deze manier van opslag. Iedere zichzelf respecterende database
leverancier heeft wel een produkt op de markt wat relationeel heet
te zijn. Aan een echte relationele database kleeft, bij de huidige
stand van de techniek, slechts één nadeel: traagheid.
Toch zal bij de keuze van een DBMS vaak door de automatise
ringsdeskundige worden geadviseerd over te gaan tot de aanschaf
van een relationele DBMS. De voordelen hiervan moeten dan ook
voornamelijk worden gezocht in het ontwikkel- en onderhouds-
traject. Dit traject duurt echter maar zeer kort. De beheerder van
de basisregistratie zal echter nog jaren met het DBMS moeten
doen.
De leveranciers van relationele DBMS-pakketten doen uiteraard de
grootste moeite versnelling in de „performance" van hun produk-
ten te krijgen. Deze versnelling wordt met name gevonden in de
mate van integratie van de DD met de database of door het doen
van concessies aan de mate van relationeel zijn van het DBMS. De
DD is echter één van de belangrijkste hulpmiddelen voor de bijhou
ding van een basisregistratie.
Een database wordt, zeker bij een basisregistratie, namelijk niet al
leen door verschillende gebruikers benut, maar deze gebruikers
kennen aan de informatie uit de database ieder hun eigen beteke
nis toe. Dit wordt veroorzaakt door het feit, dat de gebruiker niet
in staat is het geheel te overzien.
Bij het opvragen van informatie die is opgeslagen in een kaarten-
bestand, zal de gebruiker de kaart lichten en alle gegevens die erop
staan, als geheel gepresenteerd krijgen. Bij geautomatiseerde ge
gevensbanken zullen we echter vaak maar een gedeelte van de
totaal beschikbare gegevens gepresenteerd krijgen. Kortom, de
gegevens zijn door deze manier van opslag wel voor een ieder toe
gankelijk, maar of we allemaal dezelfde betekenis aan de aldus ge
presenteerde gegevens toekennen, is de vraag.
Als illustratie mogen wellicht de figuren 2 en 3 gelden. Ondanks
het feit, dat we de waarheid wat geweld hebben moeten aandoen,
maakt dit het probleem van een gedeeltelijke beschikbaarheid van
gegevens wellicht duidelijk.
Fig. 3.
Fig. 2 bestaat uit verschillende onderdelen, die voor velerlei uitleg
vatbaar zijn. Men kan wellicht een wiel of boom menen te her
kennen. Er ontstaan niet alleen problemen door het gemis aan een
totaaloverzicht van de materie, maar ook door een onvoldoende
definiëring van de elementen. Eerst in fig. 3 blijkt, dat het een oli
fant is.
Laten we het hier eenvoudig houden en bij een algemeen geaccep
teerd vastgoedbegrip blijven. We kennen allemaal het begrip
„pand", maar het is moeilijk een definitie te geven voor dit begrip.
De ervaring bij de diverse gemeenten leert, dat hiervoor méér ver
schillende definities bestaan dan het aantal onderdelen aan een oli
fant. Het resultaat is, dat ik tot nu toe nog steeds geen goede defi
nitie van het begrip „pand" heb kunnen krijgen. Opname van dit
begrip in een database, zonder overeenstemming over de definië
ring van dit begrip, vraagt dus om moeilijkheden.
Zoals uit het voorgaande mag blijken, is één van de belangrijkste
onderdelen bij de opzet van een gegevensverzameling de definië
ring van de diverse elementen in deze gegevensverzameling. De
software-industrie heeft dit gat in de markt ook als zodanig onder
kend, zodat nu een groot aantal DD-systemen wordt aangeboden.
Wat is de functie van DD bij een gegevensverzameling? Het is in
feite een gegevensverzameling, die definiëringen bevat van alle
elementen die in een bestand zijn opgenomen en waarin tevens is
vastgelegd welke waarden een bepaald element kan aannemen.
In de meest primitieve vorm kan een DD een overzicht zijn van alle
gegevens, die in een gegevensverzameling aanwezig zijn. Zelfs in
een organisatie, waar geen gebruik wordt gemaakt van een geau
tomatiseerde gegevensbank, heeft de bijhouding van een DD grote
voordelen. Door de aanwezigheid van een DD is direct bekend,
waar de verschillende gegevens worden bewaard en wat de defi
nities van deze elementen zijn. Het kan zelfs zinvol zijn om, voor
dat men aan de technische uitwerking van een database begint,
te starten met de opzet van een DD. Door de opzet en bijhouding
van de DD zal een beter inzicht ontstaan in de aanwezige ge
gevens en hun definities, en door de inventarisatie van deze gege
vens een beter inzicht in de informatiestromen binnen een organi
satie en de relaties tussen de diverse gegevens.
