spraak maken. Dat leert echter niet, dat de precieze juri
dische grens pas na de overschrijving ontstaat.
Een grondstuk dat een gedeeltelijk perceel beslaat,
wordt in de notariële transportakte omschreven als een
ter plaatse afgebakend gedeelte. Deze standaardbepa
ling levert bewijs voor de stelling, dat oorspronkelijk een
precieze grens werd afgebakend. Omdat bewijs van het
tegendeel doorgaans niet valt te leveren, zal een rechter,
los van de vraag of dat werkelijk waar is, aannemen dat
bij de overdracht wel een precieze grens was overeenge
komen. Hij zal zijn uitspraak daarop baseren en uitgaan
van het vermoeden, dat de aan de landmeter aangewe
zen grens dezelfde is als de grens die oorspronkelijk was
overeengekomen. Latere onzekerheid omtrent het pre
cieze grensverloop kan dan slechts worden verklaard uit
het feit, dat partijen het grensverloop zijn vergeten.
4. Taak van de landmeter bij het vaststellen van
kadastrale grenzen
De landmeter van het Kadaster probeert de kadastrale
grens te laten samenvallen met de juridische. Hij baseert
zich daarbij op de overgeschreven akte en omdat in die
akte doorgaans zowel de wil van partijen als het grens
verloop voldoende is bepaald, zal hij vaak in zijn opzet
slagen. Soms echter mist hij de juridische grens. Daar
van is bijvoorbeeld sprake als partijen aan de landmeter
een andere grens aanwezen dan zij oorspronkelijk be
doelden. De landmeter dient al het mogelijke te doen om
te voorkomen, dat dergelijke discrepanties ontstaan en
toetst daartoe de aanwijs van partijen aan de omschrij
ving in de akte. Deze omschrijving kan echter vrij vaag
zijn en dat betekent, dat de landmeter binnen een be
paald, uit de vage omschrijving volgend, gebied een te
genstrijdigheid tussen aanwijs en oorspronkelijke bedoe
ling niet kan constateren.
Wanneer in dit gebied een andere dan de oorspronkelijke
grens wordt aangewezen, zal dus een kadastrale grens
ontstaan, die niet samenvalt met de juridische. De land
meter moet op dit gevaar bedacht zijn. Wanneer hem
blijkt, dat partijen een andere dan de oorspronkelijke
grens willen aanwijzen, zal hij daartegen bezwaar moe
ten maken.
Anneveld heeft hieromtrent een geheel andere opvat
ting. In zijn scriptie stelt hij, dat de landmeter de vrijheid
heeft om partijen te adviseren hun oorspronkelijk over
eengekomen grens binnen de door de omschrijving in de
akte opengelaten marge aan te passen [3]. Het zal duide
lijk zijn, dat wij een dergelijke handelwijze van de hand
wijzen. Het vaststellen van de kadastrale grens heeft
geen andere betekenis dan het administratief-landmeet-
kundig vertalen van de wil van partijen, zoals die in de
obligatoire fase is overeengekomen en naderhand in de
overgeschreven akte is vastgelegd. Door derden, zoals
bijvoorbeeld een landmeter, kunnen daar geen elemen
ten aan worden toegevoegd. Daarom zal, wanneer een
andere grens wordt aangewezen dan partijen oorspron
kelijk bedoelden, een kadastrale grens ontstaan, die af
wijkt van de juridische [4]. De rechtspraak bevat daar
meerdere voorbeelden van.
