van stemrecht en omslagplicht van pachters in waterschappen
een systeem van pachtersregistratie voorgeschreven door het
waterschap zelf, op basis van door de grondkamer te verschaffen
gegevens [31]. leder waterschap moet nu voor zichzelf maar zien
hiermee gereed te komen, terwijl het natuurlijk veel eenvoudiger
zou zijn, dat de desbetreffende gegevens tegelijk met de overige
kadastrale gegevens door de Dienst van het Kadaster en de Open
bare Registers zouden worden aangeleverd. De waterschappen
kunnen een dergelijke dienstverlening heel goed betalen, net zo
goed als zij dat straks voor de eigendomsgegevens zullen moeten
doen. Met de belasting achter de hand is de financiering geen pro
bleem. Dit geldt trouwens ook voor de waardebepaling. Dit soort
nieuwe taken kan het Kadaster met een gerust hart op zich
nemen. Kostendekking is bij voorbaat verzekerd. Hetzelfde geldt
voor de huurdersregistratie met het oog op de gemeentelijke
onroerend-goedbelasting, hoewel dat meer een taak lijkt voor het
gemeentekadaster.
Notariële akte van vernieuwing
Tot zover mijn wensen wat betreft de samenwerking tussen ge
meenten en Kadaster. Ik kom nu op de al even belangrijke verhou
ding tussen notariaat en Kadaster. Deze wordt in de Kadasterwet
belangrijk verstevigd, doordat het aantal verplichte of facultatieve
inschrijvingen sterk wordt vermeerderd. Meestal is daarvoor een
notariële akte of verklaring vereist, hoewel daarnaast ook gerech
telijke stukken en overheidsbesluiten van belang zijn [32]. In één
geval echter wordt gewerkt met een stuk van het Kadaster zelf,
namelijk bij de vernieuwing, terwijl dit toch een uiterst belangrijke
ingreep in de rechtstoestand is. Als juridische uitkomst van deze
ambtshalve vernieuwing van kadastrale gegevens wordt ingevolge
art. 78 door een daartoe aangewezen ambtenaar een proces
verbaal van vernieuwing opgemaakt. Dit stuk wordt vervolgens in
geschreven in de openbare registers om na tien jaar op basis van
een soort verjaring ook volledige rechtskracht te verkrijgen.
Van notariële zijde zijn tegen deze regeling nogal wat bezwaren in
gebracht, die ook in het voorlopige verslag en de Memorie van
Antwoord uitvoerig aan de orde komen [33]. Zij komen er kort ge
zegd op neer, dat via een ambtelijke procedure en dus buiten
partijen om wijziging wordt gebracht in de weergave van de
rechtstoestand in openbare registers en kadastrale boekhouding.
Ik denk dat dit bezwaar gemakkelijk kan worden ondervangen
door de suggestie van de Broederschap te volgen, om in plaats
van een proces-verbaal een notariële akte van vernieuwing te doen
opmaken en in te schrijven (naar analogie van de akte van toe
deling bij de herverkaveling, die toch in wezen ook een vorm van
vernieuwing is). Het verschil in rechtsgevolg kan daarbij gehand
haafd blijven.
Wensen ten aanzien van de uitvoeringsregelingen
Kadastrale kaart
Op de grens van de Kadasterwet en de daaruit voortvloeiende uit
voeringsregelingen ligt de problematiek van het gebruik van de
kadastrale kaart in het rechtsverkeer. In de loop der tijden zijn van
wetenschappelijke zijde tal van suggesties aangedragen om tot
een verbetering van dit gebruik en de daarmee samenhangende
controle op een juiste grensligging te komen. Zij variëren van een
verplichte overlegging bij de inschrijving van een extract van de
kadastrale kaart met daarop een macro-omschrijving van een
eventuele nieuwe grens, die dan later wordt vervangen door de op
het terrein aangewezene [34] tot het aan partijen toezenden
van een kaart in het kader van de kadastrale bijhoudings- en ver
nieuwingsprocedure [35]Met dit laatste is de regering het eens
blijkens art. 81 van de Kadasterwet, (met name voor zover me
tingen hebben plaatsgevonden), maar niet met het eerste [36].
Toevoeging aan akte
De regering wil het aan de praktijk, en met name aan de notaris,
overlaten of men het nodig acht de omschrijving in de akte te ver
binden aan of nog te verduidelijken met een aan die akte gehecht
extract van de kadastrale kaart, die dan aan ministeriële voor
schriften moet voldoen. De Memorie van Antwoord verwijst daar
bij naar het bekende arrest van HR 9 december 1983, NJ 1984,
342 in de zaak Van Popering, waarbij een kavel als gevolg van een
foutieve omschrijving in de akte maar liefst acht meter te veel
oostwaarts was getekend. Zowel in deze zaak als in die van het
arrest van 2 februari 1987, NJB 1987, p. 356 e.v. (waarin het
ging om een landtong die wel te goeder trouw in bezit werd geno
men, maar buiten het overgedragen kadastrale perceel viel) had
den alle moeilijkheden door raadpleging van de kadastrale kaart bij
de overdracht kunnen worden voorkomen. Ik blijf dan ook onver
kort voorstander van toevoeging van deze kaart aan de akte.
