Eigen Huis blijkt voorstander van een ander systeem.
Een pleidooi van notaris mr. A. A. van Vetten voor de zo
genaamde „voorinschrijving" wordt overgenomen en ge
bruikt als zaag om aan de poten onder diens notariële
stoel te zagen. Bij „voorinschrijving" wordt namelijk de
tot latere overdracht verplichtende koopovereenkomst in
de openbare registers gepubliceerd. Omdat dan gedu
rende een beperkte tijd na die voorinschrijving geen
rechtsgeldige overdracht aan derden of beslaglegging
zou mogen plaatsvinden, wordt de her- en narecherche
overbodig [16].
Eigen Huis gebruikt de automatisering van de kadastrale
registratie als ondersteuning van haar pleidooi voor de
voorinschrijving. AKR is namelijk een zogenaamd open-
ended" systeem, waardoor het eenvoudig wordt nieuwe
gegevens, zoals een voorinschrijving, in de kadastrale
registratie op te nemen. Ook inzake overmaking van
koopsommen komt Eigen Huis met een alternatief, waar
door de notaris overbodig zou kunnen worden. De koop
som zou namelijk op een geblokkeerde rekening bij een
neutrale bank moeten worden gestort.
Aan het systeem van de voorinschrijving kleeft het na
deel, dat het rechtsverkeer gedurende een beperkte
periode wordt geblokkeerd. Van een consensus over de
wenselijkheid van dit systeem is daarom geen sprake. Ik
verwacht dan ook niet, dat het systeem van voorinschrij
ving op korte termijn zal worden ingevoerd. Wanneer
andere deskundigen transport- en hypotheekakten gaan
opmaken, zullen zij voorlopig dus ook herrecherches
moeten uitvoeren. De wens van verkopers om snel over
de koopsom te kunnen beschikken, zal waarschijnlijk ook
bij het gebruik van geblokkeerde bankrekeningen nood
zaken tot narecherches kort na het aanbieden van de
akte.
Indien andere deskundigen tot het „walhalla" van de
markt in transport- en hypotheekakten worden toegela
ten, zullen zij dus een soortgelijke taak als de notaris
moeten vervullen. Hun neutraliteit dient daarom gewaar
borgd te zijn en zij moeten beschikken over de noodzake
lijke „overall" deskundigheid. Indien aan deze voorwaar
den is voldaan, lijkt toelating van andere deskundigen
een mogelijkheid, al kunnen zekere nadelen niet worden
ontkend.
Thans worden in overleg tussen Kadaster en hoofd
bestuur van de Koninklijke Notariële Broederschap pro
cedures en richtlijnen afgesproken, die ertoe bijdragen
dat akten zowel juridisch juist, als door het Kadaster toe
pasbaar zijn [12]. Hoewel het hoofdbestuur van de broe
derschap bepaald niet de „big brother" uit de bekende
boeken van George Orwell is, blijken haar richtlijnen toch
door een groot aantal notarissen te worden nageleefd. In
dien ook anderen wordt toegestaan akten te verlijden,
zullen het maken van deze afspraken en het bevorderen
van de naleving daarvan worden bemoeilijkt.
Verder is van belang dat notariële akten authentieke
akten zijn en daarom tegen een ieder verplicht bewijs
leveren omtrent verklaringen van de notaris. Akten van
zaakwaarnemers en andere deskundigen hebben een
minder sterke bewijskracht en bieden mitsdien ook min
dere rechtsbescherming.
Doorslaggevend behoeven de hiervoor genoemde be
zwaren mijns inziens nog niet te zijn, maar staan daar
zwaarwegende argumenten voor inschakeling van ande
re deskundigen tegenover? Ik kan mij voorstellen, dat
een belangrijke drijfveer voor Eigen Huis is gelegen in de
roep om lagere tarieven. Evenals de Nederlandse Spoor
wegen zal het notariële vervoerbedrijf tekorten op onren
dabele lijnen [18] met rendabele lijnen compenseren. Tot
de rendabele trajecten behoort wellicht een tocht door het
land van de transport- en hypotheekakten. Concurrenten
die zich enkel richten op dit marktsegment, kunnen dan
tegen een lager tarief vervoeren.
