GEO
Conclusie
liteitsbeheersing in de mathematische geodesie. Dit geldt
zowel voor de vereffening, voor de toetsing als voor de
verkenning. Bovendien vereisen de veelal snel verande
rende meetomstandigheden, dat bijzondere aandacht
wordt geschonken aan de inschakeling van het model.
Uitbreiding van de bestaande theorie
Om een indruk te geven van de benodigde bijstelling en
uitbreiding, zal ik een aantal voorbeelden geven op het
gebied van respectievelijk de vereffening, de toetsing en
de verkenning.
De standaard recursieve methoden voor de real-time ver
effening van dynamische systemen volstaan, wanneer
ervan mag worden uitgegaan dat de ingeschakelde
functie- en kansmodellen voldoende bekend zijn. Dit is
echter voor sommige dynamische toepassingen niet
meer het geval. Vooral het ingeschakelde kansmodel van
bijvoorbeeld traagheidssystemen mag slechts gedeelte
lijk bekend worden verondersteld. Door integratie met
GPS wordt dynamische kalibratie van het kansmodel van
traagheidssystemen echter mogelijk. Dit betekent wel,
dat er methoden dienen te worden ontwikkeld, die re
cursieve vereffening en recursieve kansmodelschatting
simultaan mogelijk maken.
Ten aanzien van de toetsing kan worden gesteld, dat de
recentelijk ontwikkelde methode voor de recursieve de
tectie, identificatie en adaptatie van modelfouten goede
perspectieven biedt voor de real-time kwaliteitsbewaking
van dynamische systemen. Dit geldt bijvoorbeeld voor de
zogenaamde cycle-slip-detectie bij de integratie van GPS
en traagheidsnavigatie.
Onderzocht zal nog moeten worden hoe de methode kan
worden geïntegreerd met kansmodelschattingsmetho
den. Bovendien moet worden onderzocht in hoeverre de
methode te gebruiken is bij die toepassingen in het ver
keer, waar de radionavigatiesystemen hinder onder
vinden van propagatieverstoringen. Afscherming en re
flecties van signalen in een stedelijke omgeving zorgen er
namelijk voor, dat de GPS-ontvanger geregeld het sig
naal verliest of op het indirecte signaal inspeelt. Door
GPS onderdeel te laten uitmaken van een geïntegreerd
systeem, kan het detectie-, identificatie- en adaptatie
algoritme in principe zorg dragen voor het onderdrukken
van de reflecties en het overbruggen van perioden van
signaalafscherming. De implementatie van het algoritme
vereist echter het ontwerpen van speciale signaalproces-
soren voor GPS-ontvangers.
Dit onderzoek maakt deel uit van het project .geïnte
greerde navigatiesystemen ten behoeve van verkeer en
vervoer". Dit is een samenwerkingsproject tussen de
sectie Mathematische Geodesie en Puntsbepaling van de
Faculteit der Geodesie en de vakgroep Telecommunica
tie en Verkeersbegeleidingssystemen van de Faculteit
der Elektrotechniek.
Naast de real-time toetsing op modelfouten zal ook de
verkenning steeds vaker real-time dienen te worden uit
gevoerd. Immers, het is bijvoorbeeld in de civiele lucht
vaart, uit veiligheidsoverwegingen, van belang om op
ieder willekeurig moment te weten wat de kans is op het
vinden van modelfouten in het navigatiesysteem. Dit
maakt dan ook het ontwerpen van snelle, recursieve algo
ritmen ter beoordeling van de inwendige en uitwendige
betrouwbaarheid noodzakelijk. Hierbij is het interessant
op te merken, dat op grond van met name betrouwbaar
heidsoverwegingen momenteel door verschillende insti
tuten onderzoek wordt verricht naar de bijdrage, die een
zogenaamd „Wide Area Differential GPS Network" van
permanent opgestelde GPS-ontvangers hierbij kan bie
den.
We komen dus tot de slotsom, dat zowel voor de statische
als voor de dynamische puntsbepaling het toekomstbeeld
lijkt te gaan worden bepaald door het concept van de
„GPS-digitizer".
Aan de hand van enkele concrete voorbeelden heb ik in
het kort een overzicht willen geven van de huidige ont
wikkelingen in de mathematische geodesie en punts
bepaling.
We hebben gezien, dat het zeer precieze GPS-systeem
tot ingrijpende veranderingen zal leiden op het gebied
van de geodetische puntsbepaling. Nu al worden resulta
ten behaald, welke minstens gelijkwaardig zijn aan die
van de gebruikelijke netwerken; netwerken, die tot stand
zijn gekomen uit tijdrovende verkenningen en metingen.
Bovendien zal door GPS de scheiding tussen situatie en
hoogte komen te vervallen en wordt de realisatie van een
nationaal, wijdmazig, driedimensionaal referentiestelsel
mogelijk.
Tevens is gebleken, dat de huidige ontwikkelingen in de
dynamische puntsbepaling en navigatie worden beheerst
door de inschakeling van GPS en integratie ervan met
aanvullende sensoren. Hierdoor vertonen de in de alge
mene navigatie toegepaste methoden en technieken een
steeds duidelijker verwantschap met die van de puntsbe
paling. Dit rechtvaardigt dan ook de verwachting, dat de
geodeet in de toekomst steeds meer betrokken zal kun
nen raken bij het ontwerpen van geïntegreerde verwer
kingssystemen voor de algemene navigatie.
Tenslotte kan worden vastgesteld dat, als gevolg van
instrumentele ontwikkelingen en nieuwe theoretische in
zichten, de indertijd in de mathematische geodesie ge
kozen uitgangssituatie op een aantal punten bijstelling en
uitbreiding behoeft. Dit betreft onder andere de inschake
ling van het kansmodel, de dynamische toetsmethodie-
ken en de voor de nieuwe puntsbepalingssystemen te
volgen opzet van metingen en optimalisering hiervan
naar precisie en betrouwbaarheid.
Bij de rijksdiensten zit de schrik er in vanwege de
Grote Efficiency Operatie, afgekort GEO. Het gerucht
gaat, dat de diensten rond aardwetenschappen een
extra gevaar lopen.
Beleidsmakers worden door het voorvoegsel GEO op
een idee gebracht. Zou het nu echt zo verstandig zijn
geweest van die landmeters om zich GEOdeten te
gaan noemen? Zal men later zeggen: de GEO deed
het?
Piksel
NGT GEODESIA 91-3 117
