worden: biologie (een beter inzicht in de DNA-structuur), architectuur
(een beter begrip van de bouwtekening) en diverse constructievak
ken (CAD/CAM, interactief ontwerp, robotica en kinematiek).
Sinds de jaren zestig is het belang van de computer als kartografisch
gereedschap toegenomen. Dit leidde tot een andere benadering van
de kartografie, maar de basisprincipes zijn nagenoeg onveranderd
gebleven. Wel werden nieuwe aspecten geïntroduceerd door toepas
sing van computergrafiek technieken.
Het nieuwe gereedschap speelt een grote rol in de volgende vijf
trends die men heden ten dage in de kartografie kan onderscheiden:
in veel landen wordt momenteel het topografische karteringspro-
ces geautomatiseerd. Voor nieuwe kaarten worden de gegevens
via landmeetkundige en/of fotogrammetrische techniek direct
digitaal verzameld. Bestaande kaarten worden via digitaliseer-
technieken van analoog naar digitaal getransformeerd. Vaak
wordt bij de hier genoemde technieken ook at een z-coördinaat
verwerkt (hoogtelijnen, hoogtecijfers);
voor wat betreft de produktie van thematische kaarten ontstaan
meer mogelijkheden. Er is momenteel een keuze uit meerdere
pakketten met een steeds toenemende functionaliteit, waartoe in
sommige gevallen ook de produktie van 3D-kaerten behoort. Een
nadeel van deze pakketten is echter, dat bij de ontwikkeling van
de programmatuur niet altijd een kartograaf is betrokken, wat de
kwaliteit van de kartografische functionaliteit nadelig kan beïn
vloeden;
geografische informatiesystemen (GIS) bieden allerlei onderzoe
kers en andere gebruikers van ruimtelijke gegevens, zoals plan
ners, marktonderzoekers en niet in de laatste plaats beleids
makers, de mogelijkheid hun probleem op een integrale manier
te benaderen, maar het succes van dergelijke systemen is toch
sterk afhankelijk van de kartografische component. Deze maakt
het mogelijk de resultaten van geavanceerde ruimtelijke analy
ses te presenteren;
de thematische kartografische programmatuur en GIS geven een
toename te zien van kaartprodukten en kaartgebruik. Een goede
ontwikkeling, maar het aantal niet-kartografen dat hierbij betrok
ken is, neemt toe. Om er echter zeker van te zijn dat ook zij
kartografisch verantwoorde produkten maken, hebben ze hulp
nodig. Hierbij kunnen kartografische kennissystemen een grote
rol spelen;
de computer biedt de kartograaf mogelijkheden ook kaarttypen
die moeilijk en tijdrovend in produktie zijn, eenvoudiger te ver
vaardigen. Dit geldt zeker voor kaarten waarbij de derde dimen
sie is betrokken. Vooral de prismakaart en het digitale terrein
model krijgen aandacht.
Met name dit laatste punt trok in Delft de aandacht. Het blijkt dat
gebruik van 3D-kaarten, zoals het digitale terreinmodel, niet is geba
seerd op een specifieke kartografische theorie. De tweedimensiona
le theorie wordt vaak toegepast zonder rekening te houden met
bijvoorbeeld kennis van de driedimensionale perceptie.
Een onderzoeksproject computergesteunde, kartografische drie-
cartographic
information
analysis
mapuse:
map reading
perception
map
design
map use
carto
grapher
mapuser
map
production
syntax of
the graphic
sign system
map
use of the computer as a cartographic tool
1 1 high medium I 1 low
Fig. 1. Schematische weergave van de kartografische benadering.
dimensionale beeldvormingstechnieken werd gestart met als doel
uit te vinden wat de 3D-kaart karakteriseert en te bepalen of 3D-
kaarten, geproduceerd met behulp van de computer, de kaartgebrui
ker een beter inzicht geven in het gekarteerde verschijnsel. Hierbij
is gebruik gemaakt van een combinatie van kennis van driedimensio
nale perceptie, kartografische theorie en methoden en technieken
van de computerkartografie.
Het onderzoek bestaat in grote lijnen uit drie delen:
1het ontwerp van een kartografisch verantwoorde procedure voor
de produktie van de 3D-kaart en vervolgens het maken van een
prototype;
2. in relatie met de kartografische theorie, kennis van computer
grafiek en driedimensionale perceptie werd een theoretische
aanpak ontwikkeld en toegepast in de geproduceerde kaarten;
3. vervolgens werd deze theoretische ontwikkeling getoetst middels
een computergesteunde kaartgebruikstest.
In dit artikel wordt voornamelijk aandacht geschonken aan het eerste
punt, terwijl van het tweede punt enkele voorbeelden worden ge-
a) geschaduweerde reliëfkaart; b) panoramakaart.
lb.Dï(<$si£ach.
ïonuyc/i
keil
Fig. 2. Voorbeelden van driedimensionale kaarten:
