Grafische of geometrische gegevens?
door René van der Schans, universitair docent bij de vakgroep Landmeetkunde en
Teledetectie van de Landbouwuniversiteit Wageningen.
SUMMARY
Graphical or geometrical data?
In Geographical Information Systems and Computer Aided Design often the word „graphical" or
„cartographic" is used to denote the data that describe the geometrical properties of terrain objects.
It is shown that this may lead to misunderstandings about the structure of geographical information
processing.
Bij het lezen van boeken, artikelen, congresverslagen en
brochures over geografische informatiesystemen, vast
goedsystemen en computer aided design valt me
steeds weer op, hoe slordig met begrippen als grafische
gegevens, topografische gegevens, thematische gege
vens en kaart wordt omgesprongen. Nu hoeft slordig
heid niet zo erg te zijn, wanneer we een woord maar in
de context juist kunnen interpreteren en eventueel bij
lezing kunnen vervangen door een ons meer vertrouwd,
correcter woord. Bij het nakijken van examens reken ik
het studenten niet zwaar aan, wanneer ze een verkeer
de term gebruiken bij de beschrijving van een bepaald
werkproces, mits ze tonen het verloop van het proces
toch goed te hebben begrepen. Een docent daaren
tegen kan zich geen slordige of zelfs chaotische om
gang met begrippen veroorloven, omdat dit gegaran
deerd leidt tot slordig en chaotisch denken bij de stu
denten. Ik ben bang, dat bij opbouw en toepassing van
GIS, VIS en CAD het geconstateerde verkeerde woord
gebruik een ernstige verstoring van de context, spraak
verwarring en dus tijd- en geldverspilling oplevert. Het
februarinummer van dit tijdschrift maakte mij er niet be
paald geruster op en daarom heb ik het digitale tekst
bestand aangemaakt, dat u nu in grafische vorm tot u
neemt.
Mijn kritiek spitst zich toe op het vrij algemene gebruik
van het begrip grafische gegevens of bestanden en va
rianten hiervan. Hiermee wordt dan bedoeld de verza
meling van in de computer opgeslagen gegevens die
iets zeggen over vorm en ligging van ja van wat
eigenlijk?
Ik heb de laatste vijf jaargangen van NGT Geodesia en
het Kartografisch Tijdschrift plus een aantal prospec
tussen van GIS-leveranciers doorgenomen en kom tot
de volgende bevindingen ten aanzien van het taalge
bruik:
a. Van Lamsweerde, NGT Geodesia 1984, p. 45:
De basis van een geografisch informatiesysteem
wordt gevormd door twee bestanden, namelijk:
een geografisch basisbestand (de ruimtelijke ge
gevensstructuur);
administratieve bestanden, ook wel beleidsbasis-
bestanden genoemd.
b. Keynes Inpark, advertentie NGT Geodesia 1984, p.
317:
.digitale kaartvervaardiging, en koppeling van
grafische met administratieve gegevens, zijn maar
enkele van de mogelijkheden.
c. 40 jaar landmeten voor het Zuiderzeeproject, NGT
Geodesia 1987, p. 227:
Ook combinatie- en selectiemogelijkheden van grafi
sche gegevens en koppelingsfaciliteiten naar admi
nistratieve bestanden behoren tot de mogelijkheden.
d. Van Tienhoven, NGT Geodesia 1987, p. 266:
leder deelsysteem bestaat in principe uit een grafi
sche component (voor de afbeelding van ligging en
vorm) en een administratieve component (voor de
beschrijving van de overige kenmerken van vast
goedelementen).
e. Bogaerts, NGT Geodesia 1988, p. 55:
.koppeling van grafische en administratieve ge
gevens
f. Van Riet, Kartografisch Tijdschrift 1983, IX. 1, p. 89:
.grafische en administratieve gegevens in digitale
vorm
g. Kraak, Kartografisch Tijdschrift 1984, X. 1, p. 18:
Het digitale bestand waaruit de grafische produkten
worden vervaardigd, bestaat uit twee delen. Het
eerste deel is een basisbestand (de topografie en het
tweede deel is een administratief bestand) (themati
sche informatie geleverd door de gemeenten). Door
de manier waarop het digitale bestand is georgani
seerd, is er sprake van een ruimtelijk informatie
systeem.
Het basisbestand is opgebouwd uit lijnsegmenten,
en wel zo dat er sprake is van een ruimtelijke gege
vensstructuur
h. Kok en Ubbink, Kartografisch Tijdschrift 1985, XI. 1,
p. 26:
Kartografisch bestand statistisch bestand.
Arc/lnfo-documentatie:
cartographic data attribute data.
j. Kern-lnfocam-documentatie:
geometrical object structures thematic attributes.
k. Sicad-documentatie:
Grafik Sachdaten;
Grafische Daten nichtgrafische Attribute;
Kartografische Strukturen.
Intergraph-documentatie:
graphics database nongraphic data.
m. UGIS-documentatie:
kartografische informatie attribuutinformatie.
n. DOGS-documentatie:
drawing non-graphical database.
Afgaand op hun woordgebruik zijn kennelijk vrijwel alle
auteurs en leveranciers in deze lijst van mening, dat
(karto)grafische gegevens worden opgeslagen in de be
standen. Zij hebben het bij het verkeerde eind. Dat hun
woordgebruik tot vreemde constructies als ,,het gra
fisch weergeven van grafische gegevens" kan leiden,
zet hen kennelijk niet aan het denken.
NGT GEODESIA 88
215
