mini-serie
De Topografische Dienst [*1]
T75 jaar leverancier
van topografische informatie
Historie
Het gescande origineel op het beeldscherm
Arbeidsomstandigheden
door ir. J. van der Linde, adjunct-directeur van de Topografische Dienst te Emmen.
SUMMARY
The Topografische Dienst, 175 years supplier of topographical information
An introduction to a number of articles in this magazine and in the Kartografisch Tijdschrift is given.
After a retrospective view some future perspectives are sketched.
In 1815 werd het dienstvak van de Militaire Verkenningen
opgericht, dat later de voorloper van de Topografische
Dienst zou blijken te zijn. De officieren van de Generale
Staf die bij de Militaire Verkenningen waren ingedeeld,
moesten in vredestijd informatie over het terrein verzame
len. De ingewonnen, veelal statistische informatie werd
weergegeven in rapporten die voorzien werden van kaar
ten. Deze kaarten werden al snel van bijzaak tot hoofd
zaak, hoewel het produceren van kaarten de taak van het
Topographisch Bureau van de Genie was. Na een jaren
lange ambtelijke strijd tussen deze twee afdelingen die
zich beide wensten bezig te houden met de kaartvervaar
diging, kwam de Militaire Verkenningen als overwinnaar
te voorschijn. Daar het Topographisch Bureau nog eerder
Fig. 1. Illustratie bij personeelsadvertentie voor de technisch karto-
graaf van de toekomst bij de Topografische Dienst.
werd opgericht, is de exacte datum van het begin van de
officiële kartering van Nederland nog voor discussie vat
baar, maar zeker is dat vijfentwintig jaar geleden het
150-jarig jubileum is gevierd. Voor de Topografische
Dienst reden genoeg om dit strijdlustig begin nu, in 1990,
te vieren met een reeks activiteiten die de topografische
kartering in beweging zal houden.
Reeds in 1825 zijn andere overheden medegebruikers
van de door de Militaire Verkenningen verzamelde infor
matie. De Topographische en Militaire Kaart, uitgegeven
rond 1850, was ook direct voor het publiek verkrijgbaar.
De beschikbare informatie had dus van het begin af aan
een nationale functie voor de overheid, maar ook voor het
bedrijfsleven. Aan deze nationale taak van de Topogra
fische Dienst is door de jaren heen weinig veranderd. De
manier waarop de informatie wordt verzameld en hoe er
vorm aan wordt gegeven, is wel degelijk veranderd, zowel
met gevolgen voor de arbeidsomstandigheden als voor
het eindprodukt.
De topograaf van toen was een stafofficier, die het uit
drukkelijk verboden was in het huwelijk te treden, zodat
hij zonder huwelijkse verplichtingen het land kon door
trekken. De huidige verkenner moet het doen zonder
statusverhogend uniform, maar hij kan nu aanspraak
maken op halve dagen ouderschapsverlof, mits hij kinde
ren heeft uit een rechtmatig huwelijk. Als hij dan 's och
tends de inhoud van de luiers heeft verkend, zal er 's mid
dags vervangend werk moeten worden gezocht, daar
halve dagen verkennen ver van huis nu eenmaal niet
mogelijk is.
Het overgrote deel van het personeel is in een leeftijds
fase gekomen, waar jonge kinderen niet ongebruikelijk
zijn. Toen de Dienst in 1984 in het kader van de spreiding
van de rijksdiensten werd overgeplaatst van Delft naar
Emmen, gaven de meeste oudere werknemers er de
voorkeur aan in het westen te blijven, waardoor de ge
middelde leeftijd met één klap vijftien jaar daalde. Hier
mee viel een stuk ervaring weg, maar anderzijds zijn daar
jonge werknemers voor teruggekomen, die de wil en de
bereidheid bezitten om met moderne technieken een
306
NGT GEODESIA 90 - 7/8
