5. Samengestelde processen
Een voorbeeld is het uit het hoofd tekenen van een
stadsplattegrond.
Uit de beschreven basisprocessen kunnen langere ke
tens worden samengesteld, bijvoorbeeld GMD: handma
tig digitaliseren van tekeningen, of MWDG: mensen ver
anderen de wereld; dit wordt door een machine waarge
nomen en vastgelegd en vervolgens zichtbaar gemaakt
(opsporing van ontbossing en milieuvervuiling). In feite
moeten de meeste basisprocessen met drie letters wor
den beschreven, want alle processen die met een M be
ginnen of eindigen, zijn onbestaanbaar zonder MM-
processen, en dat geldt in iets mindere mate voor de pro
cessen vanuit of naar D. WM moet dus worden opgevat
als WMM. Maar voor classificatiedoeleinden is het mis
schien handiger om een boek dat over de werking van de
zintuigen bij de menselijke waarnemingen handelt, bij
WM onder te brengen, en dat wat dieper ingaat op de
mentale processen, in een WMM-vakje.
Ketens van basisprocessen zijn eenvoudig aan te duiden
door letters achter elkaar te plaatsen; dit wordt evenwel
wat moeilijker wanneer twee of meer processen parallel
verlopen. De digitale integratie van remote sensing-gege-
vens met gegevens die via fotogrammetrie in een vector
formaat zijn vastgelegd, zou als volgt kunnen worden ge
noteerd:
((WD)/(WGMD))DG
wat een soort steno is voor het volgende: de wereld wordt
via een scanner in een digitaal model beschreven; daar
naast worden foto's van de aarde via menselijke waar
nemingen omgezet in een ander digitaal model; beide
modellen worden gecombineerd en het resultaat wordt
grafisch weergegeven.
Het in het stereobeeld van een fotogrammetrische waar
nemer projecteren van een reeds aanwezig, uit terrestri-
sche metingen opgebouwd, digitaal model kan zo worden
genoteerd:
((WM DG)/(WG))G M
Dit is maar een kleine greep uit de vele mogelijkheden. U
moet het maar eens uitproberen op de processen waarin
OOQ-HOOFD-HAND
TEKENING/SCHRIFT
WMW
(WM+MM+MW)
WMGMW
(WMG+GMG+GMW)
WGMGMW
(WG+GMG+GMW)
RELDKAART
Neder land
Londen
DIT
PAPIER
nsbitootj
IP «rad Is o
USA
heelal
\Ko v. L»estp=
hand ->ƒ</
lllll POSITIEF
VA HALF-HALF
china(7XLOOP
Italië \y /ww\ auto
NEGATIEF
FOTO COMPUTER
SENSOREN
NUMERIEKE BESTURING
(w)
WGMDGMW
WDGMDGMW
(WGMD+DGMD+GMW) (WDGM+DGMD+GMW)
WDGMDW
(WDGM+DGMD DW)
Fig. 4. Evolutie van de geografische gegevensverwerking beschreven in het WDGM-model.
Fig. 5. Het wereldbeeld van Piet Grijs. Ook hij is in de ban van het
Droste-effect.
u zelf betrokken bent; dit kunnen ook ontwerpprocessen
zijn. In fig. 4 is een aantal stappen uit het evolutieproces
van de geografische informatieverwerking [2] zonder ver
dere toelichting beschreven. Het onderzoek in het kader
waarvan het WDGM-model is ontwikkeld, heeft betrek
king op GMG en DGMD-processen.
6. Droste-effecten
Een van de grote wereldwonderen waar je als kind mee
in aanraking komt, is het busje met Droste-cacao. De wat
ouderwets geklede verpleegster die erop staat afgebeeld,
heeft in haar hand een dienblad met onder andere een
busje met Droste-cacao erop, waarop weer een ver
pleegster staat, enz. Hoe lang zou de patiënt nog naar
zijn chocolademelk smachten? Later leer je, dat dit ver
schijnsel recursiviteit heet en dat je het wiskundig heel
eenvoudig kunt beschrijven. Maar het blijft intrigerend en
dat komt misschien wel doordat we als mens beseffen dat
we ook zo in elkaar zitten, ja dat we
wel zo in elkaar moeten zitten om
alle processen die we bedenken en
uitvoeren, in de hand te kunnen hou
den. We hebben een voorstelling
van de wereld in ons hoofd, althans
dat denken we, maar we weten ook
dat we dat denken, enz. (fig. 5). De
processen die we zelf uitvoeren of
door machines laten verrichten, kun
nen we gedeeltelijk althans zelf
waarnemen en ook zelf van tevoren
bedenken. We staan buiten de we
reld, maar zijn er zelf ook deel van.
We beseffen dat we voor het bestu
deren met behulp van onze compu
ters en tekeningen van de verande
ringen in de aarde, de aarde moeten
veranderen: zeldzame mineralen op
graven, bomen omhakken, rivieren
vervuilen [3],
We kunnen niet alleen natuurlijke
processen in de wereld simuleren,
maar ook ons ingrijpen in de wereld:
het boren van een stuk metaal op
een numeriek bestuurde draaibank
COMPUTER
WMDGMW
(WMD+DGMD+GMW)
-» ROBOTICA
w
(w)
WDW
(WD+DD+DW)
124
NGT GEODESIA 90 - 3
