Werkgroep 1-3. Aerial photography-sensor orientation and navi
gation
Door deze werkgroep worden zeer belangrijke ontwikkelingen ge
rapporteerd. De camerapositie kan nu al worden bepaald op 2 m
nauwkeurig (in x, y en zl). Voor 1 50 000 kaarteringen zijn dus
geen paspunten meer nodig. Met behulp van de Navstar satellieten
moet een camera die is gekoppeld aan een INS-systeem en een
grondstation, binnen een tiental jaren zo goed in positie te bepalen
zijn, dat paspunten bijna nergens meer nodig zijn.
Werkgroep 1-4. Acquisition of remote sensing data from spacecraft
Deze werkgroep heeft hoegenaamd geen activiteiten ontplooid.
Werkgroep 1-5. Acquisition and processing of aerial photography
Belangrijke ontwikkelingen vormen hier de omstandigheden waar
onder een film wordt ontwikkeld. Gecontroleerde systemen leveren
superieure resultaten. Een nieuwe film (Panatomc X) die langzamer
en fijnkorreliger is dan de bestaande, levert uitzonderlijk goede
beelden op, maar kan alleen worden gebruikt in camera's met be-
wegingsonscherpte compensatie. Op het gebied van de lenzen zal
slechts verdere verbetering mogelijk zijn tegen exorbitante kosten.
3. Commissie II Instrumentation for data reduction and
analysis
Werkgroep 11-1. Analytical and hybrid instruments
De analytische plotter (AP) is inmiddels een ingeburgerd instru
ment geworden. Naast de eerste serie veelzijdige precisieplotters
werd door de fabrikanten een tweede serie low-cost AP's ontwik
keld, gestripte versies van hun grotere broer, mede low-cost ge
houden door toepassing van micro-computers. Nieuwe in Rio ge
presenteerde low-cost AP's zijn Omi AP 5, Santoni DIGIKA en
Kern DSR 11. Een nieuwe ontwikkeling is superpositie (het in het
stereobeeld projecteren van een digitaal bestand). De door Zeiss-
Oberkochen gepresenteerde Videomap-oplossing betekent ten op
zichte van de eerder op de markt gebrachte oplossing van Inter
graph een duidelijke verbetering. Om de inwinning bij het digitaal
kaarteren te vergemakkelijken, zijn menu keyboards ontwikkeld.
Codering door het intoetsen van getallen wordt daarmee vervangen
door het indrukken van aan symbolen herkenbare functietoetsen.
Superpositie en menu keyboards vinden toepassing op zowel ana
lytische als analoge plotters.
Werkgroep 11-2. Automatic equipment and systems
Primair staat het onderzoek op het gebied van de volledig digitale
fotogrammetrie, namelijk fotogrammetrie met digitale beelden.
Foto's en optiek zijn dan vervangen door beeldschermen, beeld
correlatie, automatische DTM-generatie, patroonherkenning enz.
Prototypes van dergelijke systemen worden gebouwd. Deze gehele
ontwikkeling krijgt belangrijke stimulansen door de behoefte aan
3D vision systems voor industriële robots. Correlatoren die Zeiss
Oberkochen en Kern op hun AP's hebben gebouwd, mogen wor
den beschouwd als voorlopers van deze ontwikkeling. Met deze
ontwikkeling wordt de automatisering van de (x, y) parallaxmeting
ingezet.
Werkgroep 11-3. Instruments for processing and analysis of remo
tely senced data
Werkgroep 11-4. Instruments for processing, storage and dissemi
nation of remotely senced data
Werkgroep 11-5. Instruments for SAR-processing
Deze drie werkgroepen houden zich bezig met systemen voor re
mote sensing vanuit de ruimte en vanuit vliegtuigen, waarbij o.a.
gebruik wordt gemaakt van on-board en ground (pre-) processing
en digitale beeldverwerking. Landsat MSS/TM en SPOT kregen
speciale aandacht.
4. Commissie III Mathematical analysis of data
Werkgroep 111-1. Identification and elimination of gross and syste
matic errors
Met de momenteel ter beschikking staande modellen en technieken
voor aerotriangulatie is een zeer hoge precisie van de fotogramme-
trische puntsbepaling haalbaar. Floewel het onderzoek rond self-
calibration tot stilstand lijkt te zijn gekomen, staan op dit punt nog
vele vragen open en zijn zeker niet alle twijfels weggenomen. Ook
de betrouwbaarheid van de fotogrammetrische puntsbepaling
vraagt om nader onderzoek. Op het gebied van de foutendetectie
is een interessante strijd ontbrand tussen aanhangers van robust
estimation en „data snoopers". Blijkens in samenwerking met de
OEEPE opgezette experimenten komt men met data snooping het
verst, maar de robust estimation techniek biedt het voordeel van
automatische eliminatie van fouten. Om onduidelijke redenen krijgt
integrale vereffening van fotogrammetrische en terrestrische me
tingen toenemende aandacht. Door toevoeging van vluchtdata (x
y z van projectiecentra) aan de set waarnemingen, kan het aantal
paspunten bij kleinschalige kaarteringen waarschijnlijk drastisch
worden verminderd. Nu metrische Spacelab fotografie beschikbaar
NGT GEODESIA 85
is gekomen, zal ook onderzoek worden verricht naar de triangulatie
van dit materiaal.