NGT GEODESIA 88
Conversie en vernieuwing
In mijn ogen is de kadastrale kaart zo belangrijk voor rechtsverkeer
en rechtszekerheid, dat zij zo snel mogelijk moet worden ver
nieuwd. Uiteraard gebeurt dit al in gebieden waar enige vorm van
land- of stadsinrichting plaatsvindt. Dat is op wat langere termijn
beschouwd toch al de helft van het Nederlands grondgebied. De
vraag is echter: wat doen wij met die andere helft? Hermeten, her-
karteren of enkel toepassen van grafische kaartconversie? In het
laatste geval worden de kadastrale grenzen uitsluitend met behulp
van een grootschalige basiskaart en de in het archief aanwezige
gegevens op een nieuwe kaart overgebracht, zonder dat de onder
linge ligging van topografie en kadastrale grenzen voldoende aan
de werkelijke situatie wordt getoetst. Prof. Koeman acht de com
binatie GBKN-kadastraal plan om die reden hoogst twijfelachtig en
meent zelfs, dat bij grafische conversie in Nederland in een gigan
tische omvang valsheid in de kartografie zal worden bedreven
[36],
Koppeling
Nu schrik ik als jurist tegenwoordig niet meer zo van valsheid in
geschrifte en nog minder van valsheid in de kartografie. Wel ben
ik met de heren Koen en Polman van mening, dat grafische con
versie waar nodig moet worden gecombineerd met herkartering en
zelfs met hermeting [37], Hiertoe zou een koppeling moeten wor
den aangebracht tussen conversie en vernieuwing op basis van de
Kadasterwet in die zin dat, zodra een vergelijking tussen topo
grafische en kadastrale grenzen daartoe aanleiding geeft bij de
conversie, een reconstructie van beide in het terrein moet plaats
vinden. Daarbij kan dan de werkelijke grens op aanwijzing van par
tijen opnieuw worden ingemeten. Deze koppeling kan in het door
mij aldus genoemde Kadasterbesluit worden gelegd, nu volgens
art. 75 van de wet bij Algemene Maatregel van Bestuur wordt be
paald in welke gevallen het Kadaster bevoegd is tot vernieuwing
van kadastrale gegevens. Zo'n vernieuwing kan blijkens de betref
fende wettelijke bepalingen evengoed perceelsgewijs als gebieds-
gewijs plaatsvinden.
Wensen ten aanzien van andere wetten
Administratieve ruilverkaveling
Over mijn wensen ten aanzien van andere wetten zal ik kort zijn.
Zij betreffen allereerst de administratieve ruilverkaveling, door de
regering nog altijd omslachtig „Ruilverkaveling met een Admini
stratief Karakter" (RAK) genoemd. Ik kan mij voorstellen, dat men
mij na de parlementaire behandeling van de Landinrichtingswet
nog altijd een rakker vindt, maar in ieder geval wordt het tijd voor
de officials om toe te geven, dat de administratieve ruilverkaveling
bezig is een succes te worden. In de provincie Zeeland, die mij
destijds het meest steunde bij pogingen deze landinrichtingsvorm
een plaats in de wet te geven, zijn al meer dan 10 000 ha. in voor
bereiding, terwijl wel voor 30 000 ha. is aangevraagd. Ook andere
provincies, zoals Gelderland, Friesland en Noord-Holland, beginnen
belangstelling te tonen, hoewel de Centrale Landinrichtingscom
missie naar mijn mening ten onrechte hier de boot nog afhoudt
[38],
In feite is het namelijk volstrekt duidelijk, dat de administratieve
vorm van ruilverkaveling, die uitsluitend of overwegend uit herver
kaveling met bijbehorende kavelaanvaardingswerken bestaat, op
den duur in ons land minstens zo belangrijk zal worden als de inte
grale. Men kan het ook zo zeggen: eens in de 25 jaar is een admi
nistratieve ruilverkaveling nodig en eens in de 75 jaar een inte
grale, want de infrastructuur hoeft niet zo vaak te worden ver
nieuwd, terwijl grondruil vanwege de versnippering door het
rechtsverkeer telkens weer nodig is. Bij de komende evaluatie van
de Landinrichtingswet moet daarom opnieuw worden bekeken of
niet een aparte titel aan deze vereenvoudigde vorm van landinrich
ting moet worden gewijd [39]. Ook moet het Structuurschema
Landinrichting meer ruimte voor toepassing bieden, ook binnen de
zgn. beleidskaan [40].
Stedelijke herverkaveling
Ten aanzien van de stedelijke herverkaveling als methode van
stadsvernieuwing hoop ik ooit nog eens een vergelijkbare door
braak in wetgeving en praktijk te mogen waarnemen, hoewel het
nog lang niet zover is. Nadat dezerzijds met veel moeite over
eenstemming was bereikt met het departement over een vooront
werp van wet met Memorie van Toelichting [41 heeft nu de VNG
in zoverre roet in het eten gegooid, dat zij niet voelt voor een apar
te regeling in de Wet op de Stads- en Dorpsvernieuwing, doch
hoogstens voor een inbouw van wat zij noemt de goede elemen
ten uit het wetsvoorstel in respectievelijk Woningwet en Onteige
ningswet [42].
Evenals de wetenschappelijk directeur van het Instituut voor
Bouwrecht, mr. P. G. A. Noordanus, die tevens de motor is achter
101
