van structurering bij de gegevensbanken richt zich daarom op de
oplossing van dit probleem. Bij de introductie van het CLOVIS-
systeem is dit al besproken.
Automatisering
Gegevensbanken met vastgoedgegevens bestaan uit een aantal
onderdelen:
administratieve gegevensbanken;
topografische gegevensbanken;
thematisch-grafische gegevensbanken;
topologische relaties.
Deze deelgegevensbanken kunnen op zichzelf weer gedecentrali
seerd zijn. De automatisering richt zich op een drietal gebieden van
bovengenoemde bestanden:
invoer van gegevens;
verwerking van gegevens;
presentatie van informatie.
a. Invoer van vastgoedgegevens
De invoer van vastgoedgegevensbanken kan geschieden door
conversie van administratieve registers en kaartenbakken, door
landmeetkundige technieken, door fotogrammetrische technieken
en door conversie van bestaand kaartmateriaal. Tegenwoordig
komen nieuwe technieken op, zoals video-opnamen.
Over de administratieve invoer kunnen we tamelijk kort zijn, omdat
hier geen nieuwe ontwikkelingen te melden zijn. Vaak wordt ver
geten hoeveel tijd nodig is om automatische gegevensbanken te
vullen met gegevens. De conversie van basisinformatie met be
trekking tot gebouwen kost in een gemeente zoals Den Haag
ongeveer 28 mensjaren. Het is bij velen bekend hoe lang de con
versie van de AKR heeft geduurd en nog zal duren.
Bij de fotogrammetrie liggen de technieken niet alleen op het ter
rein van de digitale fotogrammetrie, maar vooral op het terrein van
de scanning. Het fascinerende project LANDSAT is nog maar
enkele jaren oud, met een oplossend vermogen van 30 x 30 m.
Thans leveren de SPOT-beelden een oplossend vermogen van 10
x 10 m. Vanuit vliegtuigen zijn remote sensingopnamen nauwe
lijks meer te onderscheiden van de traditionele fotogrammetrie.
Het digitaliseren van bestaand kaartmateriaal blijkt zo'n bewerke
lijke activiteit te zijn, dat ook hier de scanning een belangrijke rol
gaat spelen. Er is nog niet veel ervaring opgedaan met het scannen
van grootschalig kaartmateriaal. De scanner van Tektronix zal na
het NGL congres enige maanden in het CCGM van de TU Delft
worden opgesteld om onderzoek te doen naar de kwaliteit van het
gescande materiaal, naar de doelmatigheid van het scanningspro-
ces en naar de kosten die met scannen gemoeid zijn. Een probleem
hierbij is, dat papieren kaarten tot nu toe alle verzamelde informa
tie bevatten. Bij een gegevensbank met grafische gegevens is het
de vraag of een kaart al deze informatie ook moet bevatten, of dat
een kaart een uittreksel uit de gegevensbank dient te zijn. Ver
volgens is het de vraag of de kaart wel de nauwkeurigheid moet
hebben van de coördinaten in de gegevensbank, of dat we kunnen
volstaan met een figuratieve kaart, waarbij de gewenste additio
nele informatie (bijvoorbeeld afstandsmaten) separaat wordt gele
verd door de gegevensbank.
Bij de verzameling van vastgoedinformatie ontstaat een nieuw
fenomeen, dat met een algemene term de intelligente auto wordt
genoemd. Een voorbeeld hiervan is het FRANK-project, gebaseerd
op het Amerikaanse Movie Map-systeem, waarover ik tijdens het
NGL congres 1983 reeds heb gerapporteerd. Aan dit project
wordt nog hard gewerkt. Bij de Army Map Service hoorde ik, dat
Movie Map nu volledig in bedrijf is. Er bestaan thans veel waarne
mingstechnieken, die in een rijdende auto kunnen worden inge
bouwd. Ik denk, dat een deel van de informatie die op deze manier
wordt verzameld, in de plaats komt van het traditionele kaartmate
riaal. Zo wordt bijvoorbeeld door Tele Atlas gewerkt aan een
video-auto, waarbij video-opnamen worden gemaakt van straten
en voorgevels van huizen. Er bestaan auto's die met behulp van
laser-opnamen nauwkeurige metingen doen ten behoeve van
systematisch wegbeheer, enz.
b. Gegevensverwerking
De ontwikkeling in de hard- en software richt zich steeds meer op
decentralisatie van de informatievoorziening. Bekend zijn de perso
nal computers. Deze zijn eigenlijk te klein om karweien op het ter
rein van de vastgoedinformatie aan te kunnen. Er komen echter
systemen op de markt, die klein, goedkoop, maar toch zeer krach
tig zijn. Zo voeren wij ons onderzoek op het terrein van de ge
meentelijke vastgoedinformatie uit op een IBM 6150, een zeer
krachtige micro-computer, waaraan ongeveer acht terminals kun
nen worden gekoppeld. Machines van een dergelijk kaliber worden
ook door andere fabrikanten geleverd, bijvoorbeeld de Micro-VAX.
