Geautomatiseerde koppeling
van digitale ruimtelijke beelden
en geografische informatie
systemen*)
Inleiding
handmatig
getalsmatige representatie
geautomatiseerd
G.I.S
KAART
Digitaal
Beeld
FOTO
Digitale ruimtelijke beelden en GIS
door ir. M. J. P. M. Lemmens, universitair docent Fotogrammetrie en Remote Sensing,
Faculteit der Geodesie, Technische Universiteit Delft.
SUMMARY
Automated linkage of digital spatial images and geographical information systems
In this article the author describes a concept of how to create an automated connection between datafiles,
containing digital spatial images, and geographical information systems (GIS). The objective is to achieve
a faster updating of a GIS.
Informatie over de ruimte om ons heen, ofwel ruimtelijke
informatie, wordt traditioneel vastgelegd op kaarten. De
kaart is daarbij zowel opslag- als presentatiemedium.
Beelden, gemaakt vanuit vliegtuigen of satellieten, zijn de
belangrijkste bron van ruimtelijke informatie.
De handmatige verwerkingsmethodieken zijn traag en
leveren daardoor vaak verouderde informatie. Door digi
tale opslag van beelden en kaarten is versnelling van het
proces mogelijk, doordat de koppeling tussen beide be
standen verregaand geautomatiseerd kan worden uitge
voerd. Hierdoor kan de analyse interpretatie) van
beelden sneller en nauwkeuriger plaatsvinden en de
beeldinformatie worden gebruikt om het GIS (semi-) ge
automatiseerd te muteren. Fig. 1 toont de analogie tus
sen handmatige bijwerking van kaarten uit fotomateriaal
en geautomatiseerde GIS-mutatie uit digitale beelden.
Fig. 1. Analogie tussen de handmatige koppeling tussen toto en
kaart en de geautomatiseerde koppeling tussen digitale beelden en
geografische informatiesystemen.
Dit artikel is een bewerkte versie van een lezing gehouden
voor de Nederlandse Vereniging voor Kartografie, tijdens de
kartografendag op 4 september 1987.
NGT GEODESIA 89 - 4
In een vorig artikel [7] werd geconcludeerd, dat onder
zoek in de digitale fotogrammetrie in Nederland zich op
deze vraagstukken dient te richten. In dit artikel worden
concepten ontwikkeld om deze geautomatiseerde koppe
ling te realiseren. Technieken uit de digitale beeldverwer
king en de patroonherkenning vormen hierbij de basis.
Gerealiseerde methodieken worden besproken. Binnen
het bestek van dit artikel kunnen de ontwikkelde concep
ten niet meer dan globaal worden geschetst. De begrip
pen Digitale Ruimtelijke Beelden en GIS worden nu eerst
nader in positie bepaald.
Zeer lang waren ruimtelijke beelden uitsluitend in fotogra
fische vorm, maar nieuwe beeldvormende systemen
(sensoren) leveren digitale beelden. Deze sensoren ma
ken het mogelijk om grote hoeveelheden gegevens te
verzamelen, maar scheppen ook het probleem om de
gegevens te verwerken tot zinnige informatie. Want, zo
als bekend, vormen gegevens nog geen informatie.
Naast de sensortechniek toont ook de computertechnolo
gie een snelle ontwikkeling, waardoor het steeds aan
trekkelijker wordt ruimtelijke informatie digitaal op te
slaan. Een kaart in digitale vorm wordt Geografisch Infor
matie Systeem (GIS) genoemd. Een GIS is echter meer
dan een digitale kaart alleen. Doordat bewerkingen
rekenkundig kunnen worden uitgevoerd, ontstaan tal van
nieuwe, flexibele mogelijkheden. Een overzicht wordt o.a.
gegeven in [14].
Digitale ruimtelijke beelden
De voornaamste bronnen van (multispectrale) digitale
ruimtelijke beelden, gk, k 1,.,n. met n het aantal
spectrale banden, zijn:
satellietsensoren, met name Landsat (MSS en Thema
tic Mapper) en SPOT;
gescande metrische lucht- en ruimteopnamen (zwart/
wit, kleur, infrarood);
gescande multispectrale foto's;
vliegtuig- en satellietbeeldvormende radar;
vliegtuigscanners, zowel optisch als thermisch.
Scannen van foto's gebeurt met videocamera's, CCD-
camera's en drumscanners.
De analyse van beelden kan worden gesplitst in twee
stappen: segmentatie en patroonherkenning.
175
