ligging van een grens niet zonder meer zakelijke werking
heeft. Daartoe dient die beslissing, zo stelt hij, ,,tot uit
drukking te komen in openbare registers, kadastrale re
gistratie en kadastrale afbeeldingen". Ook tegen deze
formulering moeten wij echter bezwaar maken. In geval
van werkelijke onzekerheid omtrent een juridische grens
[9] kunnen de betrokken rechthebbenden een zoge
naamde vaststellingsovereenkomst sluiten. Wanneer het
daarbij gaat om een geschil waarin beide partijen iets
opofferen, wordt deze vaststellingsovereenkomst da
ding genoemd en moet deze, ingevolge artikel 1888 BW,
schriftelijk worden vastgelegd. Over de vraag of publika-
tie in het openbaar register is vereist, bestaat echter ver
schil van mening. Duidelijke rechtspraak ontbreekt en
een aantal schrijvers meent dat ook zonder publikatie
rechtsgevolg kan intreden [10].
Over de betekenis van het al dan niet publiceren in ka
dastrale registers en op kadastrale kaarten bestaat min
der onduidelijkheid. Op zich heeft deze publikatie geen
juridische betekenis. De inhoud van kadastrale registers
en kaarten is een afgeleide van het openbaar register.
Ook als de kadastrale registratie of de kadastrale kaart
nog niet is bijgewerkt, heeft een in het openbaar register
gepubliceerde overeenkomst van dading zakelijke wer
king.
6. Opnieuw vaststellen van kadastrale grenzen
Een andere methode om overeenstemming over de
plaats van een feitelijke erfafscheiding te bereiken, is ge
legen in het aan de Dienst van het Kadaster en de Open
bare Registers opdragen om de kadastrale grens te re
construeren en vervolgens deze grens aan te houden.
Zoals hiervoor werd aangegeven, is het niet zeker dat
deze kadastrale grens ook juridische grens is. Het zou
bijvoorbeeld kunnen dat:
- de juridische grens buiten de registers om is gewijzigd
[11];
- aan een overgeschreven transportakte geen geldige
overeenkomst ten grondslag ligt;
- de vervreemder van onroerend goed niet beschik
kingsbevoegd was;
- de landmeter bij de kadastrale perceelsvorming de
bedoeling van partijen miste;
- de feitelijke omschrijving in een overdrachtsakte van
een geheel kadastraal perceel een kleiner grondstuk
betreft dan het kadastraal perceel beslaat [12].
Ook Anneveld ziet de mogelijkheid, dat de kadastrale
grens geen juridische grens is en kennelijk daarom wil hij
de landmeter in geval van een veronderstelde verjaring
bij reconstructie de grens laten aanpassen [13]. Om
meerdere redenen hebben wij moeite met deze opvat
ting.
Bij een reconstructie van grenzen gaat het niet om het
wijzigen van grenzen, doch slechts om het terugvinden
en vastleggen van reeds bestaande grenzen. Juist daar
om wordt bij reconstructie van grenzen het oorspronke
lijke kadastrale nummer gehandhaafd. Wanneer nu een
kadastraal nummer wordt gehandhaafd, maar de bij dat
nummer behorende kadastrale grens wordt gewijzigd,
zou dat bijvoorbeeld ten aanzien van vóór de reconstruc
tie gevestigde hypotheken misleiding van het publiek ten
gevolge kunnen hebben. Er wordt dan immers gesugge
reerd, dat deze hypotheken betrekking hebben op een
perceel met de later bij reconstructie ontstane grenzen,
terwijl het object van het hypotheekrecht juist het per
ceel met de grenzen van vóór de reconstructie is. Wan
neer al wordt gehandeld zoals de auteur bepleit, zou dat
NGT GEODESIA 85
niet als reconstructie, doch expliciet als wijziging van
grenzen moeten worden kenbaar gemaakt. Daartoe zou
het betreffende kadastrale nummer moeten worden ge
wijzigd. Ook dan houden wij echter bezwaren tegen de
voorgestelde handelwijze.
Voor eigendomsverkrijging door verjaring moet aan een
groot aantal vereisten worden voldaan. Zo is het bijvoor
beeld noodzakelijk, dat het bezit te goeder trouw is aan
gevangen en die goede trouw wordt niet slechts beoor
deeld aan de hand van de uit een akte blijkende om
schrijving, doch ook aan de hand van de plaatselijke si
tuatie [14]. Verder moet het bezit gedurende een bepaal
de periode voortdurend, onafgebroken, ondubbelzinnig
en ongestoord hebben plaatsgevonden. Naar onze me
ning bezit de landmeter onvoldoende kennis om dit te
kunnen beoordelen.
Wij menen daarom dat de landmeter vanwege een be
staand vermoeden omtrent verjaring nooit zonder meer
de kadastrale grens mag verleggen. Dat zou in strijd zijn
met de huidige interne richtlijnen, doch ook in strijd met
de ontwerp-Kadasterwet. Daar wordt weliswaar met de
zogenaamde vernieuwing een nieuwe mogelijkheid tot
wijziging van kadastrale grenzen geïntroduceerd, doch
zo een wijziging is wel met de nodige waarborgen om
kleed. Zo kent de Kadasterwet voorafgaande aan de wij
ziging een uitgebreide rechtsbeschermingsprocedure
met een mogelijkheid tot bezwaar, beroep en zelfs cas
satie. Bovendien vindt de grenswijziging pas plaats na
inschrijving van een proces-verbaal van vernieuwing in
het openbaar register [15]. Wanneer de landmeter mo
menteel wegens veronderstelde verjaring grenzen zou
gaan wijzigen, is van dat alles geen sprake.
7. Conclusie
De eigendomstoestand van onroerend goed wordt in
ons rechtsstelsel, mede vanwege het negatieve stelsel,
onvolledig openbaar gemaakt. Sommige rechtsfeiten
hebben gevolg zonder publikatie in het openbaar regis
ter. Wel gepubliceerde rechtsfeiten missen soms rechts
gevolg en indien dat gevolg al optreedt, ontbreekt in de
publikatie soms een precieze aanduiding van het grens-
verloop.
Ons stelsel lijkt aldus een bron van grote rechtsonzeker
heid. Toch blijkt in de praktijk niet veel reden tot klagen.
Voor een belangrijk deel is dat te danken aan het bestaan
van kadastrale grenzen. Degenen, die een grensgeschil
hebben, blijken zich namelijk veelal neer te leggen bij de
ligging van kadastrale grenzen. Zij doen dat, omdat rech
terlijke uitspraken, waarbij de landmeter met zijn ka
dastrale grens de juridische grens bleek te hebben ge
mist, hoogst zelden bekend worden.
Doorgaans lijkt de kadastrale grens een betrouwbare
weergave van de oorspronkelijke bedoeling van partijen.
In geval van verschil tussen kadastrale grens en feitelijke
erfafscheiding wordt daarom hoofdzakelijk gezocht naar
rechtsfeiten, waardoor de grens buiten de registers om
kon wijzigen. Zijn die er niet, dan zullen betrokkenen
meestal de kadastrale grens als grens accepteren. Hoe
wel formeel van weinig juridische betekenis, vervult de
kadastrale grens dus toch een belangrijke maatschappe
lijke functie.
Anneveld beschrijft een systeem waarin de landmeter bij
het vormen van kadastrale percelen veel meer de gele
genheid krijgt om van de oorspronkelijke bedoelingen
van partijen af te wijken. Hij baseert zijn beschrijving op
een juridische visie, die aansluit bij bepaalde praktijk
ervaringen van de landmeter, doch in ons land geen gel
ding heeft.
241
