Ir. Riemersma: nadenkend over een vraag.
ving van het olieveld met 180 meter. Gelukkig voor Shell
verschoof het naar onze kant. Aangezien de opbrengst
van zo'n veld evenredig is aan de hoeveelheid olie die in
elke concessie ligt, leverde dit Shell miljoenen op, waar
mee onze salarissen wel waren terugverdiend.
In 1978 hebben wij, bij Intersite Surveys, op initiatief van
jou een computerprogramma ontwikkeld, dat twee of
meer positielijnen van een plaatsbepalingssysteem)
aankon en waarin op de Delftse manier werd vereffend.
Was daar een directe aanleiding voor?
Jazeker! Normaal gesproken werkten wij in die tijd met
Hifix, met twee positielijnen. Ondanks alle voorzorgs
maatregelen, als het leggen van boeien, het terugkomen
op de zelfde locatie enz., hadden wij toch altijd proble
men met lane-slips. Deze werden dan ontdekt door de
geofysici, die constateerden dat twee kruisende seismi
sche lijnen niet in overeenstemming waren of dat de
boringsresultaten niet klopten met het geologische pro
fiel. In dat laatste geval moest dan het booreiland wor
den verplaatst, met alle kosten van dien.
Op een keer hadden wij een booreiland neergezet met
Hyperfix en gecontroleerd met Shoran. Door deze over-
bepaaldheid waren wij overtuigd van de juiste positie van
het rig; toen echter bleek dat de resultaten van de boring
niet pasten met het verwachte geologische profiel, werd
overwogen het rig te verplaatsen. Wij waren echter
overtuigd van ons gelijk. Dit is uitgevochten tot op het
hoogste niveau. Later bleek er een fout in de geologi
sche interpretatie te zijn geweest. Dit heeft mij er echter
zo van overtuigd dat controle op de metingen moest
worden uitgevoerd, dat wij vanaf dat ogenblik pressie
zijn gaan uitoefenen om, indien er meer positielijnen aan
wezig waren, ze ook in de meting mee te nemen. Tevens
hebben wij druk uitgeoefend op de fabrikanten om
systemen te leveren met drie of meer positielijnen. Ik ben
hiermee in Brunei begonnen en heb dit later ook bij
NGT GEODESIA 87
Shell Expro (Groot-Brittannië) doorgezet. Vooral bij de
fabrikanten is veel weerstand geweest, waarschijnlijk
omdat geodeten niet betrokken waren en zijn bij
het ontwerp en de produktie van plaatsbepalingssyste
men, en elektrotechnici niet het benodigde inzicht
hebben.
Wie of wat bepaalt nu de gevraagde nauwkeurigheid bij
een oliemaatschappij?
Laat ik mij beperken tot een aantal voorbeelden uit de
offshore. In het geval van 3D-seismic wordt dit gedic
teerd door de meting. Om van de seismische resultaten
van zo'n survey een driedimensionaal model te maken,
is een nauwkeurigheid van zo'n 5 meter vereist. Bij site
surveys (dit zijn de opmetingen van een locatie waar een
rig moet worden geplaatst) wil je graag hetzelfde plaats
bepalingssysteem gebruiken als bij het plaatsen van het
rig zelf. De gevraagde/vereiste nauwkeurigheid hierbij
wordt bepaald door de geologie van de ondergrond: als
je een tolerantiecirkel hebt van 50 meter, heb je met een
systeem als bijvoorbeeld Pulse 8 (nauwkeurigheid 25 - 30
meter), nog maar weinig speling over, dus geef je de
voorkeur aan een Syledis (nauwkeurigheid 5 meter).
Absolute nauwkeurigheid is niet belangrijk, als je binnen
je eigen concessie aan het werken bent en alle metingen
met hetzelfde systeem kunt uitvoeren. Zodra je echter bij
grenzen komt, wordt het kritischer.
Nauwkeurigheden op het land zijn in feite dezelfde als op
zee, maar omdat je vaak zonder extra kosten een hogere
nauwkeurigheid kunt behalen, kies je daar in de praktijk
toch voor.
Je hebt je ingezet om de denkwijze van de Delftse
School uit te dragen.
Tja, ik heb Baarda nooit goed begrepen, maar toch heeft
hij de aanzet gegeven voor de huidige ontwikkelingen.
Het heeft lang geduurd voordat het allemaal is inge
voerd, mede ook dank zij de hulp van Ormel, Martens en
Houtenbos. Hetgeen wij in Delft hebben geleerd, is toch
duidelijk de basis van alles.
Er wordt regelmatig gewezen op het verschil van werken
op het land, statisch, en het werken op zee, dynamisch.
Door alle metingen in een Kalmanfilter te stoppen resul
teert dat in een te dynamische oplossing; maar uiteinde
lijk is een shot-point chart" een statisch geheel. Ik vind
dat je die kaart moet produceren met behulp van de
ruwe gegevens. Een Kalmanfilter is voornamelijk voor
navigatiedoeleinden geschikt en de resultaten daarvan
mogen niet worden gebruikt voor het produceren van
kaarten.
Hoe kijk je terug op je geodesiestudie?
Ik heb veel profijt gehad van de brede opleiding, het be
paalt je manier van denken. Tijdens onderhandelingen
met overheden of met juristen heb ik veel gehad aan de
juridische achtergrond. Dat neemt niet weg, dat er een
aantal vakken zijn die je nooit gebruikt. Aan andere
vakken die, dacht ik, nu niet meer in de opleiding zitten
als geologie, civiele techniek, geofysica en dergelijke,
heb ik ook veel gehad. Mijn voorkeur is om eerst een
brede basis te geven, en gerichte vakken van zowel
de administratieve als de fysische kant later in de
opleiding te stoppen. Ik zou de studie niet opsplitsen, je
hebt de wisselwerking nodig en ik vrees dat je anders te
weinig studenten krijgt. Er zou wel meer management
kennis als economie en bedrijfskunde in het opleidings
pakket moeten, dan voorkom je de situatie dat er nu
499
