Voorgenomen modernisering van het
Kadaster in Polen
De eigenaren kunnen overeenkomen de ligging van de grens op
nieuw vast te stellen. Wanneer zij dit niet tot uitdrukking laten
komen in de openbare registers (en vervolgens op de kadastrale af
beeldingen) heeft de overeenkomst de daaruit voortvloeiende ver-
bintenisrechtelijke gevolgen en eventueel het zakenrechtelijke ge
volg van eigendomsverkrijging door verjaring.
Na invoering van het NBW is het verstandig een vaststellingsover
eenkomst in te schrijven om later geen verantwoordelijkheid voor
onvolledigheid van de registers tegengeworpen te krijgen.
Wanneer de behoefte bestaat opnieuw zekerheid over de ligging
van een grens te hebben kan sprake zijn van eigendomsverkrijging
door verjaring. Ten behoeve van de rechtszekerheid bewerkstelligt
de verjaring, dat op termijn overeenstemming bestaat tussen feite
lijke situatie en rechtstoestand. Deze wijze van eigendomsverkrij
ging bestond al in het Romeinse recht, staat in het huidig Burgerlijk
Wetboek (BW) en komt ook in het Nieuw BW terug. De principes
van eigendomsverkrijging door verjaring zijn bij BW en NBW gro
tendeels dezelfde. Onafgebroken bezit te goeder trouw gedurende
tien jaar van registergoederen leidt ertoe dat de bezitter recht
hebbende wordt (3.4.3.1 NBW). Gedurende deze periode van tien
jaar kan de ware rechthebbende een rechtsvordering instellen om
het bezit van de ander te beëindigen (5.1.4 NBW)Voor het bewijs
van wie het bezit heeft (gehad) kunnen kadastrale kaarten en veld
werken van belang zijn. Naar mijn mening zullen NS-veldwerken
vanwege hun partijdigheid hierbij minder waardevol zijn. Wanneer
de NS haar grenzen niet intensief kan beheren, kan dit de aan
grenzende particuliere wèl intensief beherende buren duidelijk zijn,
als gevolg waarvan zij door een rechter misschien minder snel als
te goeder trouw worden beschouwd. Dit zal van het geval af
hangen.
De verjaringstermijn van de ware rechthebbende om een rechts
vordering tegen de bezitter (te kwader trouw) in te stellen is twintig
jaar (3.11.10 e.v.). Degene die een goed bezit op het tijdstip waarop
de verjaring van de rechtsvordering strekkende tot beëindiging van
het bezit wordt voltooid, verkrijgt dat goed, ook al was zijn bezit
niet te goeder trouw (3.4.3.8 lid 1). De termijn van bezit is hierbij
niet van belang.
De rechter mag niet ambtshalve het middel van verjaring toepassen
(3.11.20a lid 1). Er moet dus door één van de partijen een beroep
op worden gedaan.
Wil de NS absoluut zeker zijn dat de ligging van de eigendomsgrens
niet verandert, dan zal het bedrijf na invoering van het NBW een
maal per tien jaar zijn grenzen moeten controleren.
Gegeven is dus de mogelijkheid van eigendomsverkrijging door ver-
De Poolse versie van een Kadaster heeft dezelfde voor-
en nadelen, die kenmerkend zijn voor de meeste Euro
pese informatiesystemen van deze aard. Deze systemen
dateren van het begin van de 19e eeuw en hoewel zij
diverse veranderingen hebben ondergaan ten gevolge
van de veranderde behoefte aan informatie over de
grond en zijn eigenaar, verschillen zij voor wat betreft de
gegevens die ze bevatten, in de regel niet erg veel van
de allereerste opzet. Het perceel is de registratie-eenheid
voor het informatiesysteem; de plaats waar het ligt, de
afmetingen ervan, alsmede de afmetingen van enige ele
menten die binnen deze eenheid worden aangegeven,
de typen van grondgebruik voor de landbouw, de kwali-
NGT GEODESIA 85
jaring. Eén der partijen zal daarop een beroep doen. Ter ondersteu
ning van zijn bewijsvoering zal bij verjaring binnen de door de
kadastrale kaart bepaalde macro-strook doorgaans de landmeet
kundige discipline nodig zijn. Wanneer alleen macro-omschrij
vingen aanwezig zijn, zullen binnen de macro-strook niet-landmeet-
kundige bewijsmiddelen het weer verder moeten doen. Vaak zijn
daar dan zelfs geen bewijsmiddelen aanwezig, zodat de grens naar
redelijkheid en billijkheid moet worden vastgesteld (Vgl. art. 5.4.9
lid 1Als er micro-omschrijvingen zijn en van steeds meer gren
zen zijn die aanwezig kunnen deze een belangrijk bewijsmiddel
voor bezit ten behoeve van verjaring binnen de macro-strook zijn.