Ter illustratie volgt hierna een korte samenvatting van
een geschil dat onlangs door de rechtbank te Utrecht
werd beslist [5]. In deze aangelegenheid was oorspron
kelijk overeengekomen een grondstuk met een grens
met een knik over te dragen. In de transportakte werd
het grondstuk omschreven als een ter plaatse afge
bakend gedeelte van perceel enz. Bij de aanwijzing aan
de landmeter was van een der partijen slechts diens
240
vrouw aanwezig. Deze wees met de andere partij aan de
landmeter een rechte grens aan. Later, toen het perceel
in een ruilverkavelingsgebied werd opgenomen, ont
stond een geschil omtrent de grenzen van de inbreng in
de ruilverkaveling. Aan de hand van een oorspronkelijk
opgemaakte tekening en een verklaring van een kandi
daat-notaris, die bij het transport betrokken was ge
weest, kon worden opgemaakt dat partijen bedoelden
een grens met een knik te laten ontstaan. De rechter
concludeerde daaruit, dat de juridische grens van het in
gebrachte object een knik had en dus afweek van de
rechtlopende kadastrale grens.
De in deze zaak gebleken discrepantie tussen kadastrale
en juridische grens, zou zich niet hebben voorgedaan als
de notaris in zijn akte een nauwkeuriger omschrijving
had opgenomen. De landmeter had dan kunnen consta
teren, dat hem een grens werd aangewezen, die afweek
van de oorspronkelijke bedoeling van partijen en zou de
door partijen aangewezen grens niet tot kadastrale grens
hebben gemaakt. Wij zijn het daarom oneens met de
conclusie van Anneveld, dat de notaris bij voorkeur een
vage omschrijving in zijn akte zou moeten opnemen [6],
Recente rechtspraak leert zelfs, dat een notaris die een
vage omschrijving in zijn akte opneemt, onder bepaalde
omstandigheden naar partijen toe een onrechtmatige
daad kan plegen. Dat blijkt uit een arrest in een geschil,
waar een van de partijen de notaris verweet een te vage
omschrijving in de akte te hebben opgenomen. De Hoge
Raad meende geen algemene uitspraak te kunnen doen,
omdat dit soort vragen aan de hand van de omstandig
heden van het concrete geval moet worden beant
woord. Daarbij dient, zo stelde de Hoge Raad, de des
kundigheid van partijen en de duidelijkheid en duurzaam
heid van de plaatselijke aanduiding een rol te spelen. Uit
deze formulering blijkt, dat volgens ons hoogste rechts
college de notaris onder bepaalde omstandigheden met
een vage omschrijving een onrechtmatige daad kan ple
gen [7],
5. Opnieuw vaststellen van juridische grenzen
In de praktijk ontstaat regelmatig onzekerheid omtrent
de ligging van grenzen. Anneveld stelt dat de betrokken
eigenaren dan kunnen uitmaken hoe die grens opnieuw
wordt bepaald en noemt daarvoor een aantal mogelijk
heden. Deze bestaan uit het volgen van de door de land
meter aangewezen kadastrale grens en uit het in onder
ling overleg zelf een nieuwe grens vaststellen, waarbij
dan eventueel gebruik kan worden gemaakt van de om
schrijving in de notariële akte of de afbeelding op de
kadastrale kaart. Noodzakelijk vindt hij dat laatste echter
niet. Partijen zouden ook geheel op eigen kompas kun
nen varen en een grens vaststellen binnen een door hen
bepaalde strook [8].
Het is ons niet duidelijk welke grenzen de auteur hier be
doelt. De titel van zijn artikel, waarin immers wordt
gesproken van eigendomsgrenzen, zou kunnen doen
vermoeden, dat hij doelt op juridische grenzen. Zijn visie
lijkt ons dan onjuist. Partijen kunnen niet zelf bepalen op
welke wijze een juridische grens wordt vastgesteld. Zij
moeten de geldende rechtsregels in acht nemen en zo
nodig een akte laten overschrijven in het openbaar regis
ter. Wellicht is de auteur ook deze mening toegedaan en
bedoelt hij slechts een overzicht te geven van manieren
waarop in de praktijk de plaats van een feitelijke erfaf-
scheiding wordt vastgesteld.
Op pagina 30 van zijn scriptie blijkt hij namelijk van me
ning, dat een beslissing van rechthebbenden omtrent de
NGT GEODESIA 85
