^zactijcfc bes Hantmctcns*
^rtjutftótltptottbpSfanöontottitj. Anno i«o«,
■0, b i
tuurkundige Christiaan Huygens, is in de verzameling aanwezig [1],
Nadat we eerst de originele beschrijving hebben gezien, blijkt ver
derop een door Jan Paauw in 1796 vervaardigd exemplaar in een
vitrine te staan. (Hier blijkt dus dat het inrichten in chronologische
volgorde veroorzaakt, dat het instrument, zoals dat bijna 120 jaar na
de uitvinding is vervaardigd, enkele zalen verderop staat dan de be
schrijving van het instrument).
Uiteraard is ook de Hollandse Cirkel te bewonderen (foto 2).
Foto 2.
Een instrument dat mij persoonlijk nogal aanspreekt, is een Neder
lands Trigonometrisch Instrument uit het jaar 1751 [2], Dit instrument
is gemaakt door de Friese instrumentenmaker Wytze Foppes uit
Leeuwarden, in opdracht van prins Willem IV. Deze had het plan het
instrument op te sturen naar de Royal Society" in Engeland. Zijn
weduwe Anna van Hannover schonk het instrument echter in 1752
aan de Leidsche Academie. Dit instrument was ingericht om hoogte
meting, oppervlaktemeting, hoekmeting en afstandmeting uit te voe
ren, en was tevens te gebruiken als rekentoestel.
Verder beschikt het museum over een uitgebreide bibliotheek. Uit
leen staat open voor elke bezoeker en is kosteloos. Boeken van vóór
1900, handboeken en tijdschriften worden niet uitgeleend (foto 3).
Foto 3.
Het archief (handschriften, brieven, foto's) en de prentencollectie
kunnen op de leeszaal worden ingezien. Het museum bezit ook erg
veel kartografisch materiaal.
Openingstijden van het museum: dinsdag t/m zaterdag 10.00 -17.00
uur, zon- en feestdagen 12.00 - 17.00 uur.
Toegangsprijs: volwassenen f 3,50, t/m 18 jaar en 65 f 2,—, hou
ders van een Museumjaarkaart gratis.
Literatuur
1. Pouls, H. C., Nederlands fabrikaat. Het automatische waterpas
instrument van Willem Meester (ca. 1685). NGT Geodesia, 1985,
p. 48-50.
2. Engberts, E., Een Nederlands trigonometrisch instrument" uit
het jaar 1751. Tijdschrift voor Kadaster en Landmeetkunde,
1966, p. 314-330, voorzien van zeven foto's en zeven schetsen.
J. Stehouwer,
secretaris Werkgroep Geschiedenis der Geodesie.
OPENINGSCONGRES GEON
Op 16 januari 1991 togen zo'n 150 personen naar de Martinihal in
Groningen om de feestelijke opening van het Expertisecentrum Geo-
informatiekunde Nederland (GEON) en het congres Ruimtelijke In
formatie, pijler van de organisatie" bij te wonen. Hieronder ook uw
(inmiddels ex-)redacteur, die vooral benieuwd was of de toevoeging
Nederland" terecht is, gezien vergelijkbare ambities aan de RU
Utrecht, LU Wageningen en zeker voor wat betreft het HBO, de
Hogeschool Utrecht (de „oude" HTS-Landmeten) en de Hogeschool
Velp.
Omdat het in de lezingen verder niet zo naar voren komt, eerst nog
iets over de doelstelling van GEON (zie ook het bericht in NGT Geo
desia van februari 1991, p. 84).
GEON is gestart als een VIT (Vernieuwing Informatica Technologie)-
project van het Ministerie van O W aan de sector Natuur en Tech
niek van de Rijkshogeschool Groningen. Uitgangspunt van GEON is,
dat voor een verstandig omgaan met ruimtelijke informatie in een
organisatie, kennis aanwezig moet zijn op vier gebieden:
werking en toepassingsmogelijkheden van GIS-pakketten;
functioneren van de organisatie en de gevolgen van het invoeren
van een GIS voor de organisatie:
communicatie binnen en buiten de organisatie;
technische basisprincipes van hard- en software voor GIS.
