Provincie
Limburg
Het menselijke programma
Communicatieve zelfsturing
als toekomstmodel*]
Hoe welkom zijn de Duitse ingenieursbureaus in 1992?
Zonder dat we daar bewust weet van hebben, voeren we
een programma uit, het menselijke programma. Ik ge
bruik die term uit de informatica om het nieuwe mens
beeld achter het management bewust en zichtbaar te
reconstrueren. Door de informatica wordt zichtbaar, dat
een maatschappij een kennissysteem is. Wie heeft het
menselijke programma geschreven?
Het is een oude, wijsgerige vraag. Het mythische denken
voelde heel goed, intuïtief, dat er een verborgen bestuur
der was. De theologen zeiden, dat God het menselijke
programma had geschreven. Vervolgens kwamen de
fysici; alles is energie, zeiden ze. Er zijn processen die
wetmatig zijn, die we moeten ontdekken, dan kennen we
het menselijke programma; dat is een eeuwige terugkeer,
het menselijke programma zou cyclisch zijn. Dus de wet
van de natuur was de verborgen programmeur. Toen
verschenen de biologen, het programma was een proces,
zeiden ze, een evolutieproces, niet cyclisch, maar
eenmalig en onomkeerbaar. Het menselijke programma
was genetisch, door de aanleg bepaald. De evolutie, als
verborgen bestuurder, had het menselijke programma
geschreven. Toen kwamen de economen en de sociolo
gen, alles was economisch en sociaal bepaald, door de
sociale structuren. Adam Smith sprak van de onzichtbare
Dit artikel is een voordracht gehouden op de NGL rayonbijeen
komst te Goes op 20 april 1989.
NGT GEODEStA 89-10
mogen anderen doen. Wel knap van die lui om dat voor
elkaar te krijgen, maar van een overheid zou je betere
dingen mogen verwachten.
We verlaten het bureau Rox en keren terug naar het
vaderland. Bij de douane wil ik nog even een foto maken
ter illustratie dat dit artikel echt in het buitenland is ge
maakt, maar toen werd die vriendelijke douanier plotse
ling heel erg onvriendelijk en wees mij op het fotografeer
verbod aldaar. Het scheelde niet veel of zowel de foto's
als de redacteur waren in beslag genomen, en dan had
u dit verhaal nooit gelezen. In het midden latend of dit een
groot verlies zou betekenen, geeft het wel aan dat het nog
lang geen 1992 is.
Voor Geomij BV en Geotechnik GmsH maakt dat niet veel
uit. Zij hebben werk genoeg aan beide zijden van de
grens.
Hartelijk dank heren voor uw gastvrijheid.
hand als verborgen bestuurder. De informatici komen nu
een handje helpen. God heeft WordPerfect 4.1. niet ge
schreven en ook 5.0 niet. Aangezien een computer geen
hersenen heeft, hoeven we ook niet te discussiëren over
zijn erfelijke aanleg.
Logica van het Gevoel, een essay over „de stabiliteitslagen in
de cultuur als nesteling der emoties", werd geselecteerd als
„Book of the year" door de Systems Research Foundation op
het International Congress for Avanced Studies in Systems
Theory, Cybernetics and Informatics. Het werk is een wijs
gerige theorie over de ontwikkeling van de cultuur. Volgens
Cornelis kent de geschiedenis van de mensheid drie fasen, die
elk op eigen wijze voor stabiliteit zorgen. Hij typeert de samen
leving in de oudheid als een systeem dat was gebaseerd op
macht en onderdanigheid. In de Franse tijd treedt het begrip
rechtvaardigheid op de voorgrond. De maatschappelijke orde
steunde op een systeem van regels, waaraan iedereen zich
diende te houden. Maar er is een omwenteling aanstaande. De
maatschappij van de toekomst zal worden gestuurd door com
municatie. Dit systeem van communicatie kan de problemen
van de moderne samenleving uit de wereld helpen.
Prof. Cornelis ziet zijn theorie dagelijks bevestigd: „Ik kijk iede
re ochtend in de krant om te zien wat men met mijn systeem
heeft gedaan. Dan blijkt steeds weer dat mijn ideeën overal
weerklank vinden. Een treffend voorbeeld is de Russische
leider Gorbatsjov. Ik zeg weieens bij wijze van grap: ik betaal
die man echt niet om mijn theorie te verkondigen. De Russen
beschikten over een perfect regelsysteem en een overvloed
aan macht. Toch dringt men daar zelfs aan op verandering.
Glasnost en perestrojka: dat is precies hetzelfde als flexibiliteit
en communicatie".
481
door prof. dr. A. Cornelis, hoogleraar Economische, Sociale en Culturele Kennisleer, Vrije
Universiteit Brussel.
SUMMARY
Communicative self-management as a model for the future
According to the author, the history of mankind knows three stages, each with their own way of stability.
In antiquity was the society based on power and subjectness. In the French time righteousness got promi
nent, based on a system of rules. But a revolution is approaching. In the future the society will be managed
by communication. This system of communication can solve the problems of the modern society.