Binnen de macro-strook voldoet echter het zuiver juridische verja
ringsmodel doorgaans niet meer en moet het worden aangevuld
met begrippen uit de landmeetkundige discipline, zoals ff. Om de
met constatering en registratie van eigendomsverkrijging door ver
jaring gepaard gaande kosten zo laag mogelijk te houden dient
daarom de landmeter de bevoegdheid te krijgen binnen de macro-
strook in eerste instantie na beroep op verjaring door één der par
tijen, eigendomsverkrijging door verjaring vast te stellen. Deze be
voegdheid dient uiteraard te worden toegekend door de wet. Een
goede basis is artikel 75 ontwerp-Kadasterwet (zie de publikatie).
Door het Kadaster wordt dan na onderzoek beslist wie als recht
hebbende op een stuk grond wordt ingeschreven. Tegen de beslis
sing is een administratiefrechtelijke rechtsgang mogelijk. Degene
die als rechthebbende wordt ingeschreven geldt civielrechtelijk als
bezitter te goeder trouw. Hij wordt na tien jaar eigenaar als niet in
middels een civiele procedure anders heeft uitgewezen.
Deze wijze van constatering en registratie van eigendomsverkrij
ging door verjaring leidt niet tot misleiding van het publiek ten aan
zien van hypotheken. Als de eigendom van een strook grond is te
nietgedaan, is ook het daaruit afgeleide beperkte hypotheekrecht
op die strook tenietgedaan. De reconstructie van de oorspronke
lijke kadastrale afbeelding is een niet meer bestaande grens. De
landmeter maakt bij de constatering en registratie van eigendoms
verkrijging door verjaring de zonder zijn toedoen ontstane
rechtstoestand op verzoek van één der partijen in eerste instantie
aan derden duidelijk.
De maatschappij verwacht van het Kadaster dat het de eigendoms-
grenzen van onroerend goed aangeeft. Nu de mogelijkheid van
eigendomsverkrijging door verjaring gegeven is dient de landmeter
in eerste instantie binnen de door de kadastrale kaart aangegeven
macro-strook, verjaring, al dan niet aangevuld door een landmeet
kundig begrip (vgl. ff), te kunnen constateren en registeren.
ir. J. C. Anneveld
feit van de grond, alsmede de meest belangrijke gege
vens ten aanzien van de eigendom, zijn de elementen in
het grondregister die al jarenlang ongewijzigd zijn ge
bleven.
In het algemeen kan worden gezegd dat de modernise
ring van het Kadaster niet in de pas loopt met de veran
derende sociale en economische behoeften. Tegen de
algemene achtergrond van vooruitgang, zoals het aan
wenden van moderne technologie en organisatiemetho
den voor het bereiken van economische doeleinden, en
met betrekking tot het beginsel van het optimale gebruik
van de beschikbare middelen, kan de informatie over
grond en zijn daadwerkelijke en mogelijke gebruik op dit
243
door prof. dr. ir. A. Hopfer, University of Agriculture and Technology of Olsztyn,
Poland, Faculty of Surveying and Rural Land Management, Institute of Planning and
Rural Land Development, tijdelijk gast-hoogleraar aan de Afdeling der Geodesie van de
Technische Hogeschool Delft.
SUMMARY
Intended Modernization of the Polish Cadastre
In this second article of a series of two about the cadastre in Poland, the intended changes in its cadastral
system are described which should lead to a modern multi-purpose cadastre. The items to be included
in the administration are listed, and the proposed ways, including various expected problem areas, to
arrive at such a cadastre, are described.
