dat met behulp van de kleinste kwadraten methode een
parabool berekent en de minimumwaarden bepaalt.
Geïntegreerde navigatie, data-acquisitie en processing
systemen
Een „integrated navigation, data acquisition and pro
cessing system" staat centraal bij alle werkzaamheden
van een contractor aan boord van een schip.
Intersite Surveys heeft vanaf het begin van zijn bestaan
(1976) zijn eigen systemen ontwikkeld; dit najaar zal
het nieuwste pakket, Interplot 300, worden geïntrodu
ceerd. Interplot 300 draait op de Hewlett-Packard 9000
series 300 computers. De keuze van deze apparatuur is
gebaseerd op de uitgebreide interface mogelijkheden,
de wereldwijde ondersteuning van HP en het goed be
stand zijn van de apparatuur aan de offshore omstan
digheden.
Het systeem kan worden verdeeld in een on-line" en
een „off-line" gedeelte. Het eerste is het „real-time"
data acquisitie- en navigatiepakket en het tweede be
staat uit een pakket met de ondersteunende program
ma's en een pakket voor de gegevensverwerking voor
het maken van de kaarten.
Het on-line pakket heeft vier hoofdfuncties:
inlezen van de sensoren;
berekeningen;
uitvoer;
data-opslag.
Voorbeelden van de sensoren die worden ingelezen,
worden later gegeven in de projectbeschrijvingen.
De berekening bestaat in het kort uit de volgende
stappen:
correctie van de waarnemingen voor de kalibratie-
constanten;
reductie van de gecorrigeerde waarnemingen naar
het projectievlak;
berekening met behulp van het tweede standaard
vraagstuk van de positie met de bijbehorende stan
daarddeviatie;
berekening van de verschillende offset posities
(transducer van het echolood, gesleepte vis, e.d.);
berekening van KP (kilometer posts) waarden; dit is
een referentiesysteem langs pijpleidingen en andere
additionele gegevens, zoals snelheid, koers, enz.
Hoewel technisch het bovengenoemde niet uitzonder
lijk moeilijk is, wordt het geheel behoorlijk gecom
pliceerd door de dynamische omstandigheden. Het
merendeel van de pakketten is voorzien van een
Kalman-filter. Alle verschillende sensoren hebben hun
eigen frequentie van uitvoer en hun eigen instabiliteiten.
Het programma moet zodanig zijn gemaakt, dat de
„timing" van de sensoren goed is geregeld en dat het
de uitschieters in de waarnemingen goed opvangt.
Er zijn verschillende wijzen van uitvoer mogelijk:
navigatiebeeld en -gegevens op een scherm;
navigatie op een plotter;
uitvoer van alfanumerieke gegevens voor de syn
chronisatie naar sensoren, met hun eigen data-
opslag.
Alle data worden gewoonlijk op diskettes opgeslagen
en als back-up wordt een printer gebruikt.
Het off-line pakket kent drie onderverdelingen:
ondersteunende programma's;
voorbereidingsprogramma's;
verwerkingsprogramma's.
De ondersteunende programma's zijn bijvoorbeeld de
geodetische programma's, zoals het omrekenen van
geografische coördinaten naar projectiecoördinaten en
vice versa, het eerste en tweede hoofdvraagstuk, azi-
mutberekeningen e.d. Daarnaast zijn het programma's
voor het uitwerken van kalibraties, zoals bijvoorbeeld
de eerder genoemde „baseline crossings".
De voorbereidingsprogramma's omvatten bijvoorbeeld
programma's voor het maken van kaarten ten behoeve
van de uitvoering van het werk en voor het bepalen van
de bedekking van een plaatsbepalingssysteem.
Het verwerkingspakket bevat alle programma's die no
dig zijn voor het uitwerken van de gegevens die zijn ver
zameld op zee, zoals de getijdereductie van dieptegege-
vens, het opsporen van slechte posities, het „smoo-
then" van gegevens, het „editen" van gegevens en als
laatste een piotprogramma dat kaarten kan produceren
volgens de wensen van de klant.
Voorbeelden van projecten
Exploratie
Voor een Nederlandse oliemaatschappij heeft Intersite
Surveys een plaatsbepalingscontract uitgevoerd ten be
hoeve van driedimensionaal seismisch onderzoek op
het Nederlandse continentale plat. Eén van de perma
nente Syledis-ketens was geheel aangepast aan de
eisen van het project. Het seismisch onderzoek werd
uitgevoerd door twee parallel varende schepen (onder
linge afstand 200 m), met ieder twee kabels achter zich
van ongeveer 4 km. Aan het eind van elke kabel zijn
boeien bevestigd, waarvan de buitenste twee waren
voorzien van Syledis-bakens. Door een speciale pro
grammering van deze bakens werden de afstanden ge
meten in de boeien en doorgezonden naar het seismi
sche opnemingsvaartuig waar de positie van de boeien
werd berekend. Alle uitgewerkte en ruwe gegevens
werden opgeslagen op tape voor de latere verwerking.
De gebruikte Syledis-ontvanger aan boord was een
SB5, voorzien van een door Intersite Surveys ontwik
kelde CDU (Control Display Unit).
De nauwkeurigheidseisen waren:
voor de positie van het schip een standaardafwijking
beneden de 5 m voor 95% van alle posities;
voor de bakens in de boeien een standaardafwijking
beneden de 5 m voor 50% van alle posities.
Dit was een schoolvoorbeeld van hoe een project moet
lopen; aan de nauwkeurigheidseisen werd voldaan en
de apparatuur werkte vlekkeloos.
Constructie
Als onderaannemer van een Frans bedrijf heeft Intersite
Surveys positioneringsdiensten geleverd bij het plaat
sen van een platform boven een bestaande „well
head", met behulp van onderwaterakoestiek.
De intelligente transponders (merk: Sonardyne) werden
in frames op de zeebodem neergelaten en met behulp
van duikers was een transponder op de wellhead ge
monteerd. De onderlinge afstanden werden gemeten
en het netwerk werd met standaardtrilateratietechnie-
ken uitgewerkt (relatieve kalibratie). De relatieve ligging
van de wellhead was zodoende bekend in het netwerk.
Vervolgens werd het netwerk met behulp van de Syle-
dis absoluut gekalibreerd, dat wil zeggen de absolute
coördinaten werden bepaald. Voor de installatie van het
platform werd de transponder op de wellhead ver
wijderd, zodat deze tijdens de installatie niet zou be
schadigen.
NGT GEODESIA 88
443
