vp
Fig. 4. De toestand van de wegen na een regenbui.
Verkenning
Redenen voor het verkennen van waterpasnetten in het terrein
zijn:
nagaan of de ontworpen trajecten inderdaad kunnen worden
gewaterpast, c.q. daarvoor alternatieve trajecten zijn te
vinden;
de totale lengte van het net vaststellen;
de locatie vaststellen waar de peilmerken kunnen worden ge
plaatst, evenals het type peilmerken;
de topografie van de weg (en omgeving) beschrijven, zodat
aan de hand daarvan de best toe te passen meetmethode kan
worden vastgesteld en een indruk wordt verkregen over de te
verwachten meetsnelheid (bijvoorbeeld te voet of gemotori
seerd, trigonometrisch of hydrostatisch waterpassen; de
meetsnelheid is onder meer sterk afhankelijk van de helling en
de bochtigheid, alsmede van de verkeersdrukte op de weg);
het terugvinden van oude meetpunten, zoals peilmerken, trian
gulatie-, doppler- en zwaartekrachtpunten.
Ten einde zo'n verkenning gestructureerd te laten verlopen, wer
den een aantal regels opgesteld en formulieren ontworpen. Enkele
daarvan zijn:
maak een tijd- en routeplanning;
verzamel gegevens op uniforme wijze (fig. 3).
De verkenning van het net in Zuid-Sumatra, uitgevoerd door een
team van vier man, werd belemmerd doordat de weersvoorspellin
gen in Indonesië, net als in Nederland, meestal niet kloppen en de
regentijd eerder was aangebroken. Het gevolg (fig. 4) was, dat
verschillende wegen kapot waren of werden geblokkeerd door een
kapotte brug, een lawine of een overstroming. Op sommige
wegen bereikten we hierdoor een snelheid van niet meer dan 10
km per uur en moesten we honderden kilometers terugrijden. Door
deze vertragingen kon lang niet altijd de nacht worden doorge
bracht in de grotere plaatsen met een behoorlijke accommodatie.
De eenvoudige logementen bieden daarentegen 's nachts wel
meer vertier in de vorm van duimgrote kakkerlakken, vlooien enz.
Als referentievlak werd voorlopig gekozen voor het peil zoals dat
was vastgesteld in de zeventiger jaren in de haven van Strengsem.
Het peilmeetstation was weliswaar verdwenen, doch het peilmerk
was nog aanwezig. Het was niet mogelijk van tevoren gegevens
van oude en vermoedelijk nog bestaande peilmerken, triangulatie-
punten e.d. te verzamelen. In het veld werd evenwel toch een aan
tal oude peilmerken en peilmeetstations gevonden.
In totaal werd in 16 dagen 4800 km afgelegd, waarvan 2200 km
voor de verkenning van de trajecten. De voorgestelde positie van
470 peilmerken werd beschreven, evenals die van drie peilmeet
stations. Om dit resultaat te bereiken, moesten gedurende de ge
hele veldtrip werkdagen van twaalf uren worden gemaakt. Enkele
conclusies uit deze naverkenning waren:
de voorlopige verkenningsregels moesten worden bijgesteld;
deze zijn daarna opgenomen in het instructieboek;
het verzamelen van oude gegevens vooraf is beslist noodzake
lijk;
gebruik, wanneer de verkenning langer dan één week duurt,
één dag voor het bijwerken van de verzamelde informatie e.d.,
en om op adem te komen.
Afwerking
Terug op kantoor slaagde ik erin om adressen van instanties te
verkrijgen, waar gegevens waren over peilmerken, peilschalen,
enz.
NGT GEODESIA 88
Fig. 5. Ontwerp van het waterpasnet in Sulawesi.
Te zamen met mijn counterpart reisde ik enige malen naar Djakarta
en Bandung voor het verzamelen van gegevens. In sommige ge
vallen werden we verwezen naar provinciehoofdsteden. Een
bespreking bij de directie Geologie in Bandung bijvoorbeeld ver
schafte veel nuttige informatie omtrent de geologie nabij de
knooppunten en peilmeetstations van het net.
Tot slot werden een tweetal bestekken van ongeveer 1000 km
voor uitbesteding in 1987/1988 klaargemaakt.
Waterpasnet Sulawesi
Ontwerp
Van de ervaringen opgedaan bij het ontwerpen en verkennen van
het waterpasnet Sumatra werd dankbaar gebruik gemaakt. Voor
zover de tijd het toeliet, werden van tevoren (hoewel niet uit
puttend) gegevens verzameld over peilmerken, peilmeetstations
en doppler- en zwaartekrachtpunten. Ook werden wensen voor
het nationale kaarteringsprogramma verzameld. De tijd ontbrak bij
voorbeeld om informatie in te winnen over triangulatiepunten. Het
kaartmateriaal om het net te ontwerpen was, evenals voor Suma
tra, dikwijls strijdig zodat ook hier de verkenning uitsluitsel zou
moeten geven over de uiteindelijke vorm van het net.
Het totale ontworpen net bevat 7460 km waterpassing en 18
rivier- en peilmeetstations (fig. 5). Een tijdplanning voor drie weken
verkenning werd opgezet. Na een week verkenning werd evenwel
meegedeeld, dat er nog slechts voor één week geld beschikbaar
was, zodat de planning drastisch moest worden bijgesteld.
Verkenning
Op 2 februari 1987 's nachts om 02.00 uur vertrok het team van
drie man vanuit Bogor naar Sulawesi. Daar werd een landrover
met chauffeur gehuurd, waarmee in twaalf dagen een groot deel
van Zuid-Sulawesi werd verkend. Ook hier werden geschikte
plaatsen voor de peilmerken onderzocht, zoals schoolterreinen,
bruggen, enz. Kaart, kompas en de lokale bekendheid van de
chauffeur waren onontbeerlijk om op de goede weg te blijven, c.q.
deze te vinden.
Dank zij de voorbereiding werden nu ook in goede staat zijnde
(rivier)peilmeetstations, peilmerken en dopplerpunten gevonden.
In grote steden werd bij de provinciale en lokale overheden (aan
vullende) informatie ingewonnen over de toestand van de wegen,
de aanwezigheid van peilmerken, grondslagpunten e.d.
De wegen van dit deel van Sulawesi waren beter dan op Zuid-
Sumatra. In twaalf dagen werd in totaal 3400 km afgelegd, waar
van 1740 km voor de verkenning van waterpasroutes. De positie
en het type van 400 te plaatsen peilmerken werden beschreven,
evenals de positie van drie peilmeetstations. De wegen, en zeker
21
«OUdi:
Design levelling nel of Sulawesi
Jamtarj »S87
