312
aanmerking komen werkzaamheden met een geodetisch-
juridisch karakter. Genoemd worden daar onder meer:
aanwijzing en opmeting van rechtsgrenzen;
uitzetting en aanwijzing van grenzen in het terrein;
grensonderzoek bij aanwas, vernieuwing en verkave
ling;
aanwijzing van kavelgrenzen bij landinrichting.
Verzelfstandiging
Een en ander betekent uiteraard allerminst, dat er toch
niet een verdere mate van verzelfstandiging van het
Kadaster mogelijk zou kunnen zijn dan tot nu toe via de
Kadasterwet is gerealiseerd. Mij is bekend dat naar die
mogelijkheden thans door de directie een oriënterend
onderzoek wordt ingesteld met steun van de Vakgroep
Bestuursrecht en Bestuurskunde van de RU Groningen
onder leiding van prof. mr. M. Scheltema. Men is daar op
de goede plaats, want Scheltema is de man van de zelf
standige bestuursorganen [5], Een begrip dat hij zo ruim
opvat, dat daaronder ook publiekrechtelijke instellingen
kunnen vallen met eigen wettelijke taak, personeel,
bestuur en soms ook rechtspersoonlijkheid. Het verschil
met een openbaar lichaam is dan alleen nog, dat bij het
laatste ook sprake is van een gemeenschap van perso
nen over wie het bestuur wordt gevoerd, en dat die ge
meenschap vatbaar is voor democratisering3). Bij het
Kadaster is dat niet het geval, want het gaat hier niet over
het eigen personeel, maar over een externe gemeen
schap van personen, zoals bijvoorbeeld een waterschap
als functioneel openbaar lichaam die wèl heeft. Dat zijn
daar de ingelanden. Het Kadaster heeft geen ingelanden,
doch registreert ze alleen.
Zelfbeheer
Doel van een verdergaande publiekrechtelijke vorm van
verzelfstandiging niet te verwarren dus met de privati
sering kan zijn het Kadaster als overheidsinstelling
meer mogelijkheden van zelfbeheer te bieden en minder
afhankelijk te maken van departementale bemoeienis.
Per slot van rekening zijn de wettelijke taken die het
Kadaster als rijksdienst heeft, niet aan de Minister van
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
opgedragen. Voor zover zij een uitvoerend karakter
dragen, kunnen zij verder worden verzelfstandigd. Nu al
hebben volgens de Kadasterwet rechtbank en Hoge
Raad in hun hoedanigheid van administratieve rechter via
de bezwaar- en beroepsprocedure van de artikelen 60 -
62 het laatste woord over de bijhouding en vernieuwing
van de kadastrale registratie en kaarten. Ook kan een
bedrijfsmatige opzet van het management binnen de
sfeer van een klantgerichte overheidsinstelling als het
Kadaster beslist geen kwaad. Integendeel, in dat opzicht
is er al veel ten goede veranderd en zijn de voornemens
ook voor de toekomst schoon, mede blijkens de genoem
de brochure.
Beleid
Men moet echter wel bedenken, dat zelfs de weg naar de
hel met goede voornemens geplaveid schijnt te zijn.
Daarom is het oppassen geblazen, zeker waar het gaat
3) Over de kenmerken van openbare lichamen zie men verder
Bestuursrecht in de sociale rechtsstaat, deel 1, p. 117 e.v.
4) Zie met name de Nota naar aanleiding van het Eindverslag en
Handelingen UCV 65 en 66 van 8 en 9 juni 1988.
om het vastgoedinformatiebe/e/d. Immers het verzelfstan
digen van publiekrechtelijke instellingen en organen
moge mede dienen ter inperking van een ministeriële ver
antwoordelijkheid die voor uitvoerende taken toch nooit
geheel kan worden waargemaakt. Voor de beleidsbepa-
ling ligt het totaal anders. Dat kon men bijzonder goed
zien bij de behandeling van de Kadasterwet in de Tweede
Kamer. Het ging daarbij immers vooral om twee dingen,
namelijk de mogelijke nieuwe taken die ik in een voor
dracht voor het 14e NGL-congres had genoemd [6] en in
verband daarmee de verhouding tussen rijks- en ge
meentekadaster4). Ik zal op die nieuwe taken registra
tie van de publiekrechtelijke rechtstoestand, gebruiks-
registratie en registratie van fiscale waarden nu ander
maal ingaan. Enerzijds, omdat zij in hoge mate de toe
komstige plaats van het rijkskadaster bij de vastgoed
informatie mede zullen bepalen en anderzijds, omdat de
verdere ontwikkeling van het gemeentekadaster er al
evenzeer van afhankelijk is.
Behandeling
Achtereenvolgens zullen de volgende onderwerpen aan
de orde komen:
verhouding tussen rijks- en gemeentekadaster;
registratie van de publiekrechtelijke rechtstoestand;
gebruiksregistratie;
registratie van fiscale waarden.
Op alle vier fronten zijn belangrijke ontwikkelingen gaan
de. Ontwikkelingen die sinds de parlementaire behande
ling van de Kadasterwet zelfs nog in de versnelling zijn
geraakt. Het verhaal wordt besloten met een pleidooi
andermaal voor
een wettelijke regeling van het gemeentekadaster.
2. Verhouding tussen rijks- en gemeente
kadaster
Gemiste kans
Het valt te betreuren dat Minister Nijpels de hem destijds
op een presenteerblaadje aangeboden kans om in de
Kadasterwet ook de positie van het voor de uitvoering
van nieuwe taken zo belangrijke gemeentekadaster te
regelen, niet met beide handen heeft aangegrepen. Als
medestander van de CDA-woordvoerder Van de Camp
had ik over een desbetreffend amendement volledige
overeenstemming bereikt met de VNG. De minister ech
ter deed zich in de Nota naar aanleiding van het Eind
verslag en ook in de mondelinge behandeling [7] decen-
traler voor dan deze vereniging, en wel door te stellen dat
Gemeentekadaster slechts
impliciet erkend.
NGT GEODESIA 90 - 7/8
