IB
B
men met het secretariaat van het Instituut voor Bouwrecht, post
bus 85851, 2508 CN 's-Gravenhage. Telefoon 070- 24 55 44.
GESLAAGD TU DELFT
In verband met het grote aantal afstudeerders zijn in de maand mei
aan de Faculteit der Geodesie van de TU Delft twee afstudeer-
zittingen gehouden.
Op 20 mei werd het diploma Geodetisch Ingenieur uitgereikt aan:
M. M. M. Elderhorst, R. P. van Etten, R. F. T. van Gein, A. J. Klein-
jan, W. G. Peters, J. H. M. Smit en P. G. Sluiter. De heer Sluiter,
een goede bekende in geodetisch Nederland, maakte hierbij
waarschijnlijk als laatste gebruik van de overgangsregeling met
betrekking tot het diploma Civiel-Landmeter.
Op 27 mei volgden: L. Boer (met lof), J. Brinksma, A. O. de Haan,
V. J. de Haas, J. P. Hoefnagels, G. J. van Rooij, J. W. Slagmolen,
R. C. J. Witmer en H. W. de Wolff (met lof).
Samenvattingen van hun afstudeerscripties vindt u t.z.t. in de
rubriek Scripties.
Herengracht 366.
EXPOSITIE OUDE KAARTEN IN AMSTERDAM
Mocht u, om wat voor re
den ook, beter inzicht wil
len krijgen in de juiste
plaats van het paradijs,
de lusthof van Salomo, of
Sodom en Gomorra, be
geef u dan spoorslags
naar Amsterdam. In het
Bijbels Museum (Heren
gracht 366) is tot 19 sep
tember 1988 een prachti
ge verzameling oude
kaarten te zien van be
roemde kartografen als
Nicolaes Visscher, Petrus
Plancius en Judocus
Hondius.
Bijbelse kaarten
De tentoonstelling is een
combinatie van foto's en
antieke aardrijkskundige
kaarten. De kaarten zijn
eeuwen oud, de foto's
hoogstens enkele tiental
len jaren. De gecombi
neerde opstelling van kaarten en foto's geeft een verrassend
levendig effect.
De kaarten geven afbeeldingen van het beloofde land, van het
Midden-Oosten, maar er zijn ook wereldkaarten te zien. Zo is er bij
voorbeeld een kaart van Remeyn de Hooge uit 1637 (een prent
kunstenaar die zich ook op kartografie toelegde). De kaart geeft
een afbeelding van het Midden-Oosten, van Turkije tot Egypte. In
het centrum van de kaart tekende hij de Hof van Eden, het para
dijs, netjes met boompjes eromheen, lekker beschut. Het zou
ongeveer op de grens van Irak en Iran zijn gelegen. Vandaag we
ten we, dat hij daar goed mis mee zat.
Nicolaes Visscher tekende in 1663 op zijn kaart de Hof van Eden
op vrijwel dezelfde plaats, een eindje ten zuiden van Nineve. Hij
gaf bovendien de plaats aan van Jonas met zijn walvis.
Wereldkaarten
Er zijn ook twee wereldkaarten te zien, exact gelijk, met de afbeel
ding van een zeer groot werelddeel, Australië, hoewel dat toen
nog niet was ontdekt. Onder de ene kaart prijkt de naam Petrus
Plancius, onder de andere Mathès. Het is zeer waarschijnlijk, dat
Mathès zich de koperplaat van Plancius heeft toegeëigend (uitgave
1604).
Op een wereldkaart die 50 jaar later is gemaakt door Nicolaes
Visscher, is Australië in het geheel niet afgebeeld.
Reiskaarten
Geheel zonder de hulp van de ANWB wist C. Dankertz een uitge
breide kaart te vervaardigen, die de onvrijwillige reis beschrijft die
Paulus maakte. De tocht gaat van Cesarien, via Cyprus, Rodus,
Creta en Melite (Malta) naar Napolis. Dankertz moet beslist een
„zeelandmeter" zijn geweest, want de stukken van de tocht die
over land zijn gemaakt, ontbreken op zijn kaart.
