organiseren. Die nieuwe organisatie houdt in, dat de redundantie
gaat verdwijnen en dat de poten onder de stoel achter de kaarten
bak van Klaas Aartenbak worden doorgezaagd. Nogmaals, u heeft
gehoord om hoeveel stoelen het gaat! Dat is een gigantische
besparing.
In Utrecht hebben we op dit moment te maken met de zoveelste
bezuinigingsronde. Alle afdelingen moeten aangeven hoe nog eens
20% kan worden bezuinigd, dus ook Vastgoedinformatie. Vast
goedinformatie levert echter geen produkten, maar multifunctione
le halfprodukten, die hun waarde als produkt pas krijgen door toe
voeging van gegevens en kennis van de gebruikers. Die gebruikers
kunnen bezuinigen op hun produkten. Je kunt minder wegen ma
ken, het groen minder verzorgen, de riolen wat later vervangen, de
bestemmingsplannen wat minder detailleren, enz. Het is echter
onmogelijk géén wegen meer te maken, het groen helemaal niet
meer te verzorgen en geen bestemmingsplannen te maken. Ook al
worden de produkten minder in aantal en kwaliteit, ze moeten
worden gemaakt en daarvoor is vastgoedinformatie nodig. Wordt
die niet meer verstrekt, dan gaan de huidige gebruikers ze weer
zelf x-maal verzamelen, en zijn we weer terug bij af.
De bestuurders hebben de puur bedrijfseconomische noodzaak
van het informatiesysteem ingezien en begrepen dat bezuinigingen
op vastgoedinformatie bezuiniging betekent op bezuinigingsmoge
lijkheden. Wij hoeven niet verder te bezuinigen!
Stimulering informaticatoepassingen
Bij elke gemeente, groot of klein, is het apparaat erop ingesteld de
gemeentelijke ruimte te beheren. De gemeente leeft. De ruimte
verandert. Daarvoor worden plannen gemaakt en uitgevoerd. Het
proces lijkt te beginnen met het maken van het plan, maar als dat
plan gemaakt wordt, dan blijkt direct dat dat alleen maar kan als
over een goede beschrijving van de bestaande werkelijkheid be
schikt kan worden, zowel grafisch als administratief.
Het proces voor ruimtelijke inrichting en beheer begint dus met het
beschrijven van de bestaande stad. Daarna komen uit de Dienst
Ruimtelijke Ordening de stedebouwers, bouwers, grondverkopers,
milieudeskundigen enz., die met planontwikkeling voor veranderin
gen van de stad beginnen en een ontwerpcircuit ingaan met x in
spraakrondes, y overlegcircuits en z toetsingsprocedures, waarbij
x, y en z zeer groot kunnen worden. Na de planontwikkeling komt
de uitvoering, die begeleid wordt door de Dienst Openbare Werken
bij afdelingen, zoals wegen en bestratingen, groen en rioleringen.
Na de uitvoering van de werken komt de beheerfase bij de Dienst
Volkshuisvesting met Bouw- en Woningtoezicht en Woningbe-
heer, en bij DOW met systemen rationeel wegbeheer, groenbeheer
en rioolbeheer.
Het gehele traject van ruimtelijke inrichting en beheer bestaat dus
uit allerlei activiteiten met duidelijke samenhangen. Als die samen
hangen er in de werkelijkheid zijn, dan moeten die er ook zijn in de
afbeelding van de werkelijkheid, het informatiesysteem.
Bij de organisatie van de informatievoorziening met betrekking tot
ruimtelijke inrichting en beheer is dus heel duidelijk, dat een vast
goedinformatiesysteem de basis is voor alle ontwerp-, uitvoering
en beheersystemen. Dit houdt in, dat men altijd over een digitale,
dat is computerleesbare beschrijving, zal moeten kunnen beschik
ken, alvorens te kunnen beginnen met het introduceren van com
puterondersteuning bij deze processen. Een geautomatiseerd in
formatiesysteem Vastgoed is de katalysator bij die modernise
ringsprocessen. Het ontbreken van een geautomatiseerd Vast
goedsysteem blokkeert die processen.
De technieken voor genoemde computerondersteuning staan be
kend onder de naam CAD/CAM (Computer Aided Design/Compu
ter Aided Manufacturing). In de Utrechtse situatie zijn zeer binnen
kort zeven werkstations voor CAD/CAM actief. Ze maken gebruik
van vastgoedgegevens als basis voor hun produktie en van de
CAD/CAM software voor het proces.
Decision support
Decision support, managementinformatie of bestuursinformatie
geeft aan dat bestuurders van een gemeente informatie nodig heb
ben om hun werk te kunnen doen. In de praktijk worden ze echter
overstelpt met informatie die niet of nauwelijks interpreteerbaar is.
