Software voor informatiebanken:
hulpmiddel of last1)
door P. F. Hilkhuysen, werkzaam bij CMG, Utrecht2).
SUMMARY
Software for information data banks: resource or burden
Several aspects are important when choosing a DBMS, to ensure the optimal use of an information
data set, such as connectivity, functionality, maintenance. Central in the development of an information
system is the definition of a data-dictionary i.e. the definition of data base elements.
Om een indruk te geven van de onderwerpen die ik zal behande
len, volgt hieronder een overzicht (fig. 1):
OVER DATA-DICTIONARIES
- DEFINITIE
- HOOFDFUNKTIES EN TYPEN
- BEPALENDE FAKTOREN BIJ KEUZE
- VOORDELEN VAN EEN GOED GEBRUIK
OVER DATA-BASE-MANAGEMENT-SYSTEMEN
- TAAK EN SOORTEN
- BELANGRIJKE KRITERIA BIJ AANSCHAF
RANDVOORWAARDEN MANAGING DATA-BASE OMGEVING
IMPORTANTIE KEUZE DATA-DICTIONARY
Fig. 1. Overwegingen bij de keuze van een DBMS.
Gezien het karakter van dit congres mag u niet verwachten, dat
dit een diepgaand verhaal wordt vol automatiserings-technische
termen, maar wellicht veel meer een eerste kennismaking met de
begrippen: Data Base Management Systeem (DBMS) en Data Dic
tionary (DD), met daarbij enige voor- en nadelen voor de gebrui
kers van geautomatiseerde gegevensbanken.
Binnen de Nederlandse gemeenten bestaat een zeer groot verschil
in de mate van automatisering. Terwijl de ene gemeente zijn kaar
tenbak nog niet is ontgroeid, zijn er ook al gemeenten waar men
zich zorgen maakt over de aanschaf van een nieuw DBMS.
De eerste vraag die we bij de opslag van gegevens moeten stellen
is: Waar doen we het toch allemaal voor?" Een helder antwoord
op deze vraag is mijns inziens van het grootste belang bij de keuze
van het opslagmedium. In sommige gevallen zal het ouderwetse
kaartenbakje wellicht beter voldoen dan de meest geavanceerde
database. Ook hier geldt dus de opmerking, dat niet moet worden
geautomatiseerd omwille van de automatisering.
Ten einde dit verhaal voor iedereen duidelijk te houden, volgt aller
eerst een overzicht van de opslagmedia welke worden gebruikt bij
de opslag van administratieve gegevens. Bij de opslag van infor
matie onderkennen we een aantal „systemen":
kaartenbak;
file-georiënteerde bestanden;
databases.
De volgorde die hierbij wordt gehanteerd, draagt sporen van een
zekere evolutie, hoewel de ervaring leert dat zich gevallen voor
doen waarbij men, door een aantal oorzaken, weer kan terugvallen
in de meest primitieve vorm van gegevensopslag: het kladblok.
Het zal duidelijk zijn, dat aan de kaartenbak een aantal nadelen
kleven. Hoewel de kaartenbak een grote mate van flexibiliteit
heeft, is deze manier van opslag, zeker bij bestanden van enige
omvang, een zeer arbeidsintensieve oplossing, om over de bereik
baarheid van de informatie nog maar te zwijgen. Op de kaarten in
1) Lezing gehouden op 15 oktober 1987 te Utrecht tijdens het
14e NGL congres.
2) Voormalig hoofd van de Stafafdeling Basisinformatie van de
Dienstenstructuur Ruimtelijke Ordening van de gemeente
Rotterdam.
NGT GEODESIA 88
zo'n bestand treffen we meestal ook zeer veel informatie in klad
blokvorm aan. Ik doel hierbij op de ruimte op de kaart, welke wordt
gebruikt voor opmerkingen. Vaak ontleent de kaartenbak aan deze
„flexibiliteit" dan ook een gedeelte van zijn bestaansrecht. Een
andere veel gehoorde bestaansreden is het argument, dat compu
ters kunnen uitvallen, waardoor de gegevens niet meer bereikbaar
zijn.
De laatste twee opslagvormen, de file-georiënteerde bestanden en
de databases, hebben slechts één ding gemeen: voor beide
methoden van opslag is een computer nodig.
Aan een file-georiënteerde gegevensverzameling kleven de volgen
de nadelen:
de bestanden zijn niet flexibel. Deze vorm van opslag is van
wege de grote hoeveelheid ad-hoc vraagstellingen, welke aan
de gegevensverzameling worden gesteld, niet geschikt. Groe
pering van gegevens in verschillende vorm en samenstelling
behoort niet tot de mogelijkheden;
het veranderen van programma's die gebruik maken van file-
georiënteerde gegevensverzamelingen, is een vrij kostbare
zaak. De aaneenschakeling van programmatuur bij deze manier
van opslag levert al vrij snel een kettingreactie op van verande
ringen in de applicaties;
bij de opslag van gegevens zal vrijwel zeker een grote redun
dantie optreden. Door de vrijblijvendheid van de gegevens
opslag zal een bepaald item op verschillende plaatsen en in
verschillende fasen van actualiteit in de bestanden aanwezig
zijn.
Veel van de hiervoor geschetste problematiek wordt opgelost door
het gebruik van een database. Het DBMS, dat de database be
stuurt, verleent de beheerder van de gegevensverzameling een
aantal hulpmiddelen ten behoeve van de uitoefening van zijn taak.
Wat is nu eigenlijk een database? Een database kan het best wor
den gedefinieerd als een verzameling van opgeslagen operationele
gegevens, die kunnen worden gebruikt door de applicatiesyste
men van verschillende gebruikers.
Het DBMS heeft als eerste taak zorg te dragen voor een gestructu
reerde opslag van gegevens in de database, ten einde de gebruiker
in de gelegenheid te stellen zijn gegevens adequaat te benaderen.
DBMS-pakketten moeten ervoor zorgen, dat de data onafhankelijk
wordt van de programmatuur die wordt gebruikt om de diverse ge
wenste bewerkingen te kunnen doen.
In hoofdlijnen zijn er momenteel drie soorten databases op de
markt, te weten hiërarchische, netwerk- en relationele.
De relationele database staat momenteel in het middelpunt van de
belangstelling. Het heeft deze belangstelling vooral te danken aan
de grote eenvoud en de daardoor veroorzaakte flexibiliteit van
Fig. 2.
59
