Het opslagsysteem van NAP-peilmerken
(ORSNAP)1)
door ir. H. Rietveld, voormalig hoofd van de hoofdafdeling Technische en Numerieke
Ondersteuning bij de Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat (thans werkzaam bij
de Dienst Weg- en Waterbouwkunde van de Rijkswaterstaat).
SUMMARY
The reference datum for all levelling in the Netherlands is the Normaal Amsterdams Peil (NAP). The
author describes the softwarepackage for the databank of benchmarks, developed in the years 1979 -
1981.
Inleiding
„Het NAP is overal: er zijn in Nederland 46 000 peil-
merken en zo'n 260 ondergrondse merken. Hierdoor is er
binnen een afstand van 1 kilometer overal in Nederland
een vast punt te vinden een zogenaamd NAP-peil-
merk". Die feitelijke informatie gaf de Staatssecretaris
van Verkeer en Waterstaat, drs. J. Scherpenhuizen,
onder andere bij de presentatie van de NAP-postzegel
op 21 januari 1986 (fig. 1De bijhouding van het net van
hoogtepunten is sinds 1888 aan de Rijkswaterstaat opge
dragen. Het aantal peilmerken groeide van 1 000 (1888)
via 25 000 (1960) en 45 000 (1967) naar 46 000 in 1986.
Organisatorisch fungeert binnen de hoofdafdeling Tech
nische en Numerieke Ondersteuning van de Meetkun
dige Dienst van de Rijkswaterstaat (MD) een afdeling
NAP. Van de NAP-peilmerken worden gegevens gepu
bliceerd, die voor de gebruikers van belang zijn. Iemand
die de hoogte van een bepaald punt of voorwerp ten op
zichte van het NAP-vlak wil bepalen, moet de daarvoor
te gebruiken NAP-peilmerken wel kunnen vinden. Daar
om moet de publikatie tenminste informatie bevatten
over de objecten waarin zich peilmerken bevinden (hui
zen, openbare gebouwen, sluismuren en dergelijke, met
hun adres). Verder is een nadere plaatsbeschrijving
nodig; zo wordt bijvoorbeeld de gevel van het huis aan
gegeven waarin het peilmerk zich bevindt en de exacte
plaats van het peilmerk in die gevel. De laatst bepaalde
hoogten van de peilmerken maken de publikatie volle
dig.
In het hiernavolgende verhaal wordt, na een korte histo
rische schets, beschreven waarom en hoe een volledig
geautomatiseerd opslagsysteem van NAP-gegevens is
gerealiseerd. De ontwikkeling daarvan heeft geduurd
van 1979 tot 1981 en heeft ruim f 1 500 000,— gekost.
Dit systeem (ORSNAP) is inmiddels al geruime tijd in ge
bruik.
NAP-publikaties vroeger
De afdeling NAP beheert een omvangrijk papieren ar
chief; een deel van de gegevens daarin is ook van belang
voor gebruikers van NAP-peilmerken. Van 1892 tot om
streeks 1960 werden de resultaten van de nauwkeurig
heidswaterpassingen gepubliceerd in boekvorm. Op het
moment van publikatie was een deel van de gegevens
echter al verouderd. Met een tussentijd van enkele jaren
werden dan ook lijsten van wijzigingen en aanvullingen
gepubliceerd, die samen met de oorspronkelijke uitgave
moesten worden bewaard en geraadpleegd [1]2).
In het begin van de jaren '60 werd gekozen voor een los
bladige, gestencilde publikatie met kleine eenheden
(peilmerklijsten), waarbij met een telex vervaardigde en
te wijzigen ponsbandjes als medium voor gegevensop
slag dienden. In deze tijd is ook gestart met het uitgeven
van afzonderlijke peilmerkkaarten; dat zijn lichtdrukken
van topografische kaarten op schaal 1 25 000, waarop
de ligging van alle peilmerken is aangegeven [2], De peil
merken kwamen al wel voor op de Waterstaatskaart van
Nederland (1 50 000), die ze vervolgens met ingang van
de vijfde editie wegliet.
Programma GEOTND
Omstreeks 1970 is begonnen met het opslaan van alle
voor publikatie bedoelde, op ponsband vastliggende, ge
gevens in de computer. Met behulp van het programma
GEOTND konden daarin wijzigingen en aanvullingen
worden aangebracht, en konden nieuwe peilmerklijsten
worden samengesteld. Deze automatisering heeft meer
dere gevolgen gehad.
- Op basis van de in de computer opgeslagen gegevens
is in 1973 begonnen met het automatisch tekenen
van peilmerkkaarten. (Op ingepaste films van topo
grafische kaartbladen tekent een flatbedplotter de
peilmerken over de situatie heen.)
- Van de honderden afnemers van de peilmerklijsten
van het NAP waren er velen alleen geïnteresseerd in
één gemeente of provincie. Anderen wilden de nieu
we uitgaven in meervoud ontvangen. Alle wensen
1) Iets gewijzigde versie van een eerder gepubliceerd artikel in
„Divisie", uitgave RWS, Dienst Informatie Verwerking, 1985,
no. 3.
2) De nummers [1] en 12] verwijzen naar „Literatuur" op p. 94 aan
het eind van dit artikel.
Fig. 1. Onthulling van een vergroting van de NA P-zegel door de
burgemeester van Amsterdam op 21 januari 1986.
88
NGT GEODESIA 86
