Daar nauwkeurige klokken een zeer belangrijke rol spelen in het
GPS-systeem, werden de verschillende tijdsystemen behandeld en
uiteraard de door de satelliet verzonden informatie die uiteindelijk
resulteert in een positie. Tot slot werden de deelnemers gewezen op
de invloed van de atmosfeer op elektromagnetische golven en dus
ook op radiogolven. De brekingsindex in de troposfeer en ionosfeer
kwam aan de orde, en methoden om hiervoor te corrigeren.
De tweede dag werd ingeleid met een uiteenzetting over GPS-
ontvangers. Bij de uitleg hoe men uiteindelijk de frequenties heeft
gekozen (moeilijk te storen), bleek overduidelijk dat GPS een militair
systeem is. De functies van de ontvanger werden tot op blokschema
niveau behandeld. Behalve de verschillende concepten voor ont
vangers werden bovendien nog de in gebruik zijnde antennes be
handeld, die vanwege de door de satelliet circulair gepolariseerd uit
gezonden radiogolven hun markante vormen hebben.
De rest van de dag werd aandacht geschonken aan plaatsbepaling
met pseudo-afstanden en differentiële GPS waarbij, door gelijktijdig
meten naar dezelfde satellieten, systematische fouten die voor beide
stations gelijk zijn, kunnen worden geëlimineerd. Tot slot werd het
gebruik van fasewaarnemingen behandeld met de verschillende ver
werkingsmethoden.
Op de derde dag werd allereerst een kort historisch overzicht ge
geven van de landelijke stelsels in Nederland (RD en NAP) met aan
sluitend de verschillende Europese systemen. De consequentie van
het principiële verschil tussen ellipsoïdische hoogten en hoogten ten
opzichte van equipotentiaalvlakken werd aangestipt en de parallel
werd getrokken tussen het vereffenen van kringnetten en het vereffe
nen van GPS-netten, waarbij een integrale verwerking van GPS-
vectoren en terrestrisohe metingen de meest aannemelijke toe
komstige werkwijze zal zijn.
Vervolgens werd een overzicht gegeven van praktijkervaringen met
GPS bij de Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat. Bij een aan
tal projecten zijn verschillende typen ontvangers ingezet, waarvan
de behaalde resultaten werden besproken. De cursus werd afgeslo
ten met een overzicht van praktijkervaringen opgedaan met GPS bij
de afdeling Rijksdriehoeksmeting van het Kadaster. De verwerking
van de meetgegevens en de bijhouding hiervan verdient de nodige
aandacht, daar tijdens GPS-metingen grote hoeveelheden data
worden ingewonnen.
Gedurende de cursus werden ontvangers tentoongesteld door Radio
Holland (Trimble 4000 SL), Wild-Leitz (WM-101), Osiris Seaway
(Sercel NR 51), Meetkundige Dienst (Sercel TR 55) en Rijksdrie
hoeksmeting (Trimble 4000 SLD).
Van de cursus zal een boek verschijnen (zie kader) dat ik een ieder
die belangstelling heeft voor deze in de toekomst zo belangrijke tech
niek, van harte kan aanbevelen.
Namens de cursisten bij dezen een woord van dank aan allen die
hun bijdrage hebben geleverd aan deze succesvolle cursus.
Leendert van Dijk
GPS-cursusboek te koop
De cursushandleiding „Navigatie en geodetische
puntsbepaling met Global Positioning System" zal in
bewerkte vorm als paperback worden uitgegeven
door de docenten met steun van de Stichting NGL.
Het boekwerk is in het Nederlands gesteld en telt
324 pagina's. Het bevat bijdragen van de hand van
dr. ir. F. J. J. Brouwer, ir. J. van Buren, dr. ir. B. H.
W. van Gelder, ir. G. J. Husti, ir. C. D. de Jong, dr.
ir. G. de Jong, prof. ir. J. C. de Munck en ir. H. J. W.
van der Vegt.
Het kan worden gekocht voor 1 60,bij ir. G. J.
Husti, Faculteit der Geodesie, TU Delft, Thijsseweg
11, 2629 JD Delft of u krijgt het franco thuisbezorgd
door overmaking van f 67,50 op giro 551779 t.n.v.
Werkgroep Ruimtegeodesie, te Delft.
UIT DE NIEUWJAARSTOESPRAKEN 1989
Het is al bijna traditie geworden, dat NGT Geodesia aandacht
besteedt aan de nieuwjaarstoespraken die zijn gehouden bij de
grootste op het gebied van de landmeetkunde werkzame diensten in
Nederland. We hebben daarom ons oor te luisteren gelegd bij de
(hoofd)directeuren van de Dienst van het Kadaster en de Openbare
Registers, de Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat en de To
pografische Dienst, maar we starten bij de Faculteit der Geodesie
van de TU Delft.
NGT GEODESIA 89
Omdat dekaan prof. dr. ir. R. F. Rummel van de Faculteit der Geo
desie nog in het buitenland verbleef, werd de nieuwjaarstoespraak
dit jaar gehouden door plaatsvervangend dekaan prof. dr. ir. M. J. M.
Bogaerts. Deze stelde, dat het in 1988 goed gegaan was met de
faculteit: op het gebied van het onderwijs, bijvoorbeeld omdat er een
absoluut record aan „output" was geleverd in de vorm van maar
liefst 49 afstudeerders; en op het gebied van het onderzoek, om
dat er twee onderzoeksprojecten zodanig positief waren gewaar
deerd, dat daarvoor extra financiering ter beschikking kon worden
gesteld.
