X.
TOPOGRAFISCHE
INFORMATIE
Basisbestand
Meer dienstverlening
BASISBESTAND
lucht
foto's
l
kaarten
TOEPASSINGEN
geografische bronnen
GEOGRAFISCHE
INFORMATIE
selecties en aggregaties
in verschillende formaten
ATTRIBUUT
INFORMATIE
Informatiebronnen
Kort voor de Tweede Wereldoorlog is de luchtfoto de
basis voor de informatie-inwinning geworden. Sinds die
tijd is de inwinning van de topografische wijzigingen ge
heel in eigen hand. Nu er mogelijk betrouwbare en toe
gankelijke bestanden van derden komen en de verande
ringen bovendien per thema kunnen worden verwerkt,
behoeft de informatie niet meer uitsluitend uit het lucht
foto-archief te komen.
Onlangs zijn er proeven genomen om de Grootschalige
Basiskaart van Nederland (GBKN) te gebruiken als infor
matiebron voor de bebouwing. Helaas is de GBKN nog
maar voor een klein deel van het land beschikbaar en
bepaald niet uniform. Mogelijk zal, als de GBKN volledig
in de fase van de jaarlijkse bijhouding is gekomen, de
geschiedenis zich herhalen, want ook in 1815 werden
gegevens ontleend aan het Kadaster.
Fig. 3. De centrale rol van het basisbestand schematisch weer
gegeven.
worden overlegd. Niet elke gebruiker zal blij zijn met de
algehele vervanging van zijn oude bestand door een her
ziene versie, zeker niet als hij het bestand eigenhandig
heeft verrijkt met voor zijn toepassing van belang zijnde
informatie. De Dienst realiseert zich dat digitale geogra
fische informatie slechts een onderdeel vormt van een
geografisch informatiesysteem (GIS), waarvan ook appa
ratuur en programmatuur deel uitmaken. De door de
Dienst geleverde ruimtelijke informatie zal net als bij de
papieren kaart een uniforme inhoud, een landelijke be
dekking, een constante kwaliteit en een gegarandeerde
bijhouding hebben.
Momenteel wordt de cyclus van de bijhouding door veel
gebruikers als te lang ervaren. Deze kritiek geeft het
belang aan van een goed geregelde herziening. Bij een
digitaal bestand is de bijhouding van nog meer belang.
De mens kan bij het raadplegen van een kaart rekening
houden met de veroudering van de kaart; een programma
daarentegen kan geen rekening houden met de ouder
dom van de gegevens bij het maken van berekeningen.
Gelukkig behoeft de herziening van een geografisch
bestand niet automatisch te worden gekoppeld aan de
produktie van een nieuwe kaart. Daarom kan de cyclus
van de herziening per thema uit de kaart apart worden
vastgesteld. De wegen zouden bijvoorbeeld met een
korter interval kunnen worden herzien als het grondge
bruik. De gebruikers van het bestand zouden, rekening
houdend met de kosten, de herzieningscycli per kaartthe-
ma moeten vaststellen. De Topografische Dienst is voor
de kaartproduktie overigens ook een gebruiker van zijn
eigen gegevens.
Door het digitaliseren van de geografie kan het produktie-
proces van de papieren kaart worden geautomatiseerd.
Veel belangrijker zijn de digitale geografische bestanden,
die voor vele toepassingen kunnen worden gebruikt.
Met het oog op de gevarieerde behoefte zal de Dienst een
basisbestand opbouwen met een eenvoudige chain-node
structuur. Met behulp van beschikbare programmatuur
zullen hierop bewerkingen worden toegepast. Het resul
taat van zo'n bewerking kan zijn een selectie, een aggre
gatie, een coördinaattransformatie en ook de generatie
van een geavanceerde topologische structuur. In een
chain-node structuur zijn de gecodeerde lijnen van
knooppunt naar knooppunt gegeven. In een topologische
structuur zijn daaraan nog ruimtelijke relaties toege
voegd; bijvoorbeeld het grondgebruik links en rechts van
die lijnen, wat weer kan worden gebruikt voor het inventa
riseren van oppervlakte-elementen of voor kartografische
doeleinden.
Standaard zal een aantal bestanden worden gevormd,
die qua detailniveau vergelijkbaar zijn met de huidige
kaartschalen: 1:12 500 (het basisbestand), 1:50 000,
1 250 000 en 1 500 000. In hoeverre deze bestanden
aan elkaar gerelateerd zullen zijn, is nog de vraag. De
bestanden zullen voorlopig niet automatisch uit elkaar
kunnen worden afgeleid, omdat bij het generaliseren te
veel subjectieve aspecten een rol blijven spelen. Inter
actieve programma's zullen de kartograaf wel assisteren
bij het generaliseren. Ook zal nieuwe informatie uit ande
re bronnen moeten worden toegevoegd, omdat de kleine
re schalen vaak sneller worden herzien dan de grotere.
Zo wordt de kaart 1 250 000 eens in de vier jaar herzien
tegen de kaart 1 50 000 gemiddeld eens in de zeven
jaar.
Het basisbestand of één van de afgeleide bestanden
vormen voor de gebruiker slechts een halffabrikaat; af
hankelijk van de toepassing zullen gegevens moeten
worden toegevoegd en bewerkingen uitgevoerd. De
Dienst kan daarbij behulpzaam zijn door de werkzaam
heden op contractbasis uit te voeren of door programma
tuur ter beschikking te stellen.
De ontwikkelingen in de GIS-wereld gaan zo snel, dat we
al deze nieuwe diensten op korte termijn niet alleen
kunnen leveren. Er zijn dan ook gesprekken op gang ge
komen met het bedrijfsleven om in samenwerking sneller
308
NGT GEODESIA 90 - 7/8