58
Voor de gegevensverwerking in een gegevensbank zijn zgn. data
base-managementsystemen in gebruik. Dit zijn softwarepakket
ten, waarmee de gegevens in een gegevensbank kunnen worden
verwerkt. Deze database-managementsystemen begonnen met
het verwerken van hiërarchisch gestructureerde gegevens; nu zijn
het de zgn. relationele gegevensbanken die op het hoogtepunt van
hun activiteit zijn.
Langzamerhand doen pakketten vanuit de software, die ontwik
keld worden voor de kunstmatige intelligentie, hun intrede in de
wereld van de vastgoedinformatiesystemen. Alleen de integratie
tussen administratieve en grafische databases kan met deze nieu
we software tot stand worden gebracht, maar het is de vraag of
dit tot een doelmatige oplossing leidt. Voorlopig hebben we te
maken met een groot aantal grafische softwarepakketten, die veel
mogelijkheden hebben, maar die nog niet een gegevensbank in op
tima forma kunnen beheren. In ons eigen laboratorium wordt met
een tiental grafische pakketten gewerkt, waarvan ongeveer vijf in
staat zijn grootschalige topografische gegevensbestanden op te
bouwen, met de nadruk op bestanden en niet op banken.
c. Presentatie van gegevens
In het voorgaande werd reeds het probleem aangeroerd of de
presentatie van geautomatiseerde vastgoedgegevens via kaarten
dezelfde zou moeten zijn, als die van niet-geautomatiseerde ge
gevens. Hierbij moet nog een verschil worden gemaakt tussen de
gegevens die op beeldscherm worden gepresenteerd en die waar
van een papieren kaart moet worden vervaardigd. Het maken van
kaarten van afbeeldingen op een beeldscherm is niet eenvoudig,
vooral niet als het gaat om afbeeldingen met kleur. Problemen hier
bij zijn de kleurverschillen die optreden tussen beeldschermen en
gedrukte resultaten. Ook de noodzaak om verschillende pelfilms te
maken voor diverse kleuren, levert enige problemen op. In Delft
denken we inmiddels een redelijke oplossing te hebben gevonden
voor dit probleem. Tot nu toe bestaat een sterke relatie tussen de
oorspronkelijke papieren kaart en de huidige manier van grafisch
presenteren op beeldschermen. Deze schermen worden daarom
vaak elektronisch papier genoemd.
Als we echt gebruik maken van de mogelijkheden die de elektro-
nika ons biedt, dan blijken de driedimensionale en dynamische
gegevenspresentatie tot de mogelijkheden te gaan behoren. Het is
altijd een verlies aan informatie geweest in ons vakgebied, dat ge
gevens die driedimensionaal zijn verzameld (fotogrammetrie)
tweedimensionaal worden weergegeven. Tegenwoordig kunnen
we de informatie ook in 3D presenteren. Bij de Army Map Service
in de Verenigde Staten zag ik al 3D-bestanden van Oosteuropese
steden, zoals Oost-Berlijn. Bijvoorbeeld defensie en monumenten
zorg zijn gebieden waar 3D-informatie een succes kan zijn. 3D kan
zowel betrekking hebben op topografische informatie als op
thematische informatie. Als een 3D-afbeelding wordt getoond,
ontstaat meteen de behoefte om door dit model te bewegen of de
afbeelding vanuit verschillende standpunten te kunnen beschou
wen. Daarmee wordt het terrein van de dynamische kartografie
betreden.
Voor de topografie betekent het wandelen of het bewegen door
het model een lastig probleem, in verband met de hidden-lines"
en de „hidden-surfaces". Bij iedere beweging moet het model in
zijn geheel worden doorgerekend. Daarvoor zijn zeer krachtige
computers nodig. Er wordt hard aan gewerkt om ook met kleinere
computers bovengenoemd resultaat te bereiken.
Bij 3D-afbeeldingen met thematische informatie levert de dyna
mische kartografie weer andere problemen op. Zo bevat een ge
gevensbank voor milieu-informatie met betrekking tot luchtveront
reiniging wiskundige modellen, die de beweging van de lucht
beschrijven in relatie tot windsnelheid, luchtvochtigheid, tempe
ratuur, geaccidenteerdheid van de bodem, enz. Dergelijke gege
vensbanken bestaan gedeeltelijk uit gegevens en gedeeltelijk uit
wiskundige modellen.
De ontwikkelingen op het terrein van gegevensbanken met vast
goedinformatie, het onderwerp van deze voordracht, gaan zo snel,
dat het traditionele beeld van de gegevensverwerking en -presen
tatie behoorlijk aan verandering onderhevig is.
Literatuur
1. Bemelmans, prof. dr. T. M. A., Bestuurlijke informatiesyste
men en automatisering. H. E. Stenfert Kroese BV, Leiden/Ant
werpen. 1984.
NGT GEODESIA 88
