Het Kadaster en de GBKN*)
door ir. L. A. Koen, directeur Landmeetkunde en Kartografie van de Dienst van het
Kadaster en de Openbare Registers te Apeldoorn.
SUMMARY
The Cadastral Service and the Large Scale Base Map of the Netherlands (GBKN)
The Cadastral Service is producer and user of the Large Scale Base Map of the Netherlands. The author
stresses the importance of topographical data for the renovation and the updating of cadastral maps.
The Cadastral Service has developed an automated system for both digital topographic mapping and up
dating as well as digital cadastral mapping and updating.
The author gives his view on the implementation of the system, including the conversion activities.
Inleiding
De bemoeienis van het Kadaster met de GBKN (Groot
schalige Basiskaart van Nederland) kan vanuit twee in
valshoeken worden bezien. Het Kadaster is immers naast
vervaardiger ook gebruiker van de GBKN. In het na
volgende wordt de GBKN-problematiek vooral belicht
vanuit de optiek van het Kadaster als gebruiker.
De GBKN is een basiskaart waarop voornamelijk topo
grafie is afgebeeld. Topografie heeft van oudsher een rol
gespeeld in het kadastrale vastgoedsysteem. In het begin
was het systematisch registreren van bebouwing een
hulpmiddel om de belastbare opbrengst voor de grond
belasting vast te stellen. Op de kadastrale kaarten was en
is topografie een hulpmiddel voor overzicht en oriëntatie.
Verder speelt topografie al vele jaren een rol bij de grafi
sche vernieuwing van oude kadastrale kaarten naar het
systeem van de RD (Rijksdriehoeksmeting). Dit was on
der andere het geval bij hermeting met behulp van foto-
grammetrie en bij de vervaardiging van Werkplans II ten
behoeve van landinrichtingsprojecten. In dit geval vervult
de topografie onder meer de functie van zichtbare grond
slag. Tenslotte speelt topografie, en met name de harde
topografie, een belangrijke rol ten behoeve van het vast
leggen en reconstrueren van kadastrale grenzen in het
terrein.
De functie van topografische informatie binnen het
kadastrale vastgoedsysteem is dus over het algemeen
een ondersteunende; de kadastrale grens blijft het hoofd
thema van de kadastrale kaarten.
De GBKN kan in beginsel een goed hulpmiddel zijn om
de hierboven genoemde functies te vervullen.
Actuele situatie
Om de betekenis van de GBKN voor het Kadaster duide
lijk te maken zal kort worden ingegaan op de huidige
situatie met betrekking tot het kadastrale kaartmateriaal
en de GBKN, alsmede op het tot dusverre gevoerde be
leid met betrekking tot de vernieuwing van het kadastrale
kaartmateriaal.
De kadastrale kaart is de enige grootschalige kaart die
het gehele land bedekt, systematisch wordt bijgehouden
en tegen algemene, wettelijk vastgestelde tarieven wordt
Bewerking van een inleiding, gehouden tijdens de NGL studiedag
„GBKN" op 25 november 1988 te Utrecht.
NGT GEODESIA 88
verkocht. De kaarten worden continu bijgehouden. Via
hermeting of grafische vernieuwing, en via de procedure
van de ruilverkaveling is inmiddels 50% van het kadas
trale kaartmateriaal in RD gebracht.
Vrijwel alle kaarten hebben de vorm van eilandbladen. De
inhoud van de kaarten is in beginsel landelijk uniform. De
topografie op de kadastrale kaarten is echter vooral de
laatste tijd niet meer volledig bijgehouden. Over het alge
meen wordt topografie nog slechts gemeten in relatie tot
mutatiemetingen van de rechtsgrenzen. De meest voor
komende schalen zijn 1 2000 en 1 1000 voor de her
meten bladen en 1 2500 en 1 1250 voor de niet-
hermeten bladen.
De GBKN wordt in een beperkt aantal vormen vervaar
digd. Op dit moment is omstreeks 25% van de kaarten
gereed of in bewerking. Evenals de vervaardiging ge
schiedt de bijhouding en uitgifte op basis van overeen
komsten. De GBKN is een raamkaart en is vanzelf
sprekend volledig afgebeeld in het RD-systeem. De
meest voorkomende schaal is 1 1000, waarbij een aan
zienlijk deel een vergroting van de karteerschaal 1 2000
is.
Vóór 1975 werd vooral de hermetingsprocedure toege
past om veldwerkarchief en kadastrale kaarten te ver
nieuwen. Van omstreeks 1500 bladen zijn digitale be
standen opgebouwd met behulp van het Systeem Detail
meting '76. Na 1975 werd in toenemende mate de GBKN
gebruikt om de kadastrale kaarten te converteren naar
het systeem van de RD.
Een goede onderlinge afstemming van GBKN en kadas
trale kaart is van groot belang voor een doelmatige bij
houding van beide kaartseries. In de analoge situatie is
deze relatie echter niet optimaal. Vooral door de ver
schillen in schaal en indeling is het moeilijk de GBKN
doelmatig te gebruiken bij de kadastrale mutatieproce
dure. De praktijk is dan ook, dat de beide kaartseries in
een te sterke mate als onafhankelijke kaartseries worden
gezien.
In de opzet van het LKI-systeem (Landmeetkundig en
Kartografisch Informatiesysteem) zijn deze bezwaren
grotendeels ondervangen. Eén van de doelen van dit
systeem is dan ook het bevorderen van de doelmatigheid
door integratie van gegevens en procedures. Dit houdt in
de praktijk het volgende in:
gecombineerde inwinning van kadastrale en topogra
fische gegevens;
geïntegreerde opslag in één digitaal bestand van
kadastrale en topografische informatie.
555
