1.2. Schriftelijk onderwijs is onderwijs op afstand
Studeren op afstand betekent, dat deze afstand moet
worden overbrugd. Deze overbrugging kan geschieden
door:
- het gedrukte en het geschreven woord;
- geluidsbanden (en eventueel door radio en televisie).
Een belangrijk kenmerk is, dat docent en cursist ge
scheiden van elkaar bezig zijn, zowel in ruimte (cursist
studeert thuis en docent begeleidt thuis) als in tijd (cur
sist en docent zijn niet tegelijkertijd met hetzelfde bezig).
Dat houdt in, dat het onderwijs onafhankelijk is van
plaats, tijd en tempo (zie onder 1.3). Het schriftelijk
onderwijs is eenvoudig door het volgende model inzich
telijk te maken.
huis
Ü£r/r»
wissel
cursist
begeleide en
werking
cursus
gecontroleerde
materiaal
zelfstudie
PBNA
'p/i Q alz e
n9controle, s
- de instelling stuurt onderwijsmateriaal naar de cur
sist;
- bij de cursist vindt een begeleide en gecontroleerde
zelfstudie plaats;
- begeleiding, o.a. correctie van in te zenden huiswerk,
vindt plaats door docenten in dienst van het onder
wijsinstituut.
Zoals gesteld, is het onderwijs niet aan een bepaald vast
tempo gebonden. Daarmee kom ik op de individualise
ring van het schriftelijk onderwijs.
1.3. Schriftelijk onderwijs en individualisering
Een van de belangrijkste voordelen van het schriftelijk
onderwijs is, dat op elk gewenst moment met de studie
kan worden begonnen. Anders dan bij het regulier on
derwijs, is het schriftelijk onderwijs niet gebonden aan
een indeling in schooljaren of semesters.
De schriftelijke studie is ook niet gebonden aan vaste
plaatsen en vaste tijdstippen. Dit stelt de cursisten in
staat op elk gewenst moment en in een door hen zelf ge
kozen omgeving met de studie bezig te zijn.
Voor hen die daar prijs op stellen, brengt dit het voordeel
met zich mee, dat zij hun studie in anonimiteit kunnen
voltooien. Er zijn nu eenmaal cursisten, die in alle rust
hun eigen mogelijkheden en grenzen willen ontdekken
en daarbij niet gehinderd willen worden door controle
vanuit hun omgeving.
Belangrijk is echter, dat vele cursisten beter tot hun
recht komen, wanneer zij zich in hun studie kunnen ver
diepen, zonder daarbij gebonden te zijn aan het tempo
van een groep medestuderenden. Het eigen tempo kan
bij het schriftelijk onderwijs gemakkelijk worden aange
past, wanneer de cursist bijvoorbeeld minder tijd ter be
schikking heeft. De ervaring leert dat talloze cursisten
gebruik maken van tempovariaties.
Een ander aspect van de individualiserende benadering
van het schriftelijk onderwijs hangt samen met de cor
rectie van huiswerkopgaven door docenten. Voortdu
rend wordt aansluiting gezocht bij het actuele kennis
niveau van de cursist en bij de problemen die de cursist
bij de studie ondervindt. Ook de studiemotivatie kan be
langrijk worden ondersteund door de docent.
1.4. Schriftelijk onderwijs is min of meer zelfstandig
leren
Een schriftelijke studie doet in sterke mate een beroep
op het doorzettingsvermogen en de zelfdiscipline van de
cursist. Hij is meer op zichzelf aangewezen, omdat de
schriftelijk studerende, afgezien van periodieke monde
linge contactbijeenkomsten, het stimulerende contact
met klasgenoten en het directe contact met de docent
moet missen. De praktijk van het mondelinge onderwijs
moeten we echter niet idealiseren. Ook daar ontbreekt
dikwijls de mogelijkheid om voldoende aandacht te be
steden aan de problemen en de behoeften van de indivi
duele leerling. Duidelijke beperkingen worden veelal op
gelegd door het tempo van de groep.
Van belang is ook, dat de schriftelijk studerende ten aan
zien van het zelfstandig leren kan worden geholpen
door:
- goed gestructureerd lesmateriaal;
- adequate informatie over de inhoud van de opleiding
en de structuur en de inhoud van de verschillende
leerstofeenheden daarbinnen;
- goede contacten op afstand met docenten.
1.5. Studeren naast een werkkring sociale omgeving
Studeren naast een werkkring, in de meeste gevallen
dus studeren in de avonduren, is voor velen geen kleinig
heid. Niet te ontkennen valt, dat met name bij oplei
dingen met een langere cursusduur, de drop-out relatief
hoog is. In omvang verschilt dit echter weinig met ande
re vormen van volwassenenonderwijs, zoals het avond
onderwijs. De studieomstandigheden zijn hier immers
niet wezenlijk anders. De studieomgeving sociale om
geving speelt hierbij een belangrijke rol. Het zal duide
lijk zijn, dat de cursist vanuit zijn sociale omgeving ge
zinssituatie en beroepspraktijk een aantal stimuleren
de factoren ondervindt, maar tegelijkertijd kan de studie
voortgang ook door allerlei gezinsomstandigheden wor
den belemmerd.
sociale
omgeving
ondersteuning
begeleide
en
gezin en
werksituatie
belemmering
gecontroleerde
zelfstudie
2. Onderwijs bij PBNA
2.1. Een stukje historie
PBNA is een opleidingsinstituut, dat op 15 september
1912 werd opgericht door E. J. Rotshuizen en F. Wind.
Het kreeg de naam Polytechnisch Bureau Nederland
Arnhem. Het accent lag voornamelijk op de techniek;
een van de oprichters was architect en het lag voor de
hand, dat er met bouwkundige opleidingen werd ge
start. Daarna werd het pakket uitgebreid met cursussen
als weg- en waterbouw, werktuigbouw, elektro- en elek-
tronikatechniek en procestechniek. Weer later kwamen
daar de opleidingen bij op het terrein van de economie,
NGT GEODESIA 85
13
