De extra dimensie van KLM Aerocarto
Welke gek krijg ik in mijn toestel?
door Theo Scheele, redacteur.
SUMMARY
The extra dimension of KLM Aerocarto
The founder of KLM started in 1921 taking photographs from aeroplanes. Later they were used for map
production. This article reflects an impression of the history and quality of this work.
Wie aan KLM denkt, denkt aan vliegtuigen en aan Schip
hol, en bij KLM Aerocarto denkt men aan luchtfoto's.
Al zeventig jaar lang houdt men zich bezig met het ver
vaardigen van luchtfoto's; bijna iedereen weet dat KLM
Aerocarto al heel veel jaren uit die luchtfoto's allerlei
soorten kaarten maakt en daarvoor geavanceerde appa
ratuur en goed opgeleide mensen in huis heeft.
Algemeen directeur ir. W. Sonnenberg grijpt de gelegen
heid van ons bezoek graag aan om iets te vertellen over
het verleden. Maar ook over het heden blijkt hij nog wat
belangrijks op het hart te hebben, bleek aan het eind van
de dag.
Toen Albert Plesman in 1921 begon met enkele een
voudige vliegtuigjes passagiers en vracht te vervoeren
vanaf Schiphol, was zijn eerste probleem natuurlijk: waar
haal ik klanten vandaan? Het lukte al vrij snel om 's mor
gens vroeg kranten en tomaten te vervoeren en overdag
weieens enkele passagiers, maar dat aanbod was erg
beperkt en zijn probleem bleef: welke gek krijg ik aan
boord?
De toestellen bleven te vaak aan de grond staan en dat
kon niet, daarvoor waren ze te duur.
Toen bedacht Plesman iets nieuws: (lucht)foto's maken
van boerderijen en belangrijke gebouwen rond Schiphol
en proberen die te verkopen.
En zo maakten de eerste KLM-toestellen duikvluchten
naar de boerderijen rondom Schiphol. Omdat het geld
moest opbrengen, moest de bemanning de boer op om ze
aan de man te brengen. Geen slecht idee overigens; in
een huis-aan-huis krant zag ik enkele maanden geleden
een ander (kleiner) luchtfotobedrijf hetzelfde doen. Er
Ga maar boerderijen fotograferen.
NGT GEODESIA 91 - 10
De eerste verticaal opnamen.
werden luchtfoto's aangeboden van elke stad in de pro
vincie (met korting van het huis-aan-huis blad te ver
krijgen).
Het duurde nog wel even voordat luchtfoto's werden ge
bruikt om er kaarten van te maken. Daarvoor was geo
detische steun nodig.
Plesman, bijgestaan door Schermerhorn, stimuleerde die
techniek en ver voor de tweede wereldoorlog werd een
eerste project uitgevoerd: de Loosdrechtse plassen. Dit
werd uit nood geboren, want je kon er op de grond
moeilijk uit de voeten. Opname moest vanuit de lucht,
omdat het terrestrisch niet kon. Merkwaardige tegen
stelling met de situatie van vandaag. Nu mag het alleen
terrestrisch als het fotogrammetrisch niet kan.
Gebieden als Loosdrecht heeft Nederland niet zoveel;
een volgend project lag dan ook wat verder weg: Nieuw-
Guinea. Het was een opdracht voor de Shell en het lukte
daar een groot gebied in kaart te brengen met behulp van
luchtfoto's. Dat was een hele toer zonder paspunten en
grondslag. Horizontering gebeurde op rivieroppervlakten,
aannemende dat het water stroomafwaarts lager stond
dan stroomopwaarts; met recht kunst- en ,,vlieg"werk.
De verdere geschiedenis van KLM Aerocarto blijft vol
gens Sonnenberg echter nog even in het verborgene. Bij
het 75-jarig bestaan zal een geschiedenisboekje het
levenslicht aanschouwen en het zou niet passen dat nu
al geheel in NGT Geodesia af te drukken. Het zou ook
niet kunnen, want de gegevens moeten worden geplukt
uit het totaalarchief van de KLM, waarvan KLM Aerocarto
431
