publikaties
DE TOPOGRAFISCHE DIENST IN EEN NIEUW GEBOUW
De spreiding van de rijksdiensten heeft onder meer tot gevolg ge
had, dat de Topografische Dienst is verplaatst van Delft naar
Emmen. In Delft is nog wel een dependance gevestigd (Westvest
11), waar nog ongeveer 30 medewerkers de gelegenheid krijgen
hun carrière te beëindigen en daarbij hun ervaring nog ten nutte
van de topografische kaart te stellen. In deze dependance is ook
een verkooppunt voor de kaarten gevestigd.
Het hoofdkantoor van de Dienst is thans gevestigd in Emmen aan
het Bendienplein 5, een minuut of zeven lopen vanaf het station.
De verhuizing was vastgesteld op 15 oktober 1984, maar deze
grootscheepse verplaatsing is uiteraard niet op één dag uitgevoerd,
doch in fasen. De officiële opening heeft op 20 juni 1985 plaatsge
had en de dag daarna is een ,,open huis" gehouden.
Mr. Pieter van Vollenhoven was uitgenodigd de opening te verrich
ten. Daartoe waren op donderdag 20 juni in de drukkerij van de
Dienst in het geheel nieuw opgetrokken gebouw ruim 500 personen
verzameld, bestaande uit vertegenwoordigers van het Ministerie
van Defensie en de Landmachtstaf, vele genodigden als vertegen
woordigers van overheidsinstellingen en particuliere bedrijven, be
nevens het voltallige personeel met hun partners en een flink aantal
gepensioneerde medewerkers met hun gezinsleden. De gehele ge
beurtenis kon door de aanwezigen uitstekend worden gevolgd,
doordat televisie-monitoren waren geplaatst, die waren verbonden
met diverse camera's.
De directeur, drs. P. W. Geudeke opende de bijeenkomst met een
korte toespraak, waarin hij onder meer de problemen noemde, die
verbonden zijn aan de verplaatsing van personeel en apparatuur.
Ook releveerde hij de vele en omvangrijke maatregelen nodig om
een nieuw gebouw van de grond te krijgen. Aan het slot van zijn
inleiding nodigde hij mr. Pieter van Vollenhoven uit het gebouw
officieel te openen. Deze verrichtte na een korte speech, waarin hij
het belang van de kartografie en de topografische kaarten in het bij
zonder belichtte, de opening door een van de nieuwe drukpersen
te starten, waarop de laatste twee drukgangen voor het blad 17H-
Emmen, 1 25 000, werden uitgevoerd. Na deze handeling maakten
de gasten een rondgang door het gebouw, waarbij onder meer kort
aandacht werd besteed aan de fotogrammetrie, de automatisering,
de kartografie en de reproduktiefotografie. Als speciale attractie
werd de steendruk nog eens gedemonstreerd. Deze demonstratie
van de reeds lang verlaten druktechniek werd door de aanwezigen
zeer geapprecieerd.
Tot slot van deze openingsbijeenkomst werd een receptie gehou
den, waarbij een aantal fraaie cadeaus werd aangeboden, begeleid
door een kort woord.
Zo sprak prof. dr. F. J. Ormeling sr., vice-president van de Interna
tional Cartographic Association, en noemde daarbij de nieuwe ont
wikkelingen in de kartografie, zoals de digitale technieken, en bena
drukte ook het belang van de produktie van de civiele topografische
kaarten naast de militaire. Hij sprak mede namens de buitenlandse
collega's de hoop uit, dat de medewerkers van de Topografische
Dienst zich in Emmen, de ,,stad in het groen", goed thuis zullen
voelen.
De schout-bij-nacht L. H. van Opstal, chef der Hydrografie, bood
een fraaie koperplaat aan, maar merkte in zijn toespraakje op, dat
hij liever had gezien dat de Topografische Dienst in Delft was ge
bleven, vooral met het oog op de nauwe samenwerking van de bei
de diensten.
De burgemeester van Emmen, de heer Ouwerkerk, bracht naar
voren, dat hij zeer ingenomen was met deze nieuwe vestiging in zijn
Mr. Pieter van Vollenhoven verrichtte de opening van het gebouw
door de laatste twee drukgangen van het blad 17H-Emmen te star
ten.
NGT GEODESIA 85
gemeente, maar kon niet nalaten op te merken, dat Emmen op veel
meer overplaatsingen vanuit het westen naar zijn gemeente
rekende.