Een sterk argument voor inschakeling van andere des
kundigen lijkt mij dat niet. Bezwaren tegen de hoogte van
bepaalde tarieven behoren mijns inziens te worden ge
koppeld aan een pleidooi voor een onderzoek naar dat
tarievenstelsel. De aanwijzing van personen die trans
portakten en hypotheekakten mogen opmaken, dient te
worden gebaseerd op het belang van de rechtszekerheid
en dat is met de huidige regeling redelijk gewaarborgd
[19]. Het rechtsverkeer in onroerend goed kent thans
zelden ernstige ongelukken. Waarom dan door toelating
van nieuwe weggebruikers een vermindering van de ver
keersveiligheid te riskeren?
Literatuur
1Notariaat en Koopwoning, een onderzoek naar het functioneren
van de notaris op de markt van koopwoningen.
2. Deze persoon is in zijn hoedanigheid van hypotheekbewaarder
verantwoordelijk voor de publikatie van stukken in het openbare
register. Daarnaast heeft hij in een andere hoedanigheid de
zorg voor de bijhouding van de kadastrale registratie. In de
ontwerp-Kadasterwet wordt daarom de naam bewaarder van het
Kadaster en de Openbare Registers ten tonele gevoerd. In het
vervolg van dit artikel spreek ik gemakshalve over bewaarder.
3. Rapport Notariaat en koopwoning, p. 14.
4. HR 9 december 1983. NJ 1984, no. 342.
5. Rapport Notariaat en koopwoning, p. 14.
6. Aldus prof. mr. E. C. Henriques op p. 153 van het boek „Op
Goede Gronden", dat in 1982 ter gelegenheid van het 150-jarig
bestaan van de Dienst van het Kadaster en de Openbare Regis
ters werd uitgegeven. In deze zin ook notaris mr. M. J. L. A.
Simons in NGT Geodesia 1982, p. 46.
7. Een duidelijke opsomming van dergelijke feiten geeft prof. mr.
H. Schuttevaer in R.M. Themis 1970, p. 325 e.v.
Wel zal na invoering van het NBW de betrouwbaarheid van de
kadastrale tenaamstelling toenemen. Vgl. prof. mr. P. de Haan
in WPNR 5203, p. 49.
8. HR 16 mei 1946. NJ 1946, no. 464.
9. De bewaarder kan niet overzien of daadwerkelijk akten worden
geraadpleegd, omdat dat niet via het openbare register behoeft
te gebeuren. De notaris kan ook reeds op zijn kantoor aan
wezige of door verkopers verstrekte akten raadplegen. Aan de
hand van de in de kadastrale registratie vermelde delen en
nummers kan hij opmaken welke akten hij behoort in te zien.
10. Zie ook mr. H. G. J. M. Beckers en schrijver dezes in NGT Geo
desia 1985, p. 239.
11. In deze zin ook Asser/De Haan, Zakenrecht. Algemeen deel,
p. 292.
12. Zie WPNR 5611, p. 379 en art. 72a van de Instructie Kadaster.
13. Zie WPNR 5841, p. 486.
14. Zie paragraaf 38 en 58 van de Instructie Hypotheken.
15. HR 31 januari 1981. R.v.d.W. no. 25.
16. Zie ook „Bescherming van Kopers van Woningen", een pre
advies van de Koninklijke Notariële Broederschap en de Vereni
ging van Bouwrecht, p. 63.
17. Een voorbeeld daarvan vormen de richtlijnen inzake de over
dracht van onroerend goed dat belast is met het zakelijk recht,
als bedoeld in art. 4 van de Belemmeringenwet Privaatrecht. Zie
WPNR 5817, p. 98.
18. De afwikkelingen van nalatenschappen bijvoorbeeld.
19. Aldus ook prof. mr. E. C. Henriques in „Op Goede Gronden",
p. 153.
548
NGT GEODESIA 88