Werkgroep 111-2. On-line photogrammetric triangulation
Het onderzoek is gericht op het zo volledig mogelijk benutten van
de mogelijkheden van de analytische plotter voor triangulatie.
Voorbereiding (keuze triangulatiepunten, puntsoverdracht) aan het
instrument, automatische puntnummering, in alle fasen on-line
checks en tests en ergonomie krijgen de meeste aandacht. Gepleit
wordt voor standaardisatie, zodanig dat door een gebruiker zelf op
een analytische plotter ontwikkelde software toepasbaar is op an
dere types, en niet direct waardeloos is bij overgang op een andere
plotter.
Werkgroep 111-3. Mathematical aspects of digital terrain models
Een hele reeks methoden is inmiddels beschikbaar voor het benade
ren van een terreinoppervlak op basis van een discreet aantal ge
meten punten. Het onderzoek is in de afgelopen periode gericht op
het vergelijken van deze methoden naar nauwkeurigheid en econo
mie, maar dit heeft tot nu toe niet geleid tot duidelijke conclusies.
Kant en klare pakketten voor computerondersteunende gegevens-
inwinning en -verwerking zijn nu verkrijgbaar voor een aantal analy
tische plotters.
Werkgroep 111-4. Mathematical aspects of image registration, recti
fication and enhancement
Behandeling van technieken voor het geometrisch en radiometrisch
corrigeren en resampling van digitale beelden, opgenomen vanuit
vliegtuigen of satellieten; aanvankelijk werden deze geheel ontwik
keld voor en alleen toegepast in de remote sensing. Deze technie
ken vinden nu ook toepassing in de fotogrammetrie. Ten behoeve
van puntsoverdracht in triangulatie en van hoogtemeting bij DTM-
gegevensinwinning worden gedeelten van foto's gedigitaliseerd en
gecorreleerd. Eerste versies hardware en software hiervoor zijn ver
krijgbaar op twee types analytische plotters.
Werkgroep 111-5. Mathematical pattern recognition and image ana
lysis
Dit werkveld leeft nog niet erg in de ISPRS-wereld. Toch zullen de
activiteiten op dit gebied zeker toenemen. Met behulp van deze
technieken kan de automatiseringsgraad in de fotogrammetrie nog
sterk stijgen.
5. Commissie IV Cartography and data bank applications
of photogrammetry and remote sensing
Werkgroep IV-1. Cost models in the mapping process
Weinig vorderingen werden gemeld. Het onderzoek op dit terrein
lijkt niet van de grond te kunnen komen.
Werkgroep IV-2. Mapping technology and applications for deve
loping countries
Twee uitersten werden gepresenteerd, namelijk aan de ene kant
een aangepast digitaal kaarteersysteem, met analoge instrumenten
en eenvoudige off-line verwerking, en aan de andere kant het DPS-
systeem van MBB (Messerschmitt, Bölkow, Blohm), een hoog ont
wikkeld, volledig digitaal systeem. Gegevensinwinning bij dit DPS-
systeem gebeurt met een stereolinescanner, toepassing van raster-
technieken, automatische DTM-generatie. De ontwikkelaars ver
wachten een grote toekomst, vooral voor middel- en kleinschalige
kaarteerprogramma's, o.a. met Landsat beelden.
Werkgroep IV-3. Mapping from space borne imagery
Tot op heden is nog maar een gedeelte van onze wereldbol gekaar-
teerd op schalen groter dan 1 500 000. Space borne imagery kan
helpen dit probleem op te lossen. Mogelijkheden worden onder
zocht voor topografische kaartering van Landsat, Spot, Large for
mat Camera en Spacelab Metric Camera. Het meest veelbelovend
lijken de Spacelab Metric Camera opnamen; kaarteringen op schaal
1 50 000 uit deze fotografie lijken haalbaar. Aardig om kennis van
te nemen zijn ook de extraterrestrial mapping programs, kaartering
van planeten en hun manen van ons zonnestelsel.
Werkgroep IV-6. Orthophotography and photomapping
De orthofototechniek wordt verder geautomatiseerd.
Werkgroep IV-7. Map revision
Toepassingsmogelijkheden van space borne imagery voor revisie
van topografische kaarten op schaal 1 50 000 en kleiner worden
onderzocht. Systemen worden ontwikkeld voor de automatische
inpassing van ruimtebeelden (via correlatie) op bestaande, gedigi
taliseerde kaarten. Interessant is ook het onderzoek naar de toepas
singsmogelijkheden van de combinatie orthofoto/stereomate voor
kaartrevisie.
Werkgroep IV-8. Digital applications for cartography and remote
sensing
Op het gebied van het digitaal kaarteren gingen de belangrijkste
presentaties over:
145
