Historische grenspaal in Eede herplaatst
door Theo Scheele, redacteur.
Op 13 maart 1945, toen nog slechts een deel van Nederland was
bevrijd van de Duitse gasten, zette Koningin Wilhelmina na vijf jaar
oorlog, weer de eerste schreden in Nederland. Dat gebeurde bij de
Belgisch-Nederlandse grens in Zeeuws-Vlaanderen bij het plaatsje
Eede (bij Aardenburg).
Op straat was, nabij grenspaal 348, de grens door een witte meel
streep op de weg gemarkeerd. Verf, kalk en krijt was al jaren
nergens meer te krijgen. Vermoedelijk heeft de vorstin er toen niet
op gelet of de grenspaal wel helemaal op de juiste plaats stond.
Dat deden de landmeters van België en Nederland precies 44 jaar
later wèl.
Op 13 maart 1989 was er weer een uitgebreid en deftig gezelschap
naar de bewuste grenspaal gekomen. Onder meer waren daarbij
aanwezig: prof. dr. H. A. Balthazar (Gouverneur van de provincie
Oost-Vlaanderen), dr. C. Boertien, (Commissaris van de Koningin
in de provincie Zeeland), J. F. M. A. J. G. Rotsart de Hertaing (bur
gemeester van Maldegem), mr. E. F. Jongmans (burgemeester van
Aardenburg) en de redactie van NGT Geodesia; daarnaast natuur
lijk een aantal mensen dat het werk moest uitvoeren, en de nodige
belangstellenden.
Grenspaal 348
Hij was al een poosje niet meer wat hij moest zijn: een mooie hoge
puntige gietijzeren arduinkleurige grenspaal van model 1, met aan
ene zijde de Nederlandse en aan gene zijde de Vlaamse leeuw.
Volgens de uitnodiging van de gemeente Aardenburg is her
plaatsing nodig, omdat de oorspronkelijke paal in zeer slechte
staat is geraakt. In werkelijkheid: een of andere onverlaat heeft de
paal met een auto „total loss" gereden. De paal overleefde twee
wereldoorlogen en een ruilverkaveling, maar sneuvelde op weinig
heldhaftige wijze onder een vrachtauto.
Geschiedenis
De grens zoals deze hier tussen Nederland en België bestaat,
dateert uit de 80-jarige oorlog. Na de vele veldslagen, met name
tussen Philips de Tweede en Maurits, werd West-Zeeuws-Vlaan-
deren in 1604 door Maurits bevrijd. In 1610 werd een bestand
gesloten en toen ontstond deze grens. Veel later, tijdens de in
lijving van België en Nederland bij Frankrijk, verloor zij haar bete
kenis, maar in 1815 keerde de grens terug: eerst als provincie
grens, later (in 1839 als gevolg van de scheiding tussen België en
Nederland) weer als rijksgrens. In 1844 werden de huidige palen
gezet. In het scheidingscontract van 19 april 1843 werd vast
gesteld, dat het Belgische grondgebied uit acht en het Neder
landse uit elf provincies zou bestaan.
De internationale meetploeg doet de laatste controle. V.l.n.r.
ing. L. Heyboer, knielend J. Callaert, daarnaast geknield J. de
Brabander.
Het feestelijk uitgedoste gemeentehuis van Aardenburg.
\mwm
Herinnering aan 1945.
Op 8 augustus 1843 werd bij de conventie van Maastricht bepaald
hoe de grenzen precies moesten gaan lopen en dat op de grenslijn
van beide landen 388 gietijzeren en 356 hardstenen palen zouden
worden geplaatst. Omtrent de plaats van grenspaal 348 vermeldt
het oude proces-verbaal: ,,Après avoir traversé Ie chemin susdit, la
limiet suit, en ligne droit, Ie milieu du fossé longe Ie bord septen
trional du chemin dit:Vlotweg" jusqu'a la recontre de la chaussée
de Maldegem a Breskens, ou il sera planté une borne (no. 348)".
Volgens oud-gemeentesecretaris G. A. C. van Vooren werden de
palen toen geplaatst door het leger. De processen-verbaal werden
getekend door de legercommandanten van de Nederlandse en
Belgische strijdkrachten. Wie mocht denken dat dit in een grimmi
ge stemming en onder dreigende bewapening geschiedde, kan
troost putten uit de opmerking uit het oude proces-verbaal ,,dat
men na afloop van de plaatsing nog enige tijd in gezellige en humo
ristische sfeer bijeen bleef".
Het duurde ruim honderd jaar eer er weer wat vermeldenswaardigs
gebeurde. Rondom de grenspalen werd op een reuze manier
gesmokkeld, de palen kregen vele kleuren, van menie-rood tot
camouflage-groen, maar dat werd nergens vermeld.
In 1955 werd een internationale grenscommissie ingesteld, belast
met de vaststelling van de grens tussen de Belgische gemeenten
Sint Laureins, Maldegem en Middelburg en de Nederlandse ge
meente Aardenburg. In 1956 werd de ligging van de grens vast
gesteld in een proces-verbaal.
In 1957 en 1958 werd een nieuw akkoord bereikt omtrent het
grensverloop tussen de genoemde gemeenten; het gedeelte
tussen de palen 348 en 349 bleef toen buiten beschouwing. Op 13
maart 1989 werd paal 348 herplaatst en meetkundig vastge
legd
192
NGT GEODESIA 89 - 4
