Van kartografie naar
geo-informatica
de naamsverandering bij de studierichting
Landmeetkunde/ Kartografie aan de
Hogeschool Utrecht
door drs. R.
nijverheid.
T. de Wijs, docent kartografie aan de Hogeschool Utrecht, sector Bouw-
SUMMARY
From cartography to geo-information technology
The profession of cartography is undergoing significant changes. Application of automatized technics and
data manipulation are becoming more and more a part of the activities of a cartographer. At the Hogeschool
Utrecht the teaching program has already been adapted during the past few years and now the name has
been changed from the differentiation cartography to geo-information technology.
Oud en nieuw
ledereen die zijn werk heeft gevonden in de landmeet
kundige of kartografische wereld, wordt het laatste de
cennium geconfronteerd met computerondersteunde
technieken onder namen als Geografisch Informatie
systeem (GIS), Vastgoed Informatiesysteem (VIS) en
varianten daarvan.
Feitelijk is er niets nieuws onder de zon: het KIS (Kadas
traal Informatiesysteem) is zo'n 150 jaar terug al opgezet.
Maar er is ook heel veel nieuws onder die zon. Pas met
de intrede van de computer is men langzamerhand tot de
conclusie gekomen, dat er naast het karakteristieke
„vastgoed" veel meer informatie aan de aarde aan
„geo" is gebonden. Dit heeft men zich niet alleen in
de kadastrale en landmeetkundige wereld gerealiseerd.
Geografen, planologen, landinrichters, cultuurtechnici,
hydrografen en inmiddels vele anderen zijn vanuit hun
eigen vakgebieden tot dezelfde conclusie gekomen.
Naast de algemene term GIS kennen we nu dan ook LIS-
sen, HlSsen, CISsen, MISsen, BISsen, enz. Eén ding
hebben al deze systemen gemeen: ze moeten, naast alle
andere functies, in staat zijn een afbeelding, een kaart
van het geregistreerde op te leveren. Daarom is het ook
logisch dat de kartografische vakwereld zich intensief is
gaan bezighouden met deze systemen.
Nieuw
Het HBO-onderwijs heeft deze ontwikkelingen op de voet
gevolgd. In 1980 startte de differentiatie Kartografie
onder de paraplu van de studierichting Landmeetkunde
aan de toenmalige HTS Utrecht.
a BOUWKUNDE WEG- EN WHTCHBOUWKUNUE
rn LANDMEETKUNDE GEO-MFORMXTICA
RUMTELUKE OROENMG EN PLANOLOGE 1 MJEUKUNDC
I
Direct al is in deze specialisatie relatief veel ruimte gege
ven aan de „computer-kartografie". In de afgelopen tien
jaar is de aandacht in het studieprogramma steeds verder
verschoven richting geautomatiseerde technieken. Het
lesprogramma heeft een zeer intensieve ontwikkeling
doorgemaakt. In deze ontwikkeling is men tot dezelfde
conclusies gekomen welke hierboven staan. De speciali
saties Landmeetkunde en Kartografie zijn in deze ontwik
keling meer naar elkaar toe gegroeid. Na een overgangs
fase heeft het geleid tot de beslissing om vanaf het stu
diejaar 1989-1990 de lesstof binnen het vak geo-informa
tica voor landmeters en kartografen gelijk te trekken.
Omdat dit vak in de visie van de studierichting Landmeet
kunde van essentieel belang is, en omdat het verder reikt
dan alleen het maken van een plaatje („de kaart"), heeft
de studierichting besloten om ook de naam te verande
ren. Vanaf het studiejaar 1990-1991 presenteert zij zich
als: Landmeetkunde/Geo-informatica, en de differentiatie
Kartografie heet nu differentiatie Geo-informatica. Men
zou dit „nieuw" kunnen noemen, maar dan wel een ver
nieuwing waaraan al zo'n jaar of tien heel hard is gewerkt
en waaraan de studierichting zal blijven werken.
Achtergrond
Zoals in deze korte schets is aangegeven, is de kaart een
belangrijk eindprodukt. Soms als print of plot, soms in ge
drukte vorm en in de toekomst meer en meer in de vorm
van een elektronische kaart op het beeldscherm.
De behoefte aan kaarten in één van deze vormen is in de
laatste decennia exponentieel toegenomen. Het ziet er
naar uit dat deze trend zich zal voortzetten. Met de invoe
ring van de beeldschermkaart en het snel tekeningen
maken met behulp van tekenautomaten of afdrukken van
beelschermkaarten is de bereikbaarheid vergroot. De
kaart wordt nóg meer gemeengoed. Waar het produkt be
reikbaar is geworden, creëert het haar eigen behoefte.
Er zal een tijd komen waarin een elektronische wegen
kaart met routeringsfuncties in de auto geen uitzondering
meer is, dat atlassen en toeristenkaarten op de TV of PC
kunnen worden geraadpleegd, bestuurders en managers
kaarten krijgen op hun eigen beeldscherm, een raadsver
gadering over een bestemmingsplan wordt geïllustreerd
met metershoog in kleur geprojecteerde kaarten in plaats
van onhandelbare zwart-wit diazo-vellen welke geen
beeldvorming opleveren, nutsbedrijven hun capaciteits-,
logistieke en materiële zaken willen binden en afbeelden
met behulp van een leidingeninformatiesysteem, natuur
beheerders, milieudeskundigen en verkeersregelaars
datzelfde willen, ieder op hun eigen terrein.
De kartografie, in beperkte zin, is het vak dat zich bezig
houdt met de beeldvorming: hoe draagt men met behulp
van kaarten (en diagrammen) informatie zo efficiënt en zo
juist mogelijk over op de gebruiker binnen de beperkin
gen van dit medium. Daarnaast is de kartograaf ge
schoold in de reprografie en reproduktie van kaarten.
Omdat, zoals boven blijkt, kaarten meer dan ooit van be
lang zijn en omdat goede kaarten alleen kunnen worden
gemaakt vanuit goede basisgegevens, wordt er in de
differentiatie Geo-informatica een bredere basis aan ge
geven. Een basis die gericht is op het verzamelen (op-
14
NGT GEODESIA 91 - 1
