Europese Vereffening en mariene geodesie
door ir. \N. A. van Gein, hoofd mariene geodesie van de Dienst der Hydrografie te
's-Gravenhage.
SUMMARY
European Adjustment and Marine Geodesy
European Adjustment (ED50) may be considered as a link between the countries around the North Sea.
A lot of activities, treaties and laws meet in the middle of this sea. Some practical aspects and related
problems and efforts to solve these problems are considered and elucidated.
Van oudsher is de zee voor wat betreft de scheepvaart
het domein van de zeeman en de hydrograaf. De zee
man loodst met behulp van kaarten zijn schip veilig
langs de kortste route van haven naar haven, de hydro
graaf brengt zeeën en vooral de druk bevaren routes in
kaart. In de zeer recente geschiedenis is er een aantal
vooral economisch belangrijke toepassingen bijgeko
men op mijnbouwkundig en civieltechnisch gebied.
Algemeen gesproken kan worden gesteld, dat het mari
tiem gebeuren een behoudende inslag heeft. Te lang
heeft men met beperkte middelen zijn weg moeten vin
den op zeeën en oceanen om toch precies op de goede
plaats uit te komen. Vernieuwingen en verfijningen
waren geen eerste prioriteit. De weg was vaak lang en
het kostte soms extra tijd als men het bijna zonder eni
ge vorm van positiebepaling had moeten doen. Het zo
genaamd „gegist bestek varen" over grote afstanden is
één van de moeilijkste onderwerpen uit het hoofdstuk
navigatie. Ik geef het u te doen om met een beperkt
nauwkeurige snelheidsmeter (nauwkeurigheid van 0,1
tot 0,5 zeemijl per uur), een kompasnauwkeurigheid
van 0,5 tot 1 graad, vaak slecht bekende stroomrich
ting en -snelheid en tevens rekening houdend met wind
en zeegang, toch redelijk nauwkeurig van positie naar
positie te varen en daarbij tevens gekarteerde gevaren
te vermijden.
Mede vanuit deze achtergronden zocht de hydrografi
sche wereld internationale toenadering tot elkaar om
een veilige navigatie mogelijk te maken. Een schip dat
bijvoorbeeld een lading hout moet brengen van Helsinki
in de Oostzee naar Genua in de Middellandse Zee, vaart
in een tijdsbestek van zo'n twee weken door de „tuin
tjes" van zo'n 6 tot 8 landen, afhankelijk van de route
die men volgt of de tussenhavens die men aandoet.
Het duurde tot 1908 alvorens in het toenmalige St.
Petersburg werd besloten een conferentie te houden
met het doel internationaal te komen tot eenvormigheid
van tekens en aanwijzingen op zeekaarten enz. Nog
tien jaar zou het duren alvorens de eerste hydrogra
fische conferentie plaatsvond op 24 juni 1919 en de
Britse admiraal Parry belast werd met de leiding van het
Internationaal Hydrografisch Bureau te Monaco. De
conferenties hebben altijd in het teken gestaan van
verregaande internationale samenwerking en afspraken
tussen de aangesloten landen (thans 57). Zo werd bij
voorbeeld in 1929 de lengte van de International Nauti
cal Mile vastgesteld op 1852 meter.
Zoals op vele andere terreinen zorgde de tweede
wereldoorlog ook voor grote stappen in de hydrografi
sche samenwerking. In de voorstellen van de 5th Inter
national Hydrographic Conference (1947) valt onder
meer te lezen [1]:
7. Coordination of Geographical Grids of the World
(Denmark)
The Directing Committee of the International Hydro-
graphic Bureau should get in touch with the Internatio
nal Union of Geodesy and Geophysics to specify the
needs of the Hydrographic Offices and offer its coope
ration with a view to finding the best possible means of
making and reducing observations for obtaining the ab
solute geographical coordinates of points on the globe,
with the highest possible standard of accuracy.
8. Relation between the International Hydrographic
Bureau and the International Union of Geodesy
and Geophysics (Italy)
It is desirable that close communication be established
between the International Hydrographic Bureau and the
International Union of Geodesy and Geophysics.
Deze resoluties leidden tot een lezing van prof. Tardi als
Director van het Central Bureau van de International
Association of Geodesy tijdens de conferentie in mei
1952. De lezing sloot aan op tevoren gepresenteerde
papers van onder meer Verstelle (Ned.) over problemen
verbonden aan de (radio)plaatsbepaling op zee, waarbij
gebruik werd gemaakt van zenders in verschillende lan
den. Op voorstel van Tardi werd een resolutie aan
vaard, waarin de wensen van zowel de IXth General
Assembly of the International Union of Geodesy and
Geophysics (Brussel, 1952) als de Vlth International
Hydrographic Conference werden weergegeven [2]:
16 Unification of Geodetic grids of the world (coas
tal positions)
The following proposal by Prof. Tardi was adopted by
the Conference:
,,The Vlth International Hydrographic Conference has
examined with interest the work carried out under the
auspices of the International Association of Geodesy in
view of the unification of all the European Geodetic
nets. Having taken into account the difficulties which
for the time being prevent general publication of the re
sults obtained, and which the Conference hopes will
disappear in the near future.
The Conference emphasizes the importance which cer
tain of these results present for navigational problems
and makes the following recommendations:
a. That this unification be extended to North-Western
European nets;
b. That, in any case, all interested States-Members
make known to the International Hydrographic
Bureau the discrepancies at present existing, with
regard to coastal positions, between the geodetic
NGT GEODESIA 88
445
