18 Studenten en de VIP[S] van Dongen
Conclusie
kaart(serie) apart wordt uitgegeven. Vereist is dan, dat de
meest gebruikte symbolen zonder legenda ook door niet
geoefende kaartgebruikers op de juiste manier worden
geïnterpreteerd; selectie van bepaalde symbolen dient
snel te kunnen gebeuren.
Het hierboven beschreven onderzoek heeft slechts 90
van de ongeveer 600 symbolen of topografische elemen
ten onderzocht. Het ligt voor de hand, dat ook symbolen
voor de overige elementen worden uitgetest. De daarvoor
te gebruiken methode is in het rapport beschreven. Toe
passingen van'kleur op grootschalige kaarten moeten na
der worden onderzocht.
Een conclusie is, dat bekende en algemeen toegepaste
symbolen, zoals bijvoorbeeld rasters, niet goed worden
herkend door verwisseling met andere symbolen. In een
„sec" situatie (niet in kaartverband) is dit uiteraard ster
ker dan in een „in situ" situatie (in kaartverband), maar
in het laatste geval waren respondenten vaak niet in staat
een symbool dat bij meerdere diensten en in de NEN-
norm 3256 voorkwam, van een juiste betekenis te voor
zien.
Het toepassen van kleur levert een zeer sterke verbete
ring op van de herkenning en de selectie van symbolen.
Dat is onderzocht voor lijn- en vlaksymbolen. Aangeno
men mag worden, dat voor puntsymbolen hetzelfde geldt.
Bij kleur kwam geen verwisseling voor van het ene ele
ment met het andere; wanneer uitsluitend op vorm moest
worden geselecteerd, waren er regelmatig vergissingen.
Daarbij komt, dat respondenten die symbolen, die ook
met behulp van kleur te onderscheiden waren, veel snel
ler herkenden. Indien kleur wordt toegepast, vindt geen
verwisseling meer plaats en gaat de selectie veel sneller:
gemiddeld 45 in plaats van 120 sec.!
Symbolen dienen op een beeldscherm in het algemeen
groter te worden weergegeven dan op papier om een
goede omschrijving mogelijk te maken. Met name cirkel
vormige elementen worden op een beeldscherm bij een
kleine weergave veelhoeken. De ruimte tussen onder
delen van een lijnsymbool moet bij een beeldscherm gro
ter zijn. Dat is ook in verband met het van grotere afstand
bekijken van een beeldscherm vergeleken met een kaart,
tenminste bij het aflezen van detailinformatie. Voor een
overzicht is nog steeds alleen de papieren kaart geschikt.
De meeste bestaande symbolen werden in de tekst slecht
herkend, dat wil zeggen minder dan de helft van de
respondenten wist ze te plaatsen. Dat pleit voor grotere
verschillen in vormgeving.
Lijnelementen worden makkelijk verwisseld wanneer al
leen op vorm kan worden geselecteerd; dit is natuurlijk
ook al duidelijk uit de conclusies met betrekking tot kleur.
De traditioneel getekende en gereproduceerde kaart zal
als „storage medium" door de elektronische kaart wor
den vervangen. In een dialoog met de computer is het
mogelijk gegevens te selecteren en weer te geven met
een afdrukeenheid.
Wat nog niet is onderzocht, zijn de extra mogelijkheden
die het beeldscherm biedt voor grootschalig kaartgebruik
en de manier waarop daarop het beste is in te spelen.
Daar zijn bijvoorbeeld het oplichten of blinken van de ele
menten van een opgevraagde informatiecategorie of van
een specifiek adresseerbaar element: wat is de beste gra
fische manier, de beste kleur voor zo'n operatie? Er is
nog niet onderzocht welke kleuren welke associaties heb
ben, wat de minimale dikte van de gekleurde lijnen op het
beeldscherm is om qua kleur herkenbaar te kunnen zijn,
en in hoeverre een bepaalde achtergrondkleur het wer
ken met het kleurenscherm zou verbeteren.
Literatuur
1Grafische presentatie van topografische elementen. Rapport van
het betreffende onderzoek in opdracht van de voorlopige Raad
voor Vastgoedinformatie. ITC/RUU, Enschede 1988.
2. Weiden, F. L. T. van der, en F. J. Ormeling, An inquiry into the
associative properties of colour, as applied to cartography.
KNAG Geografisch Tijdschrift vol. 6, no. 3, p. 282 - 289, 1972.
3. Kootstra, D., en F. J. Ormeling, Symboolontwerp en kleurge
bruik. Verslag van de kartografische studiedagen van de Neder
landse Vereniging voor Kartografie, 1986, Utrecht 1988.
4. Easterby, R., en H. J. Zwaga, Information design: the design and
evaluation of signs and pictogramms. 1984.
5. Verkenning van het onderzoeksveld op het terrein van de topo
grafische databestanden. Rapport no. 6 van de voorlopige Raad
voor Vastgoedinformatie, Apeldoorn 1987.
6. Bos, E. S., en A. J. Kers, Symboolontwerp, een logisch en syste
matisch proces. Kartografisch Tijdschrift vol. 12 no. 3, p. 19 - 28,
1986.
7. Damoiseaux, M. A., en A. J. Kers, Symbolen in de kaart. Verslag
studiedagen Oostkapelle, Amersfoort 1982.
door Theo Scheele, redacteur.
SUMMARY
18 Students and the VIP's of Dongen
The municipality of Dongen needed a landinformation system for registration, processing, query and ana
lysis of land and real estate data. Logisterion made an offer using their Arc/Info system. 18 Students of the
Technical Highschool of Utrecht tailored this system to this application.
Het gebeurde op de Dag van de Arbeid in het jaar 1989,
een dag voor de val van het Kabinet Lubbers-2. Plaats
van handeling: gemeentehuis te Dongen. Studenten van
de Hogeschool Utrecht (HU) waren het gemeentehuis
binnengedrongen en hadden zelfs officiële functies in de
organisatie weten te bemachtigen. Het was echter geen
NGT GEODESIA 89 - 6
bezettingsactie, maar een weloverwogen deelname aan
een zeer speciale activiteit: het bouwen van een proto
type vastgoedinformatiesysteem (VIS).
Alle studenten van de studierichting Landmeetkunde en
één van de richting Kartografie (van de sector Bouw
kunde) hadden zich hiervoor enthousiast aangemeld,
295
