Ttasi
Fig. 3. Egyptische landmeter aan het werk. Grafschildering graf van
Menna. Ca. 1450 v. Chr. Let op het geschenk dat hem wordt aan
geboden Irechts op de figuur).
4. Fotogrammetrie en remote sensing
Opnamemethode
Ik voeg de remote sensing of teledetectie hierbij, omdat die ook
voor bestuurlijke doeleinden van belang kan zijn, bijvoorbeeld met
het oog op grondgebruik en milieukaartering. Het gaat mij echter
vooral om de fotogrammetrie als geodetische opnamemethode
vanuit de lucht, hoewel er tegenwoordig ook vormen van terres-
trische en niet-topografische fotogrammetrie in ontwikkeling zijn.
Behalve met zijn minister-presidentschap in de naoorlogse kabinet
ten heeft Schermerhorn zich als eerste met deze tak van geodesie
een grote naam verworven. Het Internationaal Training Centrum
voor Luchtkaartering (ITC) in Enschede is er het wereldvermaarde
resultaat van, maar ook ons eigen laboratorium mag er wat dat be
treft zijn met collega Ligterink als derde generatie na Schermerhorn
en Roelofs.
Juridische betekenis
Als opnametechniek is de fotogrammetrie vooral geschikt voor het
opmeten van hele gebieden en de daarmee gepaard gaande mas
sale gegevensverwerking. Zij vindt dan ook veel toepassing bij ruil
en herverkaveling en ook bij de grootschalige basiskaartering door
het Kadaster en niet te vergeten de rivier- en wegenkaarten van de
Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat. Ook topografische
kaarten worden op deze manier vervaardigd, inclusief die welke in
de boekhandel en bij benzinepompen zijn te verkrijgen. Sinds kort
heeft de fotogrammetrie zich ook een eigen plaats in de wetgeving
verworven, namelijk in de Financiële Verhoudingswet 1984, die
onder meer de verdeling van het geld over de gemeenten regelt. Als
één van de maatstaven voor die verdeling worden daarin genoemd
de bebouwingsgegevens betreffende de bebouwde kommen. De
periodieke vaststelling daarvan moet volgens deze wet met behulp
van luchtfoto's geschieden [11], KLM-Aerocarto en de Topogra
fische Dienst spelen hierbij een grote rol. Het gaat hier dus om
bestuurlijke informatievoorziening, en daarmee kom ik op de rol die
de vastgoedinformatie in combinatie met de kartografie speelt,
kortom het vak van collega Bogaerts.
5. Vastgoedinformatie en kartografie
Ontwikkeling
U zult zich kunnen voorstellen dat iemand er als jurist een beetje
trots op is dat hij dit vak zelf heeft uitgevonden. Blijkbaar lag dat
toch niet zo voor de hand, want de leerstoel van prof. Bogaerts, die
nu tien jaar bestaat, is nog steeds de enige in zijn soort in de
wereld. Trouwens, het heeft maar een haar gescheeld of het was
ook in ons land mislukt. Aanvankelijk was ik namelijk zo dom ge
weest het geodetische informatica te noemen, maar dat mocht niet
van de Onderafdeling Wiskunde, die ook toen al bezig was de infor
matica tot ontwikkeling te brengen. Onze toenmalige dekaan
Alberda hielp me uit de moeilijkheden door het vak als leer der vast
goedsystemen te omschrijven en hoewel er helemaal niet een der
gelijke „leer" bestaat, heeft het plantje sindsdien toch aardig wor
tel geschoten. Werd eerst al door prof. Bogaerts een Studie
centrum voor Vastgoedinformatie (SSVI) opgericht, later heeft zich
daar mede door toedoen van IBM een Centre for Computer
Graphics and Mapping (CCGM) bij gevoegd. De computerkarto-
grafie is dan ook volop in opmars. De combinatie van beide vakken
is erg sterk, omdat voor veel bestuurlijke en andere openbare infor
matie grafische presentatie is vereist. Ook het Kadaster bestaat
trouwens uit een administratief-juridisch en een kartografisch-
geodetisch deel. Het eerste wordt in de nieuwe Kadasterwet kadas
trale registratie genoemd en het andere het kaartenbestand met de
daaraan ten grondslag liggende bescheiden. In beide opzichten is
het een open systeem, zodat door de Minister van VROM naar be
hoefte gegevens kunnen worden toegevoegd [12].
Vastgoedregistra tie
In het algemeen vormt de vastgoedregistratie een van de drie
hoofdgebieden van de bestuurlijke informatievoorziening. De an
dere twee worden gevormd door de bevolkingsregistratie, waar
voor de gemeenten de centrale verantwoordelijkheid dragen, en de
registratie van bedrijven en instellingen met de Kamers van Koop
handel als centraal punt. De vastgoedregistratie laat zich trouwens
ook weer in twee categorieën verdelen, namelijk aan kadastrale
percelen gekoppelde informatie en aan het adres gekoppelde
bestanden die zich voor een belangrijk deel bij de gemeenten bevin
den. Dit geeft de geodeten tegenwoordig een derde ingang in de
gemeentelijke organisatie, naast de landmeetkundige diensten en
grondbedrijven. Verder zijn een toenemend aantal ingenieursbu
reaus werkzaam op dit terrein.
Technische bestuurskunde
De vastgoedinformatie levert ook een belangrijke inbreng in het pas
in samenwerking met de Afdelingen Bouwkunde, Civiele Techniek,
en Wijsbegeerte en Maatschappijwetenschappen opgerichte On
derzoeksinstituut voor Technische Bestuurskunde (OTB), dat
onder leiding van prof. Priemus is gevestigd in het Geodesie-
gebouw. Tot nu toe is de Afdeling der Geodesie wat aarzelend ge
weest om naast de vastgoedinformatie ook andere onderdelen vol
ledig in te brengen in dat instituut. We willen namelijk het plano-
logisch-administratieve deel van onze opleiding zich niet te veel
laten verzelfstandigen ten opzichte van de geodesie als geheel. Dat
zou uiteraard anders worden, wanneer naast de opleiding voor geo
detisch ingenieur er ook één voor bestuurskundig ingenieur van de
grond zou komen. De naam van de Afdeling zou dan „Geodesie en
Technische Bestuurskunde" worden. Overigens bestaat hierover
binnen de Afdeling der Geodesie nog geen consensus.
6. Fysische geodesie en zeegeodesie
Nieuw zeerecht
Ten einde de schaal weer in evenwicht te brengen bij prof.
Rummel, die wellicht nog niet geheel aan zo'n uitbreiding toe is,
begeef ik mij nu dan ook snel in een poging de relatie te schetsen
tussen zijn vak en het mijne. De eerlijkheid gebiedt te zeggen, dat
de fysische geodesie zeker wanneer men daar enkel de gravi-
CfbrrZ
C Fmtltmü
ClktJrm
'XMwm
Fig. 4. Po-vlakte westelijk van
fische kaart toont nog duidelijk
centuria, blokken van ca. 710 x
geleden zijn ontstaan.
Ravenna. Deze moderne topogra-
de oude Romeinse landindeling in
710 m, zoals ze ongeveer 2000 jaar
NGT GEODESIA 86
169