Een verantwoorde integratie van deze vier kennisgebieden staat
centraal (zie fig.). Deze kennis wil GEON aanbieden in de vorm van
drie produkten:
1. regulier hoger onderwijs;
2. cursussen;
3. advies en onderzoek.
De reguliere HBO-opleiding bestaat uit een tweejarige studiediffe
rentiatie. De opleiding is bedoeld voor studenten die twee jaar HBO-
oriderwijs hebben gevolgd in studierichtingen als planologie, civiele
techniek, bouwkunde, bosbouw, verkeerskunde, landbouw, milieu
kunde en landmeetkunde. Voor de cursussen en advieswerkzaam
heden beschikt GEON mede dank zij sponsoring door het bedrijfs
leven over een vrij uitgebreid scala aan GIS-systemen.
Terug nu naar de feestelijke opening, die werd verricht door de
Commissaris der Koningin in de Provincie Groningen, H. J. L. Von-
hoff. Hij startte een video, aangeboden door een van boven be
doelde sponsors (vooruit, omdat hij ook in NGT Geodesia adverteert:
Prime!), die het logo van GEON zichtbaar maakte. Vervolgens hield
de heer Vonhoff een pleidooi voor een grote wijziging van de over
heidsorganisatie. Uitgaande van de gedachte dat in de vorige eeuw
het Ministerie van Binnenlandse Zaken (toen nog inclusief Kunsten,
Landbouw en Economische Zaken) slechts 84 ambtenaren telde
waarvan 14 bodes! schetste hij een ideaal waarbij aparte DG's
verantwoordelijk zijn voor instrumentatie, conditionering en hand
having van wetgeving e.d., zonder grote uitvoerende en verkokerde
diensten. (N.B. In het blad Binnenlands Bestuur Management,
1991-2, wordt op p. 7 onder de kop „Wat moeten we met die advie
zen" overigens finaal de vloer aangeveegd met dit idee). De grote
hoeveelheid ruimtelijke informatie die voor zo'n organisatie van be
lang is, was voor hem aanleiding geweest de uitnodiging voor de
opening te aanvaarden.
Voor een meer inhoudelijke toelichting op GIS en het GIS-gebruik
nam vervolgens prof. dr. H. J. Scholten van de VU het woord. Hij
stelde onder de titel.Toepassing van GIS in Nederland" vooraf
terecht dat GIS niet hetzelfde is als kaarten maken, maar dat het
uitgaan van kennisvelden mogelijk maakt om informatie te integreren
op basis van X, Y. Vervolgens voerde hij de toehoorders via veel
dia's langs alle mogelijke GIS-toepassingen, met name ten behoeve
van nutsbedrijven, Kadaster LIS), routeplanning, risico-analyse,
misdaadanalyse, epidemiologie, verkeer vervoer, ruimtelijke orde
ning, milieubescherming en marktanalyse. Voor al deze toepassin
gen zou GIS een krachtig hulpmiddel bij besluitvorming moeten
kunnen zijn.
De toespraak getiteld ,,GIS education, the European Dimension",
van prof. dr. I. Massen uit Engeland completeerde de „ochtend
wandeling door het GIS-landschap". Hij haalde cijfers aan van een
enquête, die aangaven dat „desk-top" kaartvervaardiging in de
NGT GEODESIA 91 - 6
279
,i i tj'--TF7
1k n }- i„ r
4r'-r-
Leerendeallcredhteendecromfijdige Landen,
Eoflchcn, Boomgaarden, endeander velden meien, lbo
wel met behulp des Quadrants, als fonder het fc.'vc.
Midtfeoders alle Landen deden injhelijcke ende
cngbeiijch deden op zerfbeyden mijudrehjnet eenighc
mtHwe gheeaicH>tcrdt Tnjcltn d^mmk duttende.
$5nn nieiijfiigïjffoiiiponfcrf rnbe m biurfi tipt öficorjtutn bo«
Iohan Serm gtrt&nnrtrm taninmcrppbni fjoïr üan Önrilönr,cn
UiiP»et«k.l)ou, fl&taDnuttcm iautinrtct bp Orn^ote üiUtipsUd.it,
