Interactieve kwaliteitbewaking tijdens
maatvoering
Inleiding
Specificatie plantopografie
door ir. M. H. P. J. Dohmen, medewerker Faculteit Wis
kunde en Informatica, sectie Technische Toepassingen
van de Technische Universiteit Eindhoven en
ing. M. P. J. van de Ven, chef beheer topografische in
formatie van de afdeling Landmeten in de gemeente
Nijmegen.
SUMMARY
Interactive quality control
The quality-control during the interactive process of fitting future
topographic elements to existing topography is presented.
Constraints between geometrical elements are defined for which an
algorithm is developed and tested. Its purpose is to reconstruct the
constraints which are distorted during the updating or correction of
the design process.
In dit artikel wordt een aantal resultaten gepresenteerd,
die zijn voortgekomen uit een onderzoek naar inter
actieve kwaliteitbewaking tijdens het maatvoeringsproces
[4]. In het maatvoeringsproces wordt de meetkundige
relatie bepaald tussen verschillende ontwerp-elementen
en de bestaande topografie.
Wijzigingen in een stedebouwkundig ontwerp hebben
veranderingen tot gevolg in de maatvoering. Naarmate
het aantal en de aard van de meetkundige relaties toe
nemen, wordt het moeilijk om het overzicht te behouden
en de juistheid van de maatvoering te garanderen. De
mogelijkheden die interactief grafische programmatuur
momenteel biedt, geeft niet die functionaliteit en betrouw
baarheid, die in deze situatie zijn gewenst. Het onderzoek
gaat uit van de in [1] geformuleerde atomaire acties, ter
wijl de meetkundige relaties worden geanalyseerd op
type en onderlinge afhankelijkheid
Het prototype dat is gebouwd, dient voornamelijk om
gedefinieerde modellen en algoritmen te testen en niet
om een standaardapplicatie te bouwen.
Alvorens in te gaan op de resultaten, is een nader inzicht
in de probleemstelling wellicht op zijn plaats.
Plantopografie kan worden gedefinieerd als de verzame
ling (ontwerp)elementen die een toekomstige terrein
situatie visualiseren. De visualisatie betreft veelal een
projectie in het platte vlak, welke zowel analoog als digi
taal kan worden vastgelegd. Onder ontwerp-elementen
wordt verstaan een verzameling van toekomstige topo
grafische elementen (plan-topografie) en een verzame
ling constructie-elementen (bijvoorbeeld de as van een
toekomstige weg). Met name de constructie-elementen
hebben veelal een tijdelijk en min of meer virtueel karak
ter. Naarmate een stedebouwkundig ontwerp een defini
tieve status krijgt, zullen dit soort „virtuele elementen"
worden vervangen door de feitelijke plantopografie. Voor
plantopografie geldt in het algemeen dat de vorm en
Dit onderzoek maakt deel uit van een project, waarbij de inter
actieve consistentiebewaking van mutaties centraal staat.
M Mi A
ruimtelijke relatie globaal bekend zijn. De beschikbare
ruimte waar de plan-topografie moet worden gereali
seerd, bepaalt uiteindelijk de definitieve ligging, vorm en
ruimtelijke relatie.
Uit het voorgaande kan worden afgeleid, dat van de
ontwerp-elementen een aantal gegevens bekend dient te
zijn om deze plan-elementen te relateren aan de be
staande topografie en mutaties in beide „bronnen" op
een juiste wijze te kunnen verwerken. Tevens blijkt in de
praktijk, dat plan-topografie min of meer continu in be
weging is. Het doorvoeren van mutaties in de plan-topo
grafie en de bijbehorende meetkundige relatie komen
hiermee sterk onder druk te staan. Mede om die reden is
in dit onderzoek het accent gelegd op de interactieve
kwaliteitbewaking.
Meetkundige relatie
De afzonderlijke ontwerp-elementen dienen meetkundig
op de juiste wijze met elkaar te worden verbonden. Er
dient onder andere zorg te worden besteed aan het ver
schil tussen „ontwerp-" en „berekende" maten. Het ont
werp kan in een relatief rekenstelsel worden opgebouwd,
mits de schaal en eenheden vergelijkbaar zijn met die
van het uiteindelijke rekenstelsel. Dit laatste is het coör
dinatenstelsel waarin de bestaande digitale topografie
reeds is vastgelegd. Begrippen als controle en overbe-
paaldheid staan hier centraal. De meetkundige relatie
legt niet alleen de ruimtelijke relatie vast, maar dient ook
om specifieke vormen vast te leggen en het totale ont
werp ten opzichte van de bestaande topografie exact en
absoluut te positioneren. De meetkundige relatie wordt
voornamelijk opgebouwd tijdens het maatvoeringspro
ces. Dit proces komt later nog uitvoerig aan de orde.
Belangrijk is om hier te onderkennen dat er verschillende
maatvoeringselementen bestaan, die ieder een speci
fieke functie hebben. Zowel bematingsgetallen (seman
tiek) als bematingslijnen (symboliek) dienen te worden
geclassificeerd en geïdentificeerd. Dat hierover nog geen
eenduidigheid bestaat, is onder andere ook in [2] onder
kend.
Ontwerp-elementen
De toekomstige topografische elementen, hierna plan
elementen genoemd, en de constructie-elementen ver-
366
NGT GEODESIA 91 - 9
