Pilotproject in een dienstkring
verkeerskunde
weg- en waterbouwkunde
meetkundige dienst
hoofddirectie
bouwdirectie
regionale directies
technisch-wetenschappelljke diensten
Fig. 7. De organisatiestructuur van de droge" Rijkswaterstaat.
gegevensbanken per dienstkring dan ook voor de hand.
Eventueel regionale of landelijke aggregaties zijn daar
buiten denkbaar. Los van het pilotproject op basis van het
fotogrammetisch ingewonnen DTB adviseerde de pro
jectgroep in het rapport aan de regionale directie om bij
een nieuw wegbouwkundig project een proef te doen op
basis van een digitaal wegontwerp en revisiegegevens
van opzichters. Dit benutten van zogeheten „plantopo-
grafie" is nog niet opgepakt. Bij ongewijzigd beleid biedt
de beschikbaarheid van digitale wegontwerpen en het
DTB van identieke wegdelen een mogelijkheid om de ver
schillen eens nader te bestuderen.
Buiten het proefgebied kan het DTB vooralsnog als ach
tergrondgeheugen worden bewaard op magneetband.
Gedurende het pilotproject op basis van het DTB beschikt
de dienstkring 's-Gravenhage-Zuid over een remote-
werkstation op het computersysteem van de MD (fig. 8).
Het benutte GIS-programmapakket is GRADIS3000 van
Straessle, in een volgende versie GRADIS-UX geheten
[9]. Deze pakketten werken met de formele, relationele
gegevensbanken MIMER respectievelijk ORACLE, ook
voor de topografie. (De keuze van de apparatuur en pro
grammatuur voor dit prototype is overigens maar van
beperkt belang!) Voor dat gebied is in automatiserings
termen dus sprake van „databasemanagement" in
plaats van „filemanagement". Als basis werden per weg-
kilometer gemiddeld 700 topografische objecten geme-
Fig. 8. Handmatig vervaardigde tekening van een GRADiS-werk-
station.
ten, dat wil zeggen voor deze hele dienstkring ongeveer
50 000. In de relationele gegevensbank beslaat de 70
kilometer snelweg ongeveer 132 Mb. Terwille van de toe
voeging van niet-topografische kenmerken zullen lijn- en
vlakobjecten veelal verder moeten worden onderver
deeld. Het aantal verhardings(vlak)objecten bijvoorbeeld
zal nog spectaculair stijgen. De aansluitende strook bui
ten de grens van rijkseigendom is geminimaliseerd. In
theorie is daarbuiten aanvulling met ijlere GBKN-topo-
grafie denkbaar.
Terwille van een verantwoord gegevensbeheer wordt
gewerkt met aparte topografie-(MD-) en dienstkringlagen.
(Aangezien voor het eerste dienstkringgebruik kan wor
den volstaan met tweedimensionale bestanden, is terwille
van de prestatie de z-coördinaat niet uit het basisbestand
overgenomen.) De eerste definitie van eigen dienstkring-
gegevens en de leerervaringen daar komen de Rijks
waterstaat als geheel en mogelijk ook andere wegbeheer-
ders ten goede. Momenteel loopt het pilotproject. Na
evaluatie kan planmatige, digitale verstrekking in deze of
een aangepaste vorm voor alle dienstkringen gaan
plaatsvinden. Een voorstudie en eventueel opvolgende
pilot voor ook rivierbeheer is in voorbereiding.
Vanuit de genoemde mogelijkheden is besloten het pilot
project in de dienstkring 's-Gravenhage-Zuid, de proef
tuin, in een aantal fasen te verdelen. In fase 1 zou los
van standaardzaken als produktvariatie de aandacht
vooral komen te liggen op de ondergrondse infrastruc
tuur. In fase 2 zou het vooral gaan om de toelevering van
gegevens voor onderhoudsbestekken voor asfalt, marke
ringen en groen (bermen) vanuit het GIS en om de bij
elementberekening genoemde indeling voor aselecte
asfaltboringen. In fase 3 tenslotte zou het accent komen
te liggen op het beheer van wegmeubilair. In deze
dienstkring was geen behoefte aan een volledige „kadas
trale laag". Thans is fase 1 operationeel. De volgende
fasen zijn opgeschort door een nu geplande opzet van
een Rijkswaterstaatsbreed informatiemodel voor de infra-
stuctuur, waarover straks meer wordt vermeld.
Uitwerking van fase 1
De GIS-mogelijkheden moeten steeds worden geopera
tionaliseerd in gebruiksvriendelijke functies. Als voor
beeld is vermeldenswaard, dat dienstkringmedewerkers
niet gewend zijn met coördinaatparen te werken. Men is
vertrouwd met (ééndimensionale) hectometreringen. Er is
dan ook een functie gebouwd om vanuit de hectometer-
bordjes de ligging van de gewenste strokenkaarten ook
numeriek aan te duiden. Uitgaande van twee in coör
dinaten bekende hectometerbordjes, het schaalgetal en
de (halve) biadbreedte worden de voor het standaard
programma benodigde coördinaten van de hoekpunten
en het bladformaat berekend. Als bij autosnelwegen in de
dwarsrichting van de weg bordjes met gelijke hectometer-
getallen staan, worden hun coördinaten gemiddeld, enz.
Ruim 90% van de leidingen in Nederland ligt onder of
langs wegen. Wegbeheerders zijn voor de leidingen
registratie dus de belangrijkste grondeigenaren. Bij zeker
enkele tientallen gemeenten, met name in de Randstad,
is de gewoonte ontstaan om een algemene verzamelkaart
bij te houden vanwege het vaak laten uitvoeren van
werken waarbij de ondergrondse infrastructuur van be
lang is. Ook daar wordt nog verwezen naar de leidingen
beheerders voor actuele of gedetailleerde informatie [10].
Dit informeren gebeurt voor leidingen van derden ook bij
wegreconstructie, maar niet bij hovenierswerk in de berm
NGT GEODESIA 90-11
493
