<c
c>
produkt j^>
wens klant
<^^vertaling producent
kwaliteits
slip
Fig. 4. Het verschil tussen de wensen van de klant en het gereali
seerde produkt wordt kwaliteitsslip genoemd. Dit verschil moet zo
klein mogelijk zijn.
Kwaliteitskosten
Het toepassen van kwaliteitszorg brengt kosten en op
brengsten met zich mee. Kosten en opbrengsten zijn een
belangrijke factor bij de afweging om bepaalde maatrege
len wel of niet te nemen. Alle kosten die samenhangen
met de kwaliteit van een produkt, worden kwaliteitskosten
genoemd. Deze zijn onder te verdelen in:
preventiekosten; kosten die worden gemaakt om het
kwaliteitssysteem in stand te houden (bijvoorbeeld
opleiding, prekwalificatie);
beoordelingskosten; de kosten van het uitvoeren van
controles en de middelen die daarvoor nodig zijn (bij
voorbeeld ingangscontrole, steekproeven);
interne foutkosten; kosten van verbeteringen voordat
het produkt wordt geleverd (bijvoorbeeld herstelwerk
zaamheden, produktiecapaciteit en materiaal);
externe foutkosten; kosten die worden gemaakt om
een reeds aan de klant geleverd produkt te verbeteren
(bijvoorbeeld garantie, service).
De som van deze kosten vormt de kwaliteitskosten. In fig.
5 is een grafiek te zien van het verloop van deze kosten
(in procenten van de omzet) uitgezet tegen de kwaliteit
van een produkt. Deze grafiek geldt op dit moment; er is
geen rekening gehouden met toekomstige (bijvoorbeeld
technische) ontwikkelingen. De grafiek is het resultaat
normale
situatie
optimale
situatie
beoordeling^..
preventiekosten
kwaliteitskosten
kwaliteit
Fig. 5. Het verloop van de verschillende onderdelen van de kwali
teitskosten naarmate op een gegeven moment een betere kwaliteit
wordt bereikt.
van veel onderzoek naar kwaliteitskosten. Hieruit is ge
bleken dat de kwaliteitskosten meestal veel hoger zijn
dan wordt gedacht en dat vrijwel elk bedrijf zich links van
de optimale situatie in de grafiek bevindt.
Zoals is aangegeven in de grafiek, is de geschatte gemid
delde situatie bij de meeste bedrijven dat de kwaliteits
kosten ongeveer 11% van de omzet uitmaken en dat de
foutkosten (intern en extern samen) daarvan het grootste
deel uitmaken. In de grafiek is ook te zien, dat de kwali
teitskosten niet het laagst zijn bij het beste produkt (100%
kwaliteit). Dit wordt veroorzaakt door sterk oplopende pre
ventiekosten. Het optimum van de kwaliteitskosten ligt
ongeveer bij 6% van de omzet en de preventiekosten
moeten daarvan dan ongeveer de helft uitmaken (Mulder,
1981).
In een dynamische situatie zullen bij voortdurende kwali
teitsverbeteringen de kwaliteitskosten uiteraard steeds
lager worden. De grafiek (fig. 5) geeft uiteraard slechts
een zeer algemeen beeld van het kwaliteitskostenmodel.
De hoogte van de kwaliteitskosten is voor elk produktie-
proces verschillend. Het is over het algemeen niet ge
makkelijk de hoogte van de kwaliteitskosten te bepalen;
het is dan ook niet bekend op welke hoogte de kwaliteits
kosten zich bevinden bij het fotogrammetrische produk-
tieproces.
Kwaliteitszorg bij de afdeling Fotogrammetrie
Vertaling van de genoemde algemene kwaliteitsmetho
den in bij de fotogrammetrie toepasbare maatregelen is
niet eenvoudig. Een aantal methoden is niet te gebruiken
vanwege het specifieke karakter van het fotogrammetri
sche produktieproces. De meeste statistische methoden
bijvoorbeeld zijn over het algemeen alleen maar toepas
baar bij de produktie van massagoederen, en de produk-
tie van een fotogrammetrische kaart is daar bepaald geen
voorbeeld van.
Toch is bij de afdeling Fotogrammetrie van het Kadaster
geprobeerd een aantal methoden toe te passen op het fo
togrammetrische produktieproces.
Afdeling Fotogrammetrie
De afdeling Fotogrammetrie is één van de afdelingen van
de directie Rijksdriehoeksmeting, Fotogrammetrie en
Automatisering (RFA) van de hoofddirectie van het
Kadaster. Alle afdelingen van de directie RFA hebben
een facilitaire taak voor de Provinciale Directies van het
Kadaster. Dit kan zowel dienstverlening als produktie be
treffen. De afdeling heeft produktietaken op het gebied
van kartografie en kaartreproduktie en op het gebied van
fotogrammetrie; de Provinciale Directies zijn hiervan
klanten. Bij beide produktietaken heeft kwaliteitszorg
een hoge prioriteit.
Redenen voor kwaliteitszorg
Het grootste deel van alle fotogrammetrische werkzaam
heden wordt op dit moment door middel van uitbesteding
gerealiseerd. Oorzaken hiervoor zijn de toename van de
hoeveelheid werk en de afname van de personele capa
citeit, alsmede de beleidskeuze dat de afdeling Foto
grammetrie een meer directievoerende en controlerende
taak moet hebben in plaats van een uitvoerende. (Zie ook
de inleiding).
De toegenomen hoeveelheid werk en de afgenomen per-
376
NGT GEODESIA 90 - 9
