij veel
onderdelen van de CIN wordt gehanteerd, is gebaseerd
op een techniek beschreven door [Jacobsen, 1968] (zie
fig. 5). De computer verschuift hierbij het coördinaten
stelsel zodanig, dat de oorsprong ervan is gelegen op het
te beschouwen punt (bijvoorbeeld een binnen een kavel
of perceel centraal gelegen punt). Het aantal doorsnij
dingen van de grens (bijvoorbeeld de begrenzing van een
dorpskom) met de verschoven positieve y-as wordt be
rekend. Is dit aantal oneven, dan ligt het punt binnen de
grens, is het aantal even (of nul) dan ligt het er buiten.
(Het berekenen of een punt op de grens ligt, is bij geen
van de toepassingen van belang.) Ter vermindering van
de rekentijd worden eerst alleen de verschoven x-coör-
dinaten berekend. Daarna wordt nagegaan of één van
die waarden nul is; dit punt ligt dan op de verschoven y-
as. Ter voorkoming van problemen wordt een dergelijk
grenspunt een meter verschoven in de richting van de
positieve x-as. Deze verschuiving dient kleiner te zijn dan
de meetnauwkeurigheid van de coördinaten. In dit geval
ontstaat een normale situatie en behoeven we er geen
Fig. 5. Aanduiding van de berekening of een punt is gelegen binnen
een polygoon.
rekening mee te houden hoe de grens loopt na de snij
ding met de verschoven y-as (zie fig. 5c, d, e).
Vervolgens wordt berekend wat van twee opeenvol
gende punten de waarde is, wanneer de verschoven x-
coördinaten met elkaar worden vermenigvuldigd. Is dit
produkt negatief, dan snijdt de verbindingslijn de ver
schoven y-as. Alleen bij die gevallen worden de verscho
ven y-coördinaten van beide punten berekend. Dan wor
den ook de coördinaten van het snijpunt berekend. Zijn
deze positief, dan wordt het snijpunt geteld. Is de gehele
grens op deze wijze bewerkt, dan wordt nagegaan of het
getelde aantal snijpunten oneven is.
De beschreven techniek vormt ook een belangrijk hulp
middel bij het maken van selecties uit gedigitaliseerde
bestanden, wanneer men geïnteresseerd is in gegevens
van gebieden waarvan de begrenzingen niet eerder wer
den opgenomen. Voor studies van deelgebieden is dit
van groot nut.
8. Dorpsbehorens
Een dorpsbehoren wordt gedefinieerd als een aaneenge
sloten gebied, waarbinnen zoveel mogelijk grond voor
komt die in gebruik is bij bedrijven in eenzelfde dorp of
woonkern, of bij bedrijven die op zo'n dorp of woonkern
zijn georiënteerd. Dit kan ook een gedeelte van een
dorp, woonkern of streek betreffen. De grootte van de
dorpsbehorens is sterk afhankelijk van de aard van het
gebied. De grenzen worden eerst globaal vastgelegd. De
verdere procedure voorziet in de mogelijkheid een juiste
keuze te doen die optimaal aan het begrip dorpsbehoren
tegemoet komt. Dezelfde werkwijze kan ook worden ge
volgd voor het vaststellen van de blokgrens voor een ruil
verkaveling als geheel.
Bij het digitaliseren van de in kaart gebrachte grenzen
wordt gewerkt volgens de zogenaamde segmenten
methode. Waar het in veel toepassingen zo is, dat dan
tevens wordt aangegeven welk vlak (hier dorpsbehoren)
links van de gedigitaliseerde grens ligt en welk vlak
rechts, wordt dit bij de gekozen werkwijze iets eenvou
diger gedaan. Na het digitaliseren van de door knoop
punten begrensde lijnsegmenten wordt binnen een vlak
één punt gedigitaliseerd. Aan dit punt wordt het dorps-
behorennummer gekoppeld. Het is dan verder aan de
computer om met behulp van de gedigitaliseerde lijnseg
menten en de centraal in de dorpsbehorens gelegen pun
ten polygonen te construeren die de vlakken begrenzen.
Ten einde de computer niet te veel problemen te geven
bij fouten, worden, net als bij het wegennet, op de con-
trolekaartering van de grenzen en vlakcodes door de
tekenmachine bij de knooppunten pijltjes gekaarteerd in
de richting van de aansluitende zijden. Is het aantal pijl
tjes niet toereikend, dan dient het bestand te worden ge
muteerd. Hetzelfde dient te gebeuren bij onjuistheden in
de gekaarteerde grenzen en de vlakcodes.
Zijn de begrenzende polygonen van de dorpsbehorens
bekend, dan wordt bepaald binnen welk dorpsbehoren
het bedrijfsgebouw van een bedrijf zich bevindt, en wat
het dorpsbehorennummer van de bij het bedrijf behoren
de gronden is. Zijn deze nummers gelijk, dan is de situa
tie in orde. Is dit niet het geval, dan wordt op de plaats
van het centrale punt van kavel of perceel door de teken
machine het nummer aangebracht van het dorpsbeho
ren van de bedrijfsgebouwen. Fig. 6 geeft hiervan een
voorbeeld. Deze kaart wordt visueel getoetst aan de
bovenvermelde definitie. Door nu de eerder gekozen
grens te wijzigen, kan men beter aan de definitie tege
moet komen. Gebruik over en weer zal altijd blijven be-
78
NGT GEODESIA 84
