RIJKSKADASTER SPIL BIJ
PRIVATE RECHTSVERKEER
opgedragen aan het Instituut voor Bouwrecht in samen
werking met de Vakgroep Toegepaste en Planologische
Geodesie van de TU Delft.
Selectie
In dit tweede rapport dat waarschijnlijk zal uitmonden in
een advies van de RAVI zelf, wordt allereerst een nadere
selectie gepleegd van te registreren publiekrechtelijke
beperkingen. Voorop staat daarbij het belang van het
rechtsverkeer en dus niet dat van de bestuurlijke informa
tievoorziening, hoewel dat op de achtergrond meespeelt.
Naast min of meer ingrijpende gebruiks- en beschikkings
beperkingen komen ook financiële lasten en beheerver-
plichtingen die op basis van publiekrechtelijke wetten en
verordeningen worden opgelegd, in beginsel voor regis
tratie in aanmerking. Als zodanig worden in het concept
rapport niet minder dan een veertigtal overheidsbeschik
kingen en achttien besluiten van algemene strekking,
waaronder bestemmingsplannen en andere planfiguren
met een bindend karakter, opgesomd.
Systeem
Wat het systeem van registratie betreft zal waarschijnlijk
worden teruggegrepen op het onderscheid dat in 1976 al
in het Rapport van de Werkgroep Coördinatie Wetgeving
Onroerend Goed van het Instituut voor Bouwrecht werd
gemaakt [11]. Naast ondergetekende als voorzitter had in
die werkgroep ook zitting mr. ir. J. L. G. Henssen, destijds
hoofdingenieur bij de Directie van het Kadaster en de
Openbare Registers. Ik zeg dit, omdat in het genoemde
rapport niet werd gekozen voor een complete registratie
van de publiekrechtelijke rechtstoestand door de Rijks
dienst, maar slechts voor een verwijzingssysteem in de
kadastrale registratie. In dat systeem zou, behalve naar
de door het Kadaster zelf bijgehouden openbare regis
ters, ook naar elders bijgehouden brondocumenten kun
nen worden verwezen. De meeste publiekrechtelijke be
perkingen worden immers door de gemeenten opgelegd
en het is eenvoudig ondoenlijk alle desbetreffende bron
documenten (plannen, beschikkingen en andere beslui
ten) te doen overschrijven in de openbare registers. Tot
nu toe heeft het rijkskadaster dit alleen ten aanzien van
beschikkingen met zaaksgevolg min of meer na
gestreefd7).
Samenwerking
Wil er echter ooit een sluitend informatiesysteem ook ten
aanzien van de publiekrechtelijke rechtstoestand tot
stand komen, dan is een nauwe samenwerking tussen
7) Nota naar aanleiding van het Eindverslag op p. 5 e.v. en verder
RAVI-rapport no. 13, p. 67 e.v.
8) Zelfs het door C. F. G. van der Boom, Nieuwbouw koopwoningen,
diss. Leiden 1990, p. 16 e.v. voorgestelde rechtsgevolg van stil
zwijgende vergunningverlening bij het niet tijdig verstrekken van
informatie over de bouwmogelijkheden door B en W gaat in de
Nederlandse verhoudingen veel te ver. Zie over de juridische
waarde van het Franse certificat d'urbanisme M. H. Koert in mijn
afscheidsbundel Rechtsvorming in de sociale rechtsstaat, p. 300
e.v., Deventer 1989.
9) Zie daarover naast de samenvatting in het RAVI-rapport op p. 42
e.v. uitvoerig M. H. Koert, Rechtsvergelijkende studie naar de
kenbaarheid van de publiekrechtelijke rechtstoestand van onroe
rend goed in Engeland, Frankrijk, België en West-Duitsland,
Rijkscommissie voor Geodesie/Instituut voor Bouwrecht, p. 5 e.v.,
Delft-Den Haag 1988.
rijkskadaster en gemeenten onvermijdelijk. Kan men van
het private rechtsverkeer vragen dat notariële akten en
verklaringen en ook gerechtelijke stukken in de openbare
registers van onroerend goed worden ingeschreven al
vorens zij hun beoogde werking tegen derden krijgen, bij
de gemeentelijke en andere publieke besluitvorming is dit
een onmogelijke eis8). Bovendien is de bewaarder van de
openbare registers niet in staat om verantwoorde infor
matie uit publiekrechtelijke brondocumenten te geven.
Dat kan alleen het betrokken openbaar lichaam dat het
besluit heeft genomen. In Engeland, het enige naburige
land waar tot onze verrassing een nagenoeg complete
registratie van de publiekrechtelijke rechtstoestand bleek
te bestaan, gebeurt dit dan ook in hoofdzaak via lokale
registers9).
Rol rijkskadaster
Bij ons zou ik zo ver niet willen gaan, zeker niet waar het
de perceelsgewijze registratie betreft. Anders dan Enge
land beschikken wij immers over een volledige kadastrale
indeling van ons land. Zodoende kunnen wij ook de
registratie van de publiekrechtelijke rechtstoestand,
evengoed als die van de privaatrechtelijke, koppelen aan
die indeling. Juist zo'n perceelsgewijze registratie in de
zin van een verwijzingssysteem naar de brondocumen
ten, waar dan ook ter nadere informatie opgeslagen, is
wat wij ten behoeve van het rechtsverkeer nodig hebben.
Daarin kan alleen het rijkskadaster voorzien. Of eigenlijk
moet ik het nog anders zeggen: de kadastrale indeling
wordt door het rijkskadaster bijgehouden en al dan niet
via een geautomatiseerd systeem op den duur dus
het Landmeetkundig en Kartografisch Informatiesysteem
(LKI) doorgespeeld naar het gemeentekadaster.
Rol gemeentekadaster
De gemeente kan het eigen kadaster desgewenst aan
vullen met een perceelsgewijze registratie, indien ze over
deze kadastrale indeling beschikt ook weer in de vorm
van een verwijzingssysteem van de publiekrechtelijke
beperkingen, uiteraard voor zover die door de gemeente
zelf worden opgelegd. Daarmee zijn wij dus terechtgeko
men bij de rol van het gemeentekadaster in het geheel.
Laat ik er direct voor alle duidelijkheid bij zeggen: die kan
nooit zo ver gaan, dat het rijkskadaster bij de registratie
van de publiekrechtelijke rechtstoestand wordt uitge
schakeld. Al was het alleen maar, omdat ook op rijks-,
provinciaal en waterschapsniveau beperkingen worden
opgelegd, die dan toch het beste centraal kunnen worden
geregistreerd. Maar dat niet alleen. Bij uitstek is en blijft
het rijkskadaster in mijn gedachtengang de spil waarom
het hele private rechtsverkeer draait. Per slot van reke
ning berusten bij deze instelling de openbare registers,
waarin privaatrechtelijke rechtsfeiten worden ingeschre
ven.
Rol notarissen
Er is echter nog een andere reden waarom het kadastrale
verwijzingssysteem, ook voor zover het betrekking heeft
op de publiekrechtelijke rechtstoestand en dus een ver-
314
NGT GEODESIA 90 - 7/8
