Erfdienstbaarheden
Sec6/e A
De wijze van registratie en het opzoeken van
deze zakelijke rechten bij het Kadaster
d*CLrne.\/QlcO
door A. M. Molen, werkzaam bij de gemeente Barneveld.
SUMMARY
Servitudes: the way of registration and tracing these rights in the national cadastre
Servitudes are not easy to trace within the national cadastral registers. Registration methods are discussed
and tracing techniques are presented.
De vastgoedregistratie in geautomatiseerde vorm begint
goed van de grond te komen, ook ten aanzien van de
kadastrale en openbare registers. Het lijkt mij dan ook
zinvol om een onderdeel van die registratie, het registre
ren van erfdienstbaarheden (servituten), eens wat nader
te bekijken. Dit artikel is niet bedoeld als een juridische
uiteenzetting, maar slechts een poging wat meer inzicht
te geven wat erfdienstbaarheden eigenlijk zijn. Tevens wil
ik een toelichting geven op de registratie van deze
rechten.
Ik heb bewust dit onderdeel gekozen, omdat bij de pre
sentatie van de Automatisering van de Kadastrale Re
gistratie (AKR) vaak door niet-kadastraal geschoolde
gebruikers slecht wordt begrepen dat de AKR alleen die
erfdienstbaarheden bevat, die na de conversie zijn inge
schreven. Nu en in de toekomst zal men dus bij het speur
werk naar eventuele erfdienstbaarheden nog vaak ge
bruik moeten maken van de „oude", handmatig bijge
houden, registers (leggers).
Ten aanzien van de grafische voorstelling en de filiatie
der betrokken percelen blijft het hulpkaartenarchief on
misbaar. Dit hulpkaartenarchief (een verzameling van
model kad. nr. 78, model kad. nr. 65 en hulpkaarten op
planformaat, numerisch opgeborgen per kadastrale ge
meente en sectie) bevat de suppletoire grafische voor
stelling der gewijzigde perceelgrenzen van de minuut
toestand (1832) tot heden.
/crya //c. r
g n zen
ré>e&6cLa~n c/e, grens
I /zoo
Door bij het onderzoek naast de leggers het hulpkaarten
archief te gebruiken, kan men selectiever filiëren, met het
grote voordeel dat inmiddels vervallen percelen die niet
zijn opgegaan in het „onderzoeksgebied" buiten het
onderzoek kunnen worden gehouden (fig. 1).
Definitie
In het Burgerlijk Wetboek (BW), artikel 721 wordt een erf
dienstbaarheid als volgt gedefinieerd:
,,Een erfdienstbaarheid is een last, waarmede een erf be
zwaard is tot gebruik en ten nutte van een erf, hetwelk
aan eenen anderen eigenaar toebehoort".
Nu zal door de lezers, die beroepsmatig met erfdienst
baarheden te maken krijgen, deze zakelijke rechten meer
als een last dan als een lust worden ervaren. Dit wordt
mijns inziens vooral veroorzaakt door gebrek aan kennis
ten aanzien van de volgende punten:
algemene kennis inzake erfdienstbaarheden (BW arti
kel 721 t/m 757);
registratie in de openbare/kadastrale registers;
wijze van opzoeken van erfdienstbaarheden.
Ook de mogelijkheid tot het tijdig beschikbaar hebben
van deze gegevens speelt een rol. Het is nu eenmaal een
feit dat een erfdienstbaarhedenonderzoek tijd vergt en de
gegevens niet a la minute zijn te leveren.
Vooral dit punt wordt door de informatieverzamelaars
van toekomstige bestemmings/reconstructieplannen als
lastig ervaren en gemakshalve vergeet men een even
tueel onderzoek maar met de gedachte „wat niet weet,
wat niet deert".
(Artikel 1538 van het BW maakt wel melding van een
mogelijkheid tot vrijwaring van erfdienstbaarheden). De
gemeente of een ander overheidsorgaan verwerft echter
grond met de bedoeling een plan te realiseren. Vernieti
ging van de koop of schadeloosstelling heeft in zo'n geval
dus geen zin. Bovendien moet dan toch ook eerst een
onderzoek plaatsvinden. Het gevolg is echter wel, dat
vaak in een later stadium bij grondtransacties, bedoeld
voor de realisering van de plannen, via het notariaat en
inzage in eventuele beschikbare eigendomspapieren, of
bij terreinbezoek toch aanwijzingen boven water komen,
die op een erfdienstbaarheid duiden. In allerijl moet dan
alsnog een onderzoek worden ingesteld. Dit kost naar
verhouding veel extra tijd en komt de voortgangsplanning
niet ten goede.
Fig. 1. Het huidige perceel A 1200 (abcda) komt uit de vervatten
percelen A 200 en A 1000 (kefgk), maar niet uit het eerder vervallen
perceel A 600 (hefih). Dit perceel wordt dus ook niet in het onderzoek
betrokken.
Kennis
Een erfdienstbaarheid is een zakelijk recht en mag dus
niet ten laste of ten gunste van een persoon worden ge-
268
NGT GEODESIA 91 - 6