Grond is één van de produktiefactoren, maar ook arbeid en kapi
taal. Politieke bestuurders willen produktiefactoren maar al te
graag sturen en de produktiefactor grond wordt politiek gezien
steeds interessanter, omdat het relatief een steeds schaarser wor
dend artikel is. Het administratieve deel van het informatiesysteem
kan vragen van bestuurders beantwoorden in de trand van „Hoe
veel huizen staan er in een bepaalde wijk met een taxatiewaarde
groter dan Gekoppeld met het deelsysteem Topografie en
Leidingen kan ook automatisch een kaartje worden getekend
waarin de huizen, die aan dat zoekcriterium voldoen, met een
symbooltje staan aangegeven. Ik heb eens een computerfreak
horen beweren: „Een plaatje zegt meer dan 1024 woorden". Het
informatiesysteem kan op een vriendelijke manier plaatjes maken
en het fijne is, dat het systeem te dom is om fouten te maken.
Overigens schijnt het zo te zijn, dat politici niet altijd even blij zijn
met goede bestuursinformatie, omdat dat hun manoeuvreerruimte
beperkt. Ook voor de politicus met de radde tong zal het moeilijk
worden om het tehuis voor ouden van dagen, dat hij om politieke
redenen in een bepaalde wijk wil bouwen, daar te bouwen als de
gemiddelde leeftijd er zo laag is, dat een kleuterschool veel meer
verantwoord is.
Versnelling omlooptijd
De laatste jaren is het een normale zaak, dat de gemeenteraad het
college opjaagt en het college op haar beurt de ambtenaren weer
achter de broek zit. Een geautomatiseerd informatiesysteem Vast
goed biedt de mogelijkheid om te besparen en om produktiepro-
cessen te versnellen, omdat computerondersteuning bij die pro
cessen kan worden geïntroduceerd. Wij gebruiken voor onze re
gistratieve werkzaamheden een interactief grafisch computer
systeem dat uitstekend geschikt is voor registratieve doeleinden,
maar dat zijn grootste kracht heeft op het gebied van CAD/CAM.
CAD/CAM staat voor computergesteund ontwerpen c.q. fabrice
ren. Het is een techniek waarmee het niet alleen mogelijk is een
twee- of driedimensionaal plan te ontwikkelen, maar waarmee het
vooral goed en snel mogelijk is een bestaand plan te veranderen
en direct te worden geconfronteerd met de consequenties van die
veranderingen. In het al eerder genoemde gemeentelijke produktie-
proces met talloze inspraakronden, overlegcircuits en evaluatiepro
cessen is het dus een onmisbaar hulpmiddel om het produktie-
proces te versnellen.
In Utrecht is het gelukt om het gemeentelijke management ervan
te overtuigen, dat het verstandig is om de afdeling Vastgoedinfor
matie niet alleen te belasten met het beschrijven van de bestaande
werkelijkheid, maar ook te belasten met het verstrekken van com
puterfaciliteiten voor ontwerpen en beheren. Zeer uitdrukkelijk zij
vermeld dat wij noch ontwerpen, noch beheren, doch alleen er
voor zorgen dat de basisgegevens goed worden gebruikt en de
faciliteiten van het interactieve systeem optimaal worden benut.
Kwaliteitsverbetering
Lang zal ik hierbij niet stilstaan, omdat kwaliteitsverbetering in
deze tijd eerder politiek belast en beladen is dan bejubeld. Toch
mag niet onvermeld blijven, dat het structureren van het produk-
tieproces ten behoeve van ruimtelijke inrichting en beheer niet
alleen veel wrijvingsverliezen tussen afdelingen voorkomt, maar
ook een betere kwaliteit tot resultaat heeft. Dat is ook het geval
bij het afwikkelen van het gehele proces met eenzelfde hulpmid
del, waarbij men in eikaars produkten kan kijken, terwijl het schrij
ven erin is beveiligd.
Aan het eind van dit betoog zal ik nog vertellen hoe het Klaas
Aartenbak verder is vergaan. Hij is met de VUT. Zijn afdeling
bestaat nog steeds, maar er zit een ander afdelingshoofd. De
cartotheek, de trots van Klaas, is verdwenen. Dat gebeurde
om redenen van efficiency. Ergens in de gemeente is een af
deling Vastgoedinformatie opgezet met een informatie
systeem waarin ook de gegevens zijn opgeslagen die nodig
zijn op de afdeling van Klaas. Er staat nu zo'n televisiescherm
op dezelfde plaats waar vroeger de cartotheek stond. Klaas
moest er wel heel erg aan wennen. Toen kwam het feno
meen VUT; vervroegd uittreden werd mogelijk. Al zijn leef
tijdgenoten deden het. „Waarom ik eigenlijk ook niet", had
hij tegen zijn vrouw gezegd.
Hij is nu actief in de hengelsportvereniging en beheert het
ledenbestand: in een cartotheekje! Hij is in het geheel niet
rancuneus. Klaas begrijpt best, dat je in een tijd van bezuini
ging goedkopere werkmethoden moet invoeren als dat kan
en niet moet bezuinigen op de produkten, maar op de pro-
duktieprocessen! Dat is tenslotte ook goed voor hemzelf als
inwoner van de stad waar hij altijd voor werkte. Hij wordt
ook liever geconfronteerd met lastenverlichting dan met
lastenverzwaring.
Ik heb u verteld over vastgoedinformatie, over het „hoe" en
„waarom". De heer Aartenbak heeft het helemaal begrepen:
Verlaging van de lasten van de burger. Het is daarom".
70
NGT GEODESIA 88
