Ontwikkelingen op het terrein
van de gegevensbanken met betrekking
tot vastgoed*)
door prof. dr. ir. M. J. M. Bogaerts, hoogleraar aan de Technische Universiteit Delft.
SUMMARY
Developments in Databases in relation to Landinformation
This presentation reviews the latest developments in LIS, stressing mainly its organization, the
divergence of municipal information systems concering identical entities, its maintenance and publi
cation.
Oude wijn in nieuwe zakken?
De eerste inrichters van gegevensbanken met vastgoedgegevens
waren landmeters. Eén van de oudste kleitabletten van ongeveer
4000 v. C. bevat gegevens over percelen grond, met zelfs een
grafische afbeelding. Dit kleitablet voldoet aan de definitie van een
gegevensbank, als wij deze definiëren als een gestructureerde ge
gevensverzameling waaraan de beslisser op een efficiënte manier
de nodige informatie kan ontlenen voor de uitvoering van zijn of
haar taak. Ook de moderne kadastrale systemen, grootschalige en
kleinschalige kaarten die met behulp van landmeetkundige tech
nieken worden vervaardigd, zijn gegevensbanken.
Is aan deskundigen die zo lang met gegevensbanken bezig waren,
nog wel iets nieuws te leren? Wordt op deze dag geen oude wijn
in nieuwe zakken verkocht? Juist bij zulke oude ambachten als die
van landmeters en kartografen bestaat het gevaar, dat men te lang
hecht aan de traditionele werkmethoden en de ogen sluit voor ver
nieuwingen in het vakgebied.
Op het terrein van de gegevensbanken hebben zich een aantal ont
wikkelingen voorgedaan, die het vakgebied een volledig nieuw
aanzien hebben gegeven. Deze ontwikkelingen, die in de lezingen
van deze tweede congresdag aan de orde komen, liggen op het
terrein van:
bestuurlijke informatievoorziening;
organisatie van de informatievoorziening;
gegevenstheorie;
automatisering.
Deze vernieuwingen doen zich voor op alle toepassingsgebieden
van de vastgoedinformatie. In mijn eigen werkeenheid, die zich
thans tooit met de naam Centre for Computer Graphics and Map
ping (CCGM) lopen onderzoeken op dit gebied bij kadasters in ont
wikkelingslanden, bij de gemeentelijke vastgoedinformatie, bij de
milieu-informatie, bij informatiesystemen voor nutsbedrijven, bij
zee-informatie en bij diverse andere thema's, zoals defensie en
monumentenzorg. Bij al deze toepassingen komen bovengenoem
de ontwikkelingen voor.
Bestuurlijke informatievoorziening
Voor een goede uitoefening van haar taken beschikt de overheid
over een aantal bestuurlijke instrumenten. Van oudsher zijn dit de
planning, de wetgeving en de financiering. Als belangrijk instru
ment is daar thans de informatievoorziening bij gekomen. Voor dit
doel worden zgn. bestuurlijke informatiesystemen ontwikkeld.
Deze systemen, waarin gegevensbanken zijn opgenomen, hebben
een ander karakter dan de registratieve systemen, waarmee land
meters zich van oudsher bezighouden. Als voorbeeld noem ik de
behoefte aan informatie bij de leiding van het Ministerie van
VROM. De beslissers en planologen van dit Ministerie hebben voor
de uitoefening van hun taken informatie nodig, maar hebben niets
aan een grootschalige basiskaart die binnen het Ministerie wordt
vervaardigd. Wel zullen alle grootschalige basiskaarten in Neder
land bestuurlijke informatie bevatten die erg nuttig is voor de top
van het Ministerie, maar onbruikbaar door de manier waarop deze
thans beschikbaar is.
Naar de manier waarop beslissingen worden genomen, onder
scheidt men bij informatiesystemen drie soorten:
1. Transactieverwerkende systemen (TPS - Transaction Proces
sing Systems).
2. Geprogrammeerde beslissingssystemen (SDS - Structured De-
cision Systems).
3. Beslissingsondersteunende systemen (DSS - Decision Support
Systems).
Landmeters houden zich in het algemeen bezig met de informatie
systemen van de eerste soort. Een TPS is bedoeld voor het vast
leggen van toestandsveranderingen in de omgeving of in het
bestuurde systeem. Een kadaster is een typisch voorbeeld van een
TPS.
Een SDS is een systeem dat geregistreerde gegevens verwerkt
volgens volledig gestructureerde en geformaliseerde procedures.
Vooral die procedures, die bij herhaling worden uitgevoerd, lenen
zich voor automatisering, bijvoorbeeld salarisberekening en factu
rering.
Een DSS is niet bedoeld om een bepaalde beslissing geheel door
te rekenen en vervolgens uit te voeren, maar om een beslisser te
ondersteunen met relevante gegevens.
Deze drie soorten informatiesystemen komt men tegen in vrijwel
alle literatuur over bestuurlijke informatiesystemen. Aan Bemel-
mans [1] ontlenen we de volgende figuur:
Management
Information
System
(afgekort MIS)
DSSDecision Support
System
SDSStructured Decision
System
TPS: Transaction Processing
System
administratieve
ofwel registratieve
gegevens
verwerking en
automatisering
Lezing gehouden op 15 oktober 1987 te Utrecht tijdens het
14e NGL congres.
Fig. 1. Soorten informatiesystemen.
Bij de opzet van de informatievoorziening binnen organisaties, zo
als gemeenten en provincies, kan men niet meer volstaan met de
organisatie van de registratieve systemen, maar moeten ook voor
stellen worden ingebouwd voor de bestuurlijke informatiesyste
men. Dit vraagt om een geheel nieuwe wijze van informatie
analyse. Het tijdsbestek van deze lezing is te kort om hierop uitge
breid in te gaan. Het komt erop neer, dat de informatie-analyse in
het algemeen moet geschieden vanuit verschillende gezichtspun
ten. Dit kan bijvoorbeeld vanuit de bestaande organisatie, vanuit
de taken van de diverse onderdelen in de organisatie, vanuit de ge
gevens en de gegevensstromen, enz.
De grafische informatie speelt een belangrijke rol bij de bestuurlijke
informatiesystemen. Het gaat hierbij niet om topografische maar
om kleinschalige thematische informatie. Vrij recent is ons ge
vraagd om één van de rapporten die de basis vormen voor de be
groting van het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen, te
voorzien van grafische informatie. Bepaalde trends en onvolko
menheden kwamen daarbij zo nadrukkelijk naar voren, dat diege
nen die de informatie verschaften, daar zelf zo van schrokken, dat
ijlings bepaalde correcties werden aangebracht.
Organisatie van de informatievoorziening
Landmeters staan vaak voor de taak informatie te leveren voor een
niet-gedefiniëerde groep gebruikers. Kaarten worden door veel
instanties en personen gebruikt en het is niet altijd bekend welke
taken men precies uitvoert. De landmeter neemt dan zijn toevlucht
tot de presentatie van de grootste gemene deler in de informatie
behoeften. Deze wordt basisinformatie genoemd. Een bekend
voorbeeld is de Grootschalige Basiskaart van Nederland met de
nadruk op het woordje basis. De inhoud van deze kaart is tot stand
gekomen door een groot aantal interviews te houden bij kaartge
bruikers. De selectie van de inhoud is enigszins arbitrair, omdat
54
NGT GEODESIA 88