Ruilverkavelings- en leidingenkaarten
Het zal de ruilverkavelaars goed doen ook een vorm van ruilverka-
velen te vinden op deze expositie: een afbeelding (prent) van de
verdeling van het beloofde land onder de twaalf stammen van Is
raël (G. Voet). Door Nicolaes Visscher is de uitkomst van de verde
ling in kaart gebracht (het plan van toedeling als het ware).
Niet onvermeld mag blijven de, volgens ons, oudste leidingen-
kaart. Het betreft een (uiteraard analoge) kaart van de stad Jeruza
lem, getekend in 1750. Op de kaart is de plaats te zien van „de
stad Davids, de tempel, Golgotha en Solomo's Lusthof". Dwars
door de stad is aangegeven „de buis die 't water uit de Fontyen
Etham naar den Tempel bracht".
Nog veel andere kaarten zijn te bewonderen, zoals bijvoorbeeld
een serie kaarten van Palestina, welke respectievelijk naar het
noorden, het westen en het oosten zijn gericht. Al deze kaarten
zijn zodanig opgesteld, dat er een boeiende afwisseling is gevon
den tussen kaart en foto-expositie. De 80 kleurenfoto's van de
fotograaf Richard Stern zijn gemaakt in Israël en tonen wat hij
tegenkwam toen hij vanuit het zuiden, het noorden en het westen
optrok naar Jeruzalem. Foto's van landschappen, steden, maar
vooral ook van mensen.
Mocht u na het bezoeken van de combi-tentoonstelling nog tijd
overhebben, dan zullen de kalligrafen onder u zeker even bin
nenstappen in de zaal waarin een aantal mooie bijbels is te zien,
zoals bijvoorbeeld een facsimile van een perkamenten Dode Zee
rol, een handgeschreven bijbel van Maerlant (1271) en een schit
terend geïllustreerde Gutenbergbijbel uit 1452. Daarnaast is, wat
somber, een geheel zwart gehouden Lutherbijbel uit 1544 te zien.
Het beste is dat u zelf gaat kijken in het museum, dat dagelijks,
behalve op maandag, is geopend van 10-17 uur.
Theo Scheele
EXPOSITIE KRAYENHOFF
In het Vestingmuseum te Naarden is tot en met 10 september
1988 een tentoonstelling te zien over het leven en werk van de
vestingbouwer en „geodeet" C. R. T. Krayenhoff.
Cornelius Rudolphus Theodorus Krayenhoff werd in 1758 te Nij
megen geboren als zoon van een militair ingenieur. Zijn vader
bracht hem wel belangstelling bij voor meetkunde en vesting
bouw, maar ontraadde zijn zoon een slecht betaalde loopbaan als
militair.
Na een medische studie vestigde de jonge Krayenhoff zich in
1784 als arts in Amsterdam. Hier raakte hij betrokken bij de bewe
ging van de patriotten.
In 1794 vluchtte Krayenhoff van Amsterdam naar de revolutio
naire Franse troepen die de Republiek waren binnengevallen. Enke
le maanden later, toen de Fransen voor Amsterdam stonden,
kreeg Krayenhoff de opdracht om over de overgave van de stad
te onderhandelen.
In deze tijd begon de militaire loopbaan van Krayenhoff. Na de
overgave van Amsterdam werd hij benoemd tot bevelhebber van
de garde van de stad. Vier maanden later kreeg hij de rang van
Luitenant-Colonel en werd hij benoemd tot Adjunct-Inspecteur Ge
neraal der Rivieren en Adjunct-Controlleur der Hollandse Fortifica
tiën. Het was een opmerkelijke wending in de carrière van een
man die later schreef, dat hij eigenlijk weer zijn werkzaamheden
als arts had willen voortzetten.
Krayenhoff heeft de beide functies op het gebied van waterstaat
en vestingbouw vrijwel zijn hele leven weten te combineren. Als
vestingbouwer was hij voorstander van een aan alle kanten sterk
NGT GEODESIA 88
349
I a b y l
Nicolaes Visscher, Novissima totius terrarum orbis tabula. Amster
dam 1689.
