Landmeten in civiel- en cultuurtechnische
projecten*)
door ir. J. Erkelens, stafmedewerker bij de afdeling Landmeetkunde van Grontmij NV
te De Bilt.
SUMMARY
Landsurveying in Engineering Projects
An overview is presented of the role of a surveying department of an engineering company in projects
for civil engineering, land-consolidation and environment.
In de titel van deze inleiding zijn een aantal kernwoorden te onder
kennen:
Landmeten
Civiele techniek
Cultuurtechniek
Projecten
Wat onder landmeten wordt verstaan, behoeft geen nadere toe
lichting.
Om aan te geven over welke soort werken ik het heb op het ge
bied van civiele en cultuurtechniek, is het goed om een indruk te
geven van het bedrijf, de Grontmij, waar ik werk. Tevens wordt
dan duidelijk hoe deze projecten door samenwerking van verschil
lende disciplines worden gerealiseerd en welke rol het landmeten
daarin vervult. Als korte omschrijving van de aard van het bedrijf
hanteren we de zin:
Grontmij NV is een ingenieursbureau dat door overheid, bedrijfs
leven en particulieren wordt betrokken bij plannen en projecten op
het gebied van milieu, landinrichting, landschap, energie, verkeer
en transport, woonomgeving, industrie, sport, recreatie en toe
risme.
De belangrijkste van onze opdrachtgevers is de overheid en dan
met name de rijksoverheid, gemeenten en waterschappen. Lag
vanouds het werkterrein van de Grontmij, in sommige kringen nog
wel een cultuurmaatschappij genoemd, in het landelijke gebied,
meer en meer is het accent verschoven naar inrichting en beheer
van onze hele omgeving, zowel het landelijke als het stedelijke ge
bied. Het hoofdkantoor van ons bedrijf is gevestigd in De Bilt. In
iedere provincie hebben we daarnaast een provinciaal kantoor, in
Noord-Brabant zelfs twee, die binnen het bedrijf provinciale werk
eenheden worden genoemd. De belangrijkste taken van deze
werkeenheden zijn de marktbewerking en de opdrachtverwerving.
Zij volgen nauwlettend de ruimtelijke ontwikkelingen in de regio.
Tevens zijn de provinciale werkeenheden belast met de realisering
van de opdrachten. Daartoe behoort eveneens de uitvoering van
werken in landinrichtingsprojecten.
Bij realisering van de projecten doen de provinciale werkeenheden
voor inbreng van specialistische kennis en activiteiten een beroep
op de centraal-technische afdelingen van het hoofdkantoor in De
Bilt. Deze afdelingen zijn:
Civiele Techniek
Geotechniek
Recreatie- en Landschapsarchitectuur
Rioleringen
Ruimtelijke Ordening
Verkeer en Wegen
Waterbeheersing
Landmeetkunde
De namen van deze afdelingen geven een beeld van de grote ver
scheidenheid van activiteiten van het bedrijf.
Bij de afdeling Civiele Techniek is milieutechniek de belangrijkste
activiteit. Daarnaast worden onder andere bruggen, viaducten,
stuwen en gemalen ontworpen. Ook voor het ontwerpen van
rioolwaterzuiveringsinstallaties, industriële installaties, jachtha
vens en kademuren kan een beroep worden gedaan op deze afde
ling. Energiebesparing is een belangrijk aandachtspunt bij het ont
werp van installaties.
Lezing gehouden op 14 oktober 1987 te Utrecht tijdens het
14e NGL congres.
NGT GEODESIA 88
De afdeling Geotechniek houdt zich vooral bezig met de grond.
Met behulp van grondboringen en sonderingen wordt kennis ver
kregen van de samenstelling van de ondergrond. Op basis van de
zo verkregen kennis worden grondmechanische, cultuurtechni
sche en funderingsadviezen gegeven. In de laatste jaren is in deze
afdeling het accent vooral komen te liggen op het gebied van het
opsporen en opruimen van bodemverontreiniging. Bekende projec
ten daarbij waren de Volgermeerpolder bij Amsterdam en de wijk
Merwedepolder in Dordrecht.
De afdeling Recreatie- en Landschapsarchitectuur houdt zich bezig
met de inrichting en aankleding van landelijk en stedelijk gebied.
Daarvoor worden recreatieterreinen en buitensportaccommodaties
ontworpen. Verder houdt deze afdeling zich bezig met het op
stellen van beheerplannen voor groenvoorzieningen van gemeen
ten, particuliere instellingen en bedrijven.
Voor het ontwerpen van rioolstelsels, het doorrekenen van be
staande stelsels en het opstellen van rioolbeheerplannen kan een
beroep worden gedaan op de afdeling Rioleringen. Met name ten
behoeve van deze laatste activiteit heeft men verschillende moge
lijkheden voor het uitvoeren van rioleringsinspecties.
De afdeling Ruimtelijke Ordening voert locatiestudies uit, verzorgt
milieu-effect rapportages (MER's) en maakt bestemmingsplannen
en stads- en dorpsvernieuwingsplannen. Veel gemeenten schake
len dit onderdeel van het bedrijf in voor het maken van een Hinder
wet Uitvoeringsprogramma (HUP).
De werkzaamheden van de afdeling Verkeer en Wegen bestaan uit
het ontwerpen van nieuwe wegen en wegreconstructies, het
geven van verkeerskundige adviezen en het opstellen van weg-
beheerplannen. Het onderzoek naar de kwaliteit van bestaande
wegen hangt nauw samen met de overige activiteiten van deze af
deling.
Bij de afdeling Waterbeheersing ontwerpt men stelsels van water
lopen voor landinrichtingsprojecten en voor waterkwantiteitsbe
heerders, zoals waterschappen en hoogheemraadschappen.
De afdeling Landmeetkunde geeft landmeetkundige ondersteuning
aan al deze activiteiten en voert landmeetkundig werk uit voor op
drachtgevers buiten de Grontmij.
In de landmeetkundige ondersteuning van projecten zijn de volgen
de werkzaamheden te onderscheiden:
het leveren van grootschalige topografische kaarten als basis
voor ontwerp of beheerplan;
verstrekken van hoogte-informatie in de vorm van lengte- en
dwarsprofielen, hoogtekaarten en de hoogteligging van be
paalde punten langs wegen of op kunstwerken;
assisteren bij de uitvoering van projecten:
a. leveren van uitzetgegevens, bijvoorbeeld uit wegasbereke-
ningen of matenplannen;
b. uitzetten;
c. controle tijdens en na uitvoering, zoals het meten van defor
maties en inhoudsbepaling ten behoeve van de controle op
het grondverzet.
In de voorbereidingsfase van landinrichtingsprojecten worden
basiskaarten, schaal 1 5000, vervaardigd en inventarisaties uit
gevoerd van wegen, sloten, greppels, begroeiing en cultuurtoe
standen. In veel projecten wordt een hoogtekaart gemaakt, voor
afgegaan door een controle en verdichting van het peilmerkennet.
In deze inleiding zal nader worden ingegaan op een aantal van
deze activiteiten.
Voor de uitvoering van deze werkzaamheden telt de afdeling Land
meetkunde ongeveer 60 medewerkers, verdeeld over buiten- en
binnendienst. De afdeling wordt geleid vanuit het hoofdkantoor in
De Bilt; daar bevinden zich ook de reken- en de tekenkamer.
11