Het ,,open huis", de volgende dag, trok zeer veel belangstelling.
Was het gedurende de ochtenduren nog vrij rustig deze uren
waren vrijgehouden voor medewerkers van bevriende bedrijven
's middags en 's avonds, toen veel inwoners van Emmen op bezoek
kwamen, liep het storm. Tussen twee uur 's middags en half negen
's avonds kwamen ruim 5 000 personen eens kijken wat er in dat
nieuwe gebouw gebeurde. De medewerkers van de Dienst vertel
den met veel enthousiasme hoe hun fraaie produkt tot stand komt
en gaven daarmee meer bekendheid aan de topografische kaart en
de verkrijgbaarheid ervan, evenals van de luchtfoto's en andere ver
wante werken, zoals de Atlas van Nederland.
L. van Zuylen
PRECISE LEVELLING. CONTRIBUTIONS TO THE WORK
SHOP ON PRECISE LEVELLING
H. Pelzer and W. Niemeier (Editors). Dümmlerbuch 7856.
Ferd-Dümmlers Verlag, Bonn 1984.
Inleiding
Dit boek is een bundeling van de papers die zijn gepresenteerd tij
dens de Workshop on Precise Levelling die in maart 1983 is gehou
den in Hannover.
In de inleiding wordt vermeld wat de aanleiding is geweest om deze
workshop te organiseren:
Nauwkeurigheidswaterpassing is een van de nauwkeurigste geode
tische meettechnieken. Gezien de wijze van meten is waterpassing
echter uitermate gevoelig voor systematische fouten. Het elimine
ren daarvan is sinds lang een van de belangrijkste problemen ge
weest. En dat probleem leek te zijn opgelost. In de laatste tijd zijn
er echter aanwijzingen dat de resultaten van waterpassingen toch
meer door systematische fouten zouden kunnen zijn beïnvloed dan
werd aangenomen. Daardoor kwam de idee op onderzoekers en
mensen uit de praktijk samen te brengen en te laten discussiëren
over de huidige stand van de kennis in deze.
De volgende thema's zijn aan de orde geweest:
Equipment for precise levelling;
Refraction and other systematic effects in levelling;
Theory of errors in levelling networks;
Application of levelling to the determination of recent crustal
movements.
Het aantal papers dat is gepresenteerd, bedraagt 38; de verdeling
over de vier thema's is 15-9-9-5.
Het is niet mogelijk om binnen de ruimte die gewoonlijk voor een
boekbespreking wordt gebruikt, een uitputtend overzicht te geven
van alles wat aan de orde is gesteld. In het hierna volgende worden
slechts enkele zaken genoemd, die zeker voor het waterpassen met
hoge nauwkeurigheid in Nederland van belang zijn.
Apparatuur
Pelzer opent met een overzicht over het effect van toevallige en
systematische instrumentele fouten bij nauwkeurigheidswaterpas
sing. De volgende foutenbronnen zijn aangestipt: temperatuur
(met effect op instrument en waterpasbaak, refractie), aardmagne
tisme en onregelmatigheden in de baakverdeling. Door anderen
wordt nader ingegaan op deze aspecten.
Magnetisme
In Duitsland wordt het primaire waterpasnet, met een lengte van
ongeveer 20 000 km, opnieuw gewaterpast. Beckers rapporteert,
dat de eerste resultaten van 1980 systematische afwijkingen ver
toonden in een aantal lijnen vergeleken met vroegere waterpassin
gen, en dat de kringsluitfouten veel te groot waren. Bijvoorbeeld:
een kring in Rheinland-Pfalz met een lengte van 250 km had een
kringsluitfout van 253 mm, terwijl de tolerans ongeveer 70 mm is.
Na een onderzoek is de volgende verklaring gevonden: de gebruik
te automatische waterpasinstrumenten van het type Zeiss Ni 1 zijn
gevoelig voor aardmagnetisme.
Meerdere auteurs beschrijven hun onderzoeken naar magnetische
invloeden op de Ni 1 en andere automatische waterpasinstrumen
ten.
Leitz (van Carl Zeiss, Oberkochen) beschrijft wat de fabrikant heeft
gedaan na de eerste verontrustende meldingen.
Op grond van nader onderzoek is gevonden, dat de oorzaak ligt in
de metalen draden waaraan de compensator van de Ni 1 is opge-
295
