Beeldinspiegeling: een hulpmiddel
in de fotogrammetrie
Inleiding
door ir. R. C. J. Witmer, werkzaam bij de afdeling Fotogrammetrie van de hoofddirectie
van het Kadaster te Apeldoorn.
SUMMARY
Superimposition: an auxilary device in photogrammetry
A brief explanation of the principles and possibilities of superimposition is given. Some examples of use
and experience are discussed. Finally the application of superimposition for the Dutch Cadastre is
discussed.
Dit artikel is ontstaan uit de regelmatig terugkerende
vragen over de mogelijke toepassingen van beeldinspie
geling of superimpositie.
Beeldinspiegeling houdt in dat een beeld van een gra
fisch scherm wordt gecombineerd met het beeld van een
stereopaar luchtfoto's (stereomodel). Tegelijkertijd zijn
het stereofotobeeld en de afbeelding van het grafische
scherm in het stereo-uitwerkingsinstrument zichtbaar.
Eerst zal worden stilgestaan bij de werking van beeld
inspiegeling en de problemen die daarbij kunnen optre
den, onder andere door gebrek aan hoogte-informatie.
Vervolgens wordt een overzicht gegeven van de ver
schillende systeemvarianten en tenslotte wordt een pro-
duktenoverzicht gegeven.
Bij het Kadaster is in februari 1991 een onderzoek gestart
naar de mogelijkheden van beeldinspiegeling. Doelstel
ling van dit onderzoek is vast te stellen in hoeverre beeld
inspiegeling bruikbaar is voor het Kadaster en welk
systeem het meest geschikt is. De resultaten van dit
onderzoek zullen in een toekomstige publikatie bekend
worden gemaakt.
Hoe werkt beeldinspiegeling?
Het inspiegelen gebeurt door het beeld van een grafisch
scherm via een optisch systeem te projecteren over een
stereomodel. In principe kan alles wat op een beeld
scherm staat, worden ingespiegeld. Meestal wordt het
lijnenbeeld van een al bestaand digitaal bestand of een
menuscherm in het fotogrammetrisch instrument inge
spiegeld. Zowel analoge als analytische instrumenten
kunnen geschikt zijn voor beeldinspiegeling. De meeste
oculair
meetmerk
foto
Beeldinspiegeling.
NGT GEODESIA 91 - 7/8
beeldinspiegelingssystemen zijn uitsluitend gemaakt
voor een bepaalde analytische plotter (computergestuurd
stereo-uitwerkingsinstrument).
Hoogte-informatie
Het principe van beeldinspiegeling is eenvoudig; de uit
werking in de praktijk is ingewikkelder. De digitale kaart
is een orthogonale (loodrechte) afbeelding van het ter
rein, de foto een centraal-projectieve. Bij beeldinspiege
ling ontstaan daardoor buiten de directe omgeving van
het meetmerk grote verschillen tussen het stereomodel
en het ingespiegelde beeld. Daarom dient rekening te
worden gehouden met de terreinhoogten.
Als de hoogten van alle punten bekend zijn (bijvoorbeeld
bij een driedimensionaal bestand), kan het gehele digitale
beeld in zijn geheel naar de centraal-projectieve afbeel
ding worden getransformeerd.
Als het bestand geen terreinhoogten bevat, moet op een
of andere manier deze hoogte-informatie worden ver
kregen. Een van de mogelijkheden is het gebruik van een
digitaal terrein model (DTM). DTM's worden in Nederland
echter weinig gebruikt. Een andere methode is elke keer
de hoogte fotogrammetrisch te meten om dan plaatselijk
het digitale beeld naar de centraal-projectieve afbeelding
te transformeren. Alleen in de buurt van het meetmerk
wordt op die manier een correcte inspiegeling bereikt.
Systeemvarianten
Een aantal keuzen is mogelijk bij beeldinspiegelings
systemen; elke keuze heeft z'n voor- en nadelen:
1mono- of stereo-beeldinspiegeling. Beeldinspiegeling
bij één foto van het stereomodel of beeldinspiegeling
bij beide foto's. Het grote voordeel van mono-inspie-
geling is de prijs f 100 000,— voor mono- tegen
over f 180 000,—voor stereo-inspiegeling). In Ne
derlandse omstandigheden biedt stereo-inspiegeling
weinig extra's. De voordelen ervan zijn het betere
beeld en een betere vergelijkingsmogelijkheid van het
digitale beeld met het stereomodel bij hoogteverschil
len. Bij stereo-inspiegeling is direct waarneembaar of
een verschil wordt veroorzaakt door een fout of door
een hoogteverschil;
2. kleur of monochroom. Het ingespiegelde beeld kan in
kleur of monochroom worden ingespiegeld. Met ver
schillende kleuren kunnen verschillende classificaties
worden aangeduid, waardoor een betere vergelijking
met de foto mogelijk is. Het nadeel van kleur-inspiege-
ling is, dat veel meer geheugencapaciteit nodig is voor
het gedeelte van het beeld dat als raster is opge
slagen;
315
