De stand anno 1990
Wijzigingen in de kaart
Jubileum-activiteiten
Reeds in 1979 werd duidelijk dat zo'n bestand wel een
zekere structuur nodig heeft. Gekozen is voor een een
voudige chain-node structuur, die in een later stadium
zonodig kan worden omgezet in een volledige topologi
sche structuur. Voordien werden internationale DLMS-
bestanden gebruikt. DLMS staat voor Digital Land Mass
System; deze bestanden zijn bedoeld voor radarsimulatie
en bevatten behalve een hoogtematrix ook topografie met
een detaillering zoals die kan worden weergegeven op
een schaal 1 250 000. Op basis van de chain-node struc
tuur zijn de volgende bestanden van Nederland beschik
baar vanaf de daarachter gegeven jaren:
Gemeentelijke indeling 1 400 000 1979
Bestand ten behoeve van 1 250 000
serie 1501 ground en air ed. 1 1987
(alleen lijnelementen)
wegenkaart (alleen lijnelementen) 1988
serie 1501 ground en air ed. 2 1990
(inclusief vlaktinten) 1991
Bestand ten behoeve van 1 50 000
(serie M733)
wegen en spoorwegen 1987-1990
alle kartografische elementen 1989- 1997
Bestand ten behoeve van 1 500 000
(serie 1404) 1991
Basisbestand direct geschikt voor de
schalen 1 10 000 en 1 25 000 1990 -1997
Het digitaal maken van de informatie hoeft niet zonder
meer te leiden tot veranderingen in de papieren kaart. Nu
de gegevens van de kaart digitaal voorhanden zijn, blijkt
dat de kaart op een beperkt aantal punten eenvoudig te
verbeteren is, zonder zelfs de kosten te verhogen. Tot nu
toe werd de bebouwing weergegeven door rode vlakken
met rode contouren, waartussen de straten wit bleven.
Nu de hartlijnen van de straten digitaal beschikbaar zijn,
zullen alle straten worden weergegeven met zwarte con
touren. De rode contouren van de bebouwing zullen hier
door grotendeels verdwijnen. De straten in de bebouwde
kommen komen dan meer „gestoken" over. Verder kan
nu ook het onderscheid worden gemaakt tussen onver
harde wegen en straten. Er is voor gekozen de onver
harde wegen van een lichtgrijze tint te voorzien, terwijl de
straten wit blijven.
Behalve deze wijzigingen in het kaartbeeld die direct
samenhangen met de techniek, kan men zich ook af
vragen of de papieren kaart na meer dan een eeuw niet
aan verandering toe is. Het afgebeelde terrein is in de
afgelopen periode namelijk aanzienlijk gewijzigd. Zo is
bijvoorbeeld het aantal hulpmiddelen om in onbekend ter
rein de weg te vinden, enorm toegenomen. Vroeger was
het aantal handwijzers zeer beperkt en stond niet langs
elk weggetje een naambordje. Toen waren markante
bomen en boerenhofsteden belangrijke herkenningspun
ten in het terrein. Nu vormen naambordjes van wegen en
waterlopen of de genummerde paddestoelen een veel
betrouwbaarder aanknopingspunt voor de verdwaalde
kaartlezer. De topografische kaart is voor dit gebruik
helaas nog een blinde kaart. Toen lagen er nog jaag
paden langs de vaarten; nu zijn er talloze fietspaden die
slechts met een enkel symbooltje op de kaart zijn terug te
vinden. Ook de zogenaamde rode paaltjes routes, natuur
paden en andere toeristische informatie zijn niet op de
topografische kaart weergegeven. Er moet nog eens
grondig worden onderzocht of al dit soort informatie er
niet op staat omdat ze niet is gewenst of domweg omdat
ze een eeuw geleden nog niet bestond.
Als men besluit informatie toe te voegen aan het kaart
beeld, zal er ook informatie moeten verdwijnen, want de
kaart kan in verband met de leesbaarheid niet ongestraft
worden volgestopt. Voor bepaalde informatie zal het ook
voldoende zijn als ze in het bestand is opgenomen zon
der op de kaart te worden afgebeeld. Informatie voor de
oriëntering moet zoveel mogelijk op de kaart blijven
staan, maar van gedetailleerd onderscheid zou men zich
kunnen afvragen of dat de moeite van de inwinning en/of
het weergeven wel loont. Ik denk hierbij onder andere aan
het onderscheid tussen dammen en duikers, tussen
sloten en greppels en tussen kades en dijken. Ik stel
zeker niet voor om alles maar gedachteloos te verande
ren, maar voor mij staat wel vast dat dit de geschikte tijd
is een weloverwogen verandering van inhoud en uitvoe
ring van de topografische kaart door te voeren.
In 175 jaar heeft de Dienst veel ervaring opgebouwd en
een produkt samengesteld dat zo vanzelfsprekend is
geworden, dat beleidsvoerders zich niet meer kunnen
voorstellen dat het nog enige zorg behoeft. Dit degelijke
produkt is er nog steeds, maar is ook volop in ontwikke
ling. Hierboven zijn slechts enige grove lijnen naar de toe
komst geschetst. In de vakliteratuur zal een aantal van
deze onderwerpen verder worden uitgediept. In de
komende nummers van dit tijdschrift zullen nog artikelen
verschijnen over de automatisering bij de Dienst en over
enkele specifieke digitale produkten. Prof. ir. L. van
Zuylen, oud-directielid van de Dienst, zal in het oktober
nummer de historie belichten. Het Kartografisch Tijd
schrift zal eveneens aandacht besteden aan het 175-jarig
jubileum en wel door een speciaal themanummer uit te
geven. Hierin zullen onder meer artikelen worden opge
nomen over:
de karteringsdiensten in Europa;
toponiemen op topografische kaarten;
de topografische kaart als beeld van het landschap;
de militaire kaartserie 1 250 000 en afgeleide kaar
ten;
het gebruik van militaire kaarten;
militaire toepassingen van digitale geografische be
standen.
Dit jubileumnummer zal ook worden uitgereikt aan de
deelnemers van het gezamenlijke symposium van land
meters en kartografen, dat 24 oktober 1990 in Emmen zal
worden gehouden. Mogelijk een extra reden om het sym
posium te bezoeken. Op het symposium zal veel aan
dacht worden besteed aan het gebruik van de digitale
topografische kaart. Nadere informatie vindt u op p. 330
van dit nummer. Mocht u niet tot oktober kunnen wach
ten, breng dan een bezoek aan de expositie „Land in
kaart", die van 22 juni tot 15 september 1990 in het voor
lichtingscentrum van Defensie in 's-Gravenhage wordt
gehouden. Op de expositie zal naast het verleden en het
heden van de Topografische Dienst eveneens aandacht
worden besteed aan het toekomstige gebruik van de
produkten van de Dienst. Hoe dan ook, u zult de komen
de tijd nog van ons horen!
310
NGT GEODESIA 90 - 7/8