Er dient echter voor te worden gewaakt, dat de aanwezige kaar
tenbakken worden geautomatiseerd zonder eerst de inhoud ervan
te hebben onderworpen aan een kritische toets.
Bij de geautomatiseerde DD's onderscheiden we drie hoofd
functies, namelijk een DD:
dient als catalogus van de aanwezige gegevens;
controleert de gegevens op validiteit en bewaakt de integriteit
van de database;
maakt mogelijke consequenties voor de programmatuur zicht
baar bij verandering van de gegevensstructuur.
Een wat meer geavanceerde DD zal gegevens bevatten over de
beveiliging van bepaalde elementen, zoals welke gegevens, in
welke vorm, mag raadplegen.
In de meest ideale situatie zouden alle gegevens die in de gege
vensbanken van een organisatie liggen opgeslagen, in één DD
moeten zijn verantwoord. In de praktijk zal dit ideaalbeeld binnen
een grote organisatie slechts zelden kunnen worden gerealiseerd.
Daarbij komt nog, dat dit praktisch tot de onmogelijkheden gaat
behoren, indien binnen deze organisatie gebruik wordt gemaakt
van meerdere DBMS-pakketten. Een DBMS-onafhankelijke DD lijkt
hierbij een goede oplossing, maar we moeten niet vergeten dat
een geïntegreerde DD grote voordelen heeft boven een opzich
zelfstaande DD.
Resumerend onderscheiden we derhalve de volgende typen DD's:
Handmatige DD. Onbruikbaar bij geautomatiseerde systemen,
maar in een aantal gevallen geschikt als eerste aanzet voor de
opzet van een gegevensverzameling.
Zelf-ontwikkelde geautomatiseerde DD. Dit is een zeer kost
bare aangelegenheid. De problemen die ontstaan bij de ontwik
keling van een DD, worden vaak zwaar onderschat.
DBMS-onafhankelijke DD. Deze wordt door veel software
leveranciers geleverd. Bij deze vorm wordt een koppeling ge
legd naar de DD van het DBMS. Deze koppeling levert echter
vaak een aantal niet-voorziene problemen op.
Passieve DD. Deze wordt gebruikt door een DBMS, waar de
mogelijkheid bestaat informatie over gegevens in andere data
bases op te slaan.
Actieve DD. Deze kan slechts ten dienste staan van één
DBMS, maar heeft als voordeel dat de DD als een soort laag
rond de database is gebouwd, waardoor het gegevensverkeer
van en naar de database beter kan worden bewaakt.
Het gebruik van een DD bij een geautomatiseerde gegevensbank
biedt de volgende voordelen:
een betrouwbare documentatie bij de gegevensverzameling;
de garantie, dat elke gebruiker binnen elke applicatie de juiste
informatie krijgt gepresenteerd, uiteraard onder de voorwaarde
dat de vraagstelling juist is;
voorkoming van redundantie van gegevens;
reductie van onderhoudskosten van de programmatuur;
betere mogelijkheid tot het maken van begrotingen bij
systeemwijzigingen;
een uiterst betrouwbaar hulpmiddel bij de beveiliging van de
gegevensverzameling;
een goede hulp voor de eindgebruikers.
Bij een volledig geïntegreerde DD is het welhaast onmogelijk bui
ten de definities vanuit de DD de gegevensverzameling te benade
ren en te muteren.
Zoals uit het bovenstaande mag blijken, is voor de beheerder en
de gebruikers van de basisregistraties de keuze van de DD wellicht
belangrijker dan de keuze van het DBMS.
Voor de beheerder van de basisregistratie zijn bij de keuze van een
DD-systeem de volgende factoren van belang:
de DD moet alle typen gegevens, groeperingen en associaties
kunnen bevatten;
extra informatie over associaties dient te kunnen worden op
geslagen;
in verband met eventuele wijzigingen van naam en inhoud van
een element dient de mogelijkheid te bestaan relaties te leggen
tussen de oude en de nieuwe situatie;
60
NGT GEODESIA 88
