Laatste analoge apparaat
Paradepaard
Historie
Het is interessant te constateren dat in de begintijd van de foto
grafie al pogingen werden ondernomen om foto's in vogel
perspectief te maken van objecten van het aardoppervlak en ze
vervolgens te gebruiken bij de totstandkoming van kaarten.
Over de eerste opname die zo, uit een kabelballon, werd ge
maakt, verscheen in 1859 een bericht. In nauwe samenwerking
met de wetenschap, de fijnmechanische industrie en de prak
tijk van de luchtfotografie door privé-ondernemingen werd de
luchtkartering snel gemeengoed.
In 1923 fuséerden verschillende luchtverkeersbedrijven tot de
Duitse Aero Lloyd AG. Opgave voor dit bedrijf was de luchtfoto
meting. Deze opgave werd nog geïntensiveerd toen uit de fusie
Aero Lloyd AG en Junkers Luchtverkeer tot Lufthansa AG, de
firma Hansa Luftbild GmbH als volle dochter van de Lufthansa
AG in het leven werd geroepen. Het hoofdkantoor van deze
nieuwe firma bevond zich in Berlijn.
Het werkterrein van de luchtfotogrammetrie strekte zich ook uit
naar het buitenland. In 1932 werd door Hansa Luftbild deelge
nomen aan een Noorse expeditie naar Groenland, en in 1930
werden enkele medewerkers uitgezonden naar China. Bij deze
gelegenheid werden Duitse uitwerkingsinstrumenten van de
firma Zeiss gebruikt voor de Luchtfotogrammetrische meting
van waterbouwkundige werken. In 1938 -1939 werden tijdens
een expeditie naar Antarctica opnamen gemaakt en uitgewerkt
van een gebied van meer dan een miljoen km2.
In de afgelopen decennia zijn veel luchtkarteringsprojecten in
binnen- en buitenland uitgevoerd. Opvallend is wellicht het
onlangs ondertekende contract voor het exclusieve recht van
Hansa Luftbild op luchtkarterlngswerkzaamheden in de DDR.
Met vier vestigingen in Münster, Schiphol-Oost, Karlsruhe en
München, vijf meetvliegtuigen en een werkplaats voor onder
houd van instrumenten en vliegtuigen mag Hansa Luftbild het
grootste Duitse luchtkarterlngsbedrljf worden genoemd. Zowel
in Münster als München staan laboratoria met moderne appa
ratuur en precisie-instrumenten ter beschikking voor stereo-
fotogrammetrische uitwerking en gegevensverwerking.
Hansa Luftbild neemt tevens deel in de bedrijven Geosat
(Mülheim), Spacemap (Hildesheim), Oranjewoud Fotodata (Al-
mere), Topsistema Lda (Lissabon) en GeoData AS (Ankara).
Tegenwoordig wordt veruit het grootste deel van alle topo
grafische kaarten vervaardigd langs fotogrammetrlsche weg.
Munster 1945.
Inmiddels zijn we aangeland op de
afdeling Fotogrammetrische Ste-
reokartering. Deze afdeling demon
streert de ontwikkeling. Op het eer
ste instrument, een Wild A10, com
pleet met tekentafel, is een opera
teur bezig met het vervaardigen van
een kaart. De opname in het stereo
model loopt via de computer naar
de tekentafel. Opvallend daarbij is,
dat de operateur eerst een stukje
uitwerkt in het model wat de teken
tafel enige tijd later zichtbaar
maakt. Het programma hiervoor is
door Hansa Luftbild zelf ontwikkeld.
De A10 is overigens het laatste ana
loge apparaat. Tegenwoordig koop je geen analoog meer
volgens Mark.
Dat zien we in de kamer ernaast. Daar is iemand op een
Wild Aviomap AMH bezig aan een kaart voor een elektri
citeitsmaatschappij. De tekentafel is verdwenen, de
resultaten van het aftasten van het stereomodel komen
via de computer in een bestand in een intern formaat, dat
later wordt omgezet naar het formaat van de opdracht
gever. Het is een puur grafische gegevensbank.
Een ander interessant instrument is een nieuwer type, de
Planicomp C 100. De operateur werkt hiermee erg ge
makkelijk. Hij maakt van twee foto's een stereomodel en
begint dan direct met de oriëntering door het meten van
de parallaxen op zes punten. De computer vraagt dan:
,,ls de relatieve oriëntering in orde?" Dat is natuurlijk niet
het geval, want hij begint er pas aan. De instelling wordt
dan aangepast en je meet opnieuw. Zo komt via een itera
tieproces al snel een goede oriëntering tot stand.
Van de foto's die nu worden bewerkt, worden alleen pun
ten voor de aerotriangulatie gemeten. Uit de printer komt
alleen een lijst met modelcoördinaten. Na afloop gaat de
uitkomst naar een andere afdeling, waar via blokvereffe-
ning het eindresultaat van de ruimtelijke aerotriangulatie
wordt verkregen.
Daar ligt een groot werkterrein
braak en Hansa Luftbild zal er zijn
gehele know-how gaan inpompen.
Dat Hansa Luftbild ook buiten
Duitsland werkzaamheden verricht,
tonen prachtige menshoge opna
men in de gang naar de uitwer
kingsafdeling. Het zijn fraaie beel
den uit Zuid-Afrika, Madagascar,
Jordanië, Colombia, Afghanistan en
de Himalaya.
Dan zijn we bij het paradepaard: de Intermap Analyt IMA,
een analytisch fotogrammetrisch werkstation en tevens
uitwerkingsinstrument. Het is ontwikkeld door Intergraph
en Zeiss samen en erg gebruikersvriendelijk. We mogen
het zelf even proberen. Met een handig handapparaatje
wordt het stereomodel afgetast en ook de hoogte inge
steld. Oriënteren gebeurt geheel numeriek, maar dat was
al gebeurd. Ik „fiets" dus maar een eindje door het dorp
Haaksbergen.
212
NGT GEODESIA 90 - 5
