Beslissingen aangaande de configuratie, inhoud
en mogelijkheden van het prototype
Aangezien de registratieve systemen op verschillende
fronten aandacht krijgen, en worden ontworpen en gerea
liseerd, is besloten gedurende de derde fase van het
onderzoek een prototype te ontwikkelen voor een beslis-
singsondersteunend systeem. De aandacht verschuift
hierbij van systematisering van gegevens naar een geïn
tegreerd gebruik van deze gegevens.
Het ontwikkelde prototype is een model van een systeem
dat beslissingen op het raakvlak van ruimtelijke ordening
en milieubeheer ondersteunt. Hierbij worden, via ruimte
lijke analyse, activiteiten die milieubelasting veroorzaken,
geconfronteerd met hiervoor gevoelige bestemmingen.
Bij deze analyse wordt gebruik gemaakt van het concept
„milieuzonering", het ruimtelijk scheiden van (milieu)-
belastende activiteiten en hiervoor gevoelige bestem
mingen.
Nadat het doel van het prototype was vastgesteld, is een
aantal kritische beslissingen genomen ten aanzien van
de volgende kwesties:
de keuze van de apparatuurconfiguratie en de pro
grammatuur van het systeem;
het afbakenen van de inhoud en functionaliteit van het
systeem.
Wat betreft de eerstgenoemde kwestie is rekening ge
houden met de volgende punten. Nederlandse gemeen
ten beschikken slechts over een klein budget en er wordt
in een gemeentelijke omgeving voornamelijk gebruik ge
maakt van PC's. Derhalve is het prototype op een PC ont
wikkeld.
Het zoneringsconcept vereist voorts, dat gebruik wordt
gemaakt van programmatuur die manipulaties zoals het
leggen van buffers om een gebied en het over elkaar
leggen van kaartlagen (overlay), mogelijk maakt. Een van
de huidige PC GIS-pakketten die dergelijke functies
ondersteunt, is PC ARC/INFO. Aangezien dit pakket en
de daarvoor benodigde apparatuur aanwezig is bij de
Faculteit der Geodesie van de Technische Universiteit
Delft, is besloten het prototype hiermee te ontwikkelen.
Hoewel PC ARC/INFO een relationeel gegevensbeheer-
systeem (database management systeem, DBMS)
INFO genaamd bevat, is het bij het prototype beho
rende thematische bestand niet in deze omgeving ontwik
keld, maar in die van PC ORACLE. Deze keuze is ge
maakt, omdat ORACLE met SQL*FORMS en SQL*
MENU een veel krachtiger instrument biedt voor onder
houd en bevraging van de gegevensbank. Bovendien is
ORACLE momenteel ongetwijfeld het meest gebruikte
relationele DBMS-pakket.
De afbakening van de inhoud en mogelijkheden van een
te ontwikkelen systeem is over het algemeen een moei
lijke kwestie. Het is niet mogelijk, zelfs niet wenselijk, alle
mogelijke functies die een zoneringssysteem zou kunnen
ondersteunen, in één keer te realiseren. Overigens wordt
een fase van „prototyping" altijd beperkt door factoren
zoals beschikbaarheid van testgegevens, beperkingen in
de programmatuur en apparatuur en de beschikbare hoe
veelheid tijd en geld. Enige kritische beslissingen hierom
trent zullen worden genoemd.
Ten einde een representatief bestand te verkrijgen, is een
kaart (schaal 1 1000) van een middelgrote Nederlandse
gemeente gedigitaliseerd en aangepast. Dit heeft gere-
260
sulteerd in twee locatiegebonden bestanden. Het eerste
aangemaakte bestand bevat topografie in de vorm van
gebouwen en wegen. Het tweede bestand bestaat uit een
woonblok-(wijk-)indeling van dezelfde plaats.
Voorlopig is bij het prototype uitgegaan van de bestaande
situatie, hetgeen concreet betekent dat het systeem al
leen in staat is conflicterende activiteiten in de bestaande
situatie te signaleren. Het systeem biedt echter niet de
mogelijkheid consequenties van mogelijke beleidsacties
die bedoeld zijn om een eind te maken aan de overlast,
te simuleren.
Een publikatie van de VNG (het zogenaamde „groene
boekje") is gebruikt als uitgangspunt voor de aan milieu
belastende activiteiten toe te kennen afstandswaarden
(zones). Voor verschillende typen bedrijvigheid, onder
scheiden via de SBI-code (Standaard Bedrijfs Indeling), is
de milieubelasting voor verschillende soorten milieu
aspecten (zoals geluid en gevaar) uitgedrukt in geschatte
afstanden of indexen. De waarden van de afstanden en
indexen zijn gedefinieerd voor het gevoeligheidsgebied
„rustige woonwijk". Voor andere typen gevoeligheidsge
bied kunnen deze waarden worden omgerekend middels
correctiefactoren. Een voorbeeld is te zien in tabel 1.
SBI-
code
ontvangend
gebied
milieu-aspecten (afstanden In meters)
geur
stof
geluid
trilling
gevaar
20.21
rustige woonwijk
50
100
300
50
100
city functie
30
50
100
30
50
dienstverlening
30
50
200
30
100
ambachtelijke
functie
30
30
200
30
50
Tabel 1. Milieubelasting veroorzaakt door een melkproduktenfabriek
voor verschillende typen ontvangende gebieden, uitgedrukt als af
stand die in acht dient te worden genomen tussen de fabriek en de
ontvangende gebieden.
Het zoneringsconcept van het prototype wordt gereali
seerd door middel van de buffertechniek van PC ARC
INFO. Rond punten, lijnen of polygonen kunnen buffers
van verschillende grootte worden gegenereerd. Op het
eerste gezicht zou het voor de hand liggen buffers met
verschillende afstanden rond de bestaande activiteiten te
construeren. In het prototype is hier niet voor gekozen.
De ontvangende gebieden zijn juist gebufferd met een
reeks van concentrische zones (van respectievelijk 20,
50, 100, 200 en 500 meter). Technische en bestuurlijke
redenen liggen hieraan ten grondslag.
Een technische reden is de volgende. Het bufferen van
activiteiten voor een bepaald type milieubelasting resul
teert in een kaart met „grote wolken" van buffers. Bij het
ARC/INFO-buffercommando „smelten" overlappende
buffers namelijk samen. Als gevolg hiervan is herkenning
van afzonderlijke, conflicterende activiteiten niet meer
mogelijk. Het bufferen van de belastende activiteiten
heeft ook een bestuurlijk nadeel. Het is goed voor te
stellen dat paniek kan uitbreken onder de bevolking, wan
neer deze zou worden geconfronteerd met „grijze wol
ken" die zich, op een kaart, boven hun woningen samen
pakken.
NGT GEODESIA 90 - 6