Vooruitkijkend naar het nieuwe jaar stond prof. Bogaerts vooral stil
bij de resultaten van een conferentie met alle hoogleraren en
bestuurders van de faculteit over de uit te zetten beleidslijnen. Hij
kondigde aan, dat in principe was besloten tot een basisstudie van
twee jaar (nu nog 2,5 jaar) om meer specialisatie binnen de studie
voor geodetisch ingenieur mogelijk te maken, met name dus minder
recht en planologie voor de richting mathematisch/fysische geodesie
en minder wis- en natuurkunde voor de studenten in de richting
planologisch/administratieve geodesie. Verder wordt mede in het
licht van de grote wisselingen in het hooglerarencorps gestreefd
naar het vormen van vier werkeenheden, waardoor sterkere onder
zoeksgroepen kunnen ontstaan.
De hoofdingenieur-directeur van de Meetkundige Dienst, ir. R. Vel-
lema, was per 1 december 1988 met de VUT gegaan en zijn op
volger, ir. H. Prins, zou pas per 1 februari 1989 aantreden, zodat de
nieuwjaarstoespraak aldaar werd uitgesproken door het waarne
mend Hoofd van Dienst, ir. L. C. Vos. Hij memoreerde allereerst met
tevredenheid de Open Dagen van de MD in oktober 1988 en zei er
van overtuigd te zijn, dat de MD hiermee een goede beurt had ge
maakt. Tevredenheid was er verder o.a. ook over het afgesloten con
tract voor een nieuw lodingssysteem voor de gehele Rijkswaterstaat
ter waarde van 1,8 miljoen gulden, waarvoor de MD de directie voert,
en het goed lopen van het Nationaal Remote Sensing Programma
dat zó aanslaat, dat nog slechts 500 000 gulden op een totaal budget
van 30 miljoen vrij te besteden is!
Ten aanzien van de opgelegde personeelsinkrimping zei de heer
Vos, dat deze zoals de MD dat wilde zonder gedwongen ontsla
gen had plaatsgevonden en dat er weliswaar veel bevriende colle
ga's met 55 regeling of VUT waren vertrokken, maar dat nu na
lange tijd de mogelijkheid weer aanwezig was om nieuw personeel
aan te trekken. Voor 1989 stelde hij de uitvoering van het MD-
beleidsplan 1988-1993 voorop. Belangrijk element hierin is het op
voeren van de uitbesteding, maar gelukkig, nu privatisering van de
baan is, op een wijze zo zei hij die we zelf in de hand hebben!
Hiermee zijn we gelijk beland bij de nieuwjaarstoespraak van mr. J.
Besemer die mr. ir. C. J. Remijnse als hoofddirecteur verving op de
hoofddirectie van het Kadaster. Hij hield zijn gehoor voor, dat het
Kadaster een woelig jaar achter de rug had, een jaar van Bijstelling
van de Structuur van de Provinciale directies (BSP), privatisering en
afslanking. Hij stelde dat wat bijna niemand aan het begin van vorig
jaar geloofde, toch was gebeurd: alle medewerkers buiten de hoofd
directie wisten voor oudjaar waar zij aan toe waren, ofschoon de uit
komst wellicht niet voor allen aantrekkelijk was: van de geprivatiseer
de medewerkers zal een aantal met spijt het Kadaster hebben
verlaten.
Vervolgens stond hij stil bij een aantal mijlpalen in 1988: de Kadas-
terwet was door de Tweede Kamer aanvaard, zij het dat het RAVI-
secretariaat zal moeten worden verzelfstandigd; de eerste admi
nistratieve ruilverkaveling (Sluis-Oostburg) kwam gereed en hetzelf
de gold voor LKI, het Landmeetkundig Kartografisch Informatie
systeem. Ook kon worden vermeld, dat het Kadaster in 1988 met
de verhoging van het kadastraal recht per 1 augustus voor het
eerst volledig kostendekkend was: dat betekent, dat niet alleen de
uitgaven van het Kadaster zelf, maar ook de „overhead" van het Mi
nisterie van VROM, de huisvestingskosten en de rente op geïn
vesteerd vermogen worden gedekt.
Tenslotte kreeg de kwestie van de akteposten nog apart de aan
dacht: de constatering van een te grote werkvoorraad op dit terrein
was niets nieuws, zo zei de heer Besemer. Door het toenemen van
het werkaanbod was echter van het inhalen van achterstanden geen
sprake geweest. Daarom zo zei hij komen we er met uitsluitend
efficiëntieverbetering niet en zullen ook landmeetkundige en karto-
grafische werkzaamheden rond de afhandeling van akteposten moe
ten worden uitbesteed, uiteraard binnen het kader van de Kadaster-
wet. (Inmiddels heeft dit punt geleid tot stillegging van het buiten
dienstwerk voor een dag in de vestiging Arnhem - red.).
Aansluitend stond de secretaris-generaal van VROM, prof. Lemstra,
die bij uitzondering even het woord voerde stil bij de afloop van
de vele veranderingsprocessen bij het Kadaster. Hij vertelde hierbij,
dat hij onlangs tegen ir. Dik voorzitter van de raad van bestuur van
PTT Nederland had gezegd, dat de PTT er teveel drukte over had
gemaakt dat, nu ze geen ambtenaren meer waren, het allemaal beter
139
