LFT
w
Fragment
Fragment uit de Choro-Topografische Kaart der Noordelijke Provin
de
Choro-
uit
ciën van het Koningrijk der Nederlanden op de schaal 1 115200.
Blad Nr II. Uitgave 1821Dit fragment is een vergroting tot de
schaal 1 50000.
België tot 1830, en in het noorden na 1830, was te
komen tot een terreininventarisatie ten behoeve van mili
taire operaties, en aanvankelijk nog van beperkte om
vang. Na jarenlang ijveren van de Generale Staf werd
pas toestemming verkregen om het hele land te kaarte
ren en de kaarten ook te drukken ten behoeve van een
algemeen publiek.
Rond 1855 bedroeg de oplage van de kaartbladen 400 a
500 exemplaren. Hiervan waren (slechts) 25 bestemd
voor militair gebruik. Deze stafexemplaren werden met
de hand ingekleurd en ook regelmatig bijgewerkt. De
bladen werden tegen een bedrag van f 2,80, een forse
prijs voor die dagen, beschikbaar gesteld.
Gezien de forse prijs en het bijzondere karakter van zo'n
uitgave zal het gebruik wel beperkt zijn gebleven tot
overheidsinstellingen en de intellectuele elite van die
dagen.
De uitvoering van de kaart oogstte alom veel bewonde
ring. Een nauwkeurig en gedetailleerd beeld van het land
was nu tot stand gekomen.
De kaart heeft als basis gediend voor twee andere be
langrijke kaartwerken, die in de tweede helft van de 19e
eeuw tot stand kwamen: de waterstaatskaart en de geo
logische kaart.
Hoewel de topografische kaarten vanaf de aanvang vrij
beschikbaar waren, is de belangstelling van een breed
publiek toch minder snel op gang gekomen dan in om
ringende landen.
In de behoefte aan kaarten voor het groeiende toerisme
is in ons land vooral door de kartografische produktie
van de ANWB voorzien. Topografische kaarten zullen
daarvoor meestal als uitgangspunt hebben gediend!
Het ontbreken van een echt wandeltoerisme, zoals in de
meer heuvelachtige buurlanden rond 1900 ontstond,
heeft de vraag naar de topografische kaart zelf (die daar
voor bij uitstek geschikt is) niet gestimuleerd. Ook de tot
voor kort geringe interesse van de Nederlander voor
streekgeschiedenis en heemkunde heeft naar mijn me-
NGT GEODESIA 87
ning niet die warme belangstelling voor kaarten gebracht
die men als kaartproducent zou wensen. De professio
nele belangstelling voor topografische kaarten, door
moderne reproduktietechnieken inmiddels een massa-
produkt geworden, is vooral na 1945 enorm toege
nomen.
In een land met een dichte bevolking, een intensief
bodemgebruik en een gecompliceerde infrastructuur zijn
goede gedetailleerde kaarten onmisbare instrumenten
voor planning en beheer. Naast de vele nieuwe typen en
soorten, van statistische kaarten tot inspraakkaarten,
spelen de topografische kaarten een essentiële rol.
Topografische informatie biedt immers de noodzakelijke
basis (het referentiekader) voor welk ander gegeven dan
ook, dat met de ruimte (ons woongebied) heeft te
maken. Topografische kaarten bieden bovendien de vol
ledige, aaneengesloten kartografische bedekking van
het gehele land, op systematische en uniforme wijze
weergegeven.
De professionele belangstelling voor topografische infor
matie van militaire zijde, eens de aanleiding om deze
informatie te verzamelen, is onverminderd van kracht
gebleven en in kwantitatief opzicht zelfs duizendvoudig
gegroeid. Het ligt voor de hand te veronderstellen dat de
sterk toegenomen professionele belangstelling zeker een
uitstralingseffect naar het algemene gebruik heeft mee
gebracht.
Waar blijft de kaart?
Over de toekomst van de gedrukte kaart
De huidige topografische kaarten hebben een levens
duur, een herzieningscyclus, van 5, 7 of 10 jaar, af
hankelijk van de mate van verandering in het afgebeelde
gebied.
Het traditionele eindprodukt is de gedrukte papieren
kaart. Voor professioneel gebruik kan de topografische
informatie ook in de vorm van een grafische film worden
geleverd (gemeenten, waterschappen, nutsbedrijven,
enz.). De vraag is: wat hebben deze produkten voor toe
komst in het doorbrekende tijdperk van elektronika, digi
tale informatie en beeldschermen?
Sinds een tiental jaren worden bij de kaartproduktie digi
tale technieken toegepast. De basisinformatie van onder
meer de luchtfoto wordt daarbij omgezet in digitale ge
gevens, in getallen, die kunnen worden gebruikt om een
tekenautomaat te besturen. Zo wordt het produktiepro-
ces, omwille van de efficiëncy, stapsgewijs geautomati
seerd.
Voor de digitale gegevensbestanden blijken echter in
toenemende mate nieuwe toepassingsgebieden, militair
en civiel, te ontstaan. Zo zijn ontwikkelingen gaande om
de gedigitaliseerde kaartinhoud van de zeekaart op een
beeldscherm zichtbaar te maken en direct voor de navi
gatie te gebruiken. Voor de navigatie op het land zijn
elektronische autonavigatiesystemen in ontwikkeling,
gebaseerd op digitale topografische informatie.
Digitale terreingegevens vormen ook de basis voor meer
omvattende geografische informatiesystemen, waarin
topografische informatie wordt gekoppeld aan gegevens
over bodemgesteldheid, bodemgebruik en vastgoed
informatie. Deze ontwikkelingen gaan zeer snel en onge
kende mogelijkheden liggen in het verschiet.
Blijft er nog een toekomst voor de gedrukte kaart? Naar
mijn overtuiging zal de gedrukte kaart nog in lengte van
jaren een onmisbaar produkt blijven, als ze kan blijven
voldoen aan de gestelde eisen van nauwkeurigheid, dui-
137
