Nieuwe, landelijke coördinatenstelsels
GPS-digitizer
Met een geschikt gekozen vervangingsmatrix voor de
Transit-punten, één die we in de mathematische geo
desie ook gebruiken bij het aansluiten van kringnetten,
hadden de gevonden discontinuïteiten echter voor een
belangrijk deel kunnen worden gereduceerd. Bovendien
biedt de recentelijk ontwikkelde methode voor het schat
ten van complete kunstmatrices nu ook goede mogelijk
heden om willekeurige covariantiestructuren te schatten.
Dit zou in de toekomst van belang kunnen zijn voor de
pseudo kleinste-kwadratenaansluiting van GPS-metingen
op de Noordzee. De nieuwe methode laat trouwens fraai
zien, dat Baarda's lambda-max exact de w-toets is voor
het testen van precisie.
Het voorbeeld van de Noordzee illustreert de problemen
die men kan verwachten bij de introductie van preciezere
puntsbepalingssystemen. We hebben tevens gezien, dat
een deel van de problemen had kunnen worden geredu
ceerd. Dit neemt echter niet weg, dat men bij aansluiting
aan een minder precies puntenveld blijft zitten met de be
zwaarlijke situatie van het regelmatig vinden van tegen
spraken. De introductie van het precieze GPS-systeem
vormt dan ook de aanleiding de realisatie van nieuwe,
landelijke coördinatenstelsels te overwegen.
Het vervangen of hervereffenen van landelijke coördina
tenstelsels dient echter met de nodige zorgvuldigheid te
worden uitgevoerd. Het oude coördinatenstelsel zal altijd
voor een bepaalde overgangsperiode gehandhaafd moe
ten blijven voor de nodige band met het verleden. Boven
dien zal, daar de introductie van nieuwe methoden in de
praktijk in het begin toch altijd een wat wilde boel is, nog
dringender dan voorheen moeten worden toegezien op
bewaking van het bestaande coördinatenstelsel. Wel is
het natuurlijk zaak nu al voorbereidingen te treffen voor
de introductie en realisatie van een nieuw, landelijk coör
dinatenstelsel.
stelsels. Daarom is een band met het huidige RD-net no
dig en zal dit GPS-netwerk tevens moeten kunnen
worden aangesloten aan het definitieve EUREF-netwerk.
Voorlopig zal het netwerk bovendien moeten kunnen
dienen voor het onderhoud van het huidige RD-punten-
veld, dat immers de eerstkomende jaren nog veelvuldig
door gebruikers zal worden benut. Daar GPS de mogelijk
heid biedt om snel, eenvoudig en precies grote afstanden
te overbruggen, zal te zijner tijd kunnen worden volstaan
met een GPS-netwerk, dat wijdmaziger is dan het huidige
RD-net.
Momenteel wordt tevens onderzocht of in de toekomst
kan worden volstaan met enkele zogenaamde actieve
GPS-grondslagpunten.
Actieve grondslagpunten zijn punten waarop permanent
eeri geavanceerde GPS-ontvanger staat opgesteld, die
continu fasemetingen uitvoert naar de overkomende
satellieten. Door GPS-gebruikers te laten beschikken
over deze gegevens, kunnen eenvoudig relatieve posities
ten opzichte van de actieve grondslagpunten worden be
paald. In dit scenario zouden de mobiele GPS-ontvangers
dan de rol van landelijke „digitizers" krijgen toebedeeld
(fig- 4).
Wellicht klinkt u dit wat futuristisch in de oren. Het is
echter qua precisie zelfs niet uitgesloten, dat kan worden
volstaan met slechts één actief grondslagpunt. Toch
zullen betrouwbaarheidsoverwegingen het noodzakelijk
maken, dat niet één, maar een netwerk van actieve
grondslagpunten wordt gerealiseerd. Immers, de gebrui
kers moet altijd de mogelijkheid van controle op het eigen
werk kunnen worden geboden.
Gevolgen van GPS voor hoogtebepaling
NAP (HOOGTE)
RD (SITUATIE)
EUREF
In Europa is inmiddels een voorzichtig begin gemaakt
met de realisatie van een nieuw driedimensionaal, uni
form referentiestelsel. Dit stelsel wordt aangeduid met de
naam EUREF, hetgeen staat voor European REference
Frame. Het bestaat uit een netwerk van 90 punten, met
onderlinge afstanden tot enkele honderden kilometers en
is in mei 1989 bepaald gedurende een GPS-campagne
van drie weken. Vier van de EUREF-
punten liggen in Nederland. Een
deel van de gegevensverwerking en
kwaliteitsanalyse van het EUREF-
netwerk wordt momenteel uitge
voerd door de sectie Mathematische
Geodesie en Puntsbepaling.
Ook voor Nederland onderzoeken
we momenteel op welke wijze een
nieuw, driedimensionaal rijksnet
werk moet worden gerealiseerd. Dit
gebeurt in samenwerking met de
praktijkdiensten, de Rijksdriehoeks
meting van het Kadaster en de Meet
kundige Dienst van de Rijkswater
staat. Wil GPS op grote schaal mo
gelijk worden, dan zal het nieuwe
netwerk de gebruiker in staat moe
ten stellen eenvoudig aansluiting te
vinden met bestaande referentie-
Tot nu toe heb ik me beperkt tot de gevolgen van de intro
ductie van het GPS-systeem voor de bepaling van situa
tie. GPS is echter een driedimensionaal puntsbepalings-
systeem. Het ligt dus voor de hand de derde component,
de hoogte, in een integraal, driedimensionaal GPS-
netwerk te betrekken. Hiermee zouden de huidige twee
dimensionale en ééndimensionale netwerken, waarbij
situatie en hoogte strikt gescheiden zijn, kunnen worden
geïntegreerd (fig. 5). Nu moeten we echter even een pas
op de plaats maken en ons afvragen wat we verstaan
Fig. 5. RD- en NAP-net.
NGT GEODESIA 91 - 3 113
